Τατουάζ που βρέθηκαν σε αρχαίες αιγυπτιακές μούμιες

Τατουάζ που βρέθηκαν σε αρχαίες αιγυπτιακές μούμιες Εικόνα: Anne Austin/Πανεπιστήμιο του Missouri-St. Louis

---

Νέα αρχαιολογικά στοιχεία από αιγυπτιακές μούμιες δείχνουν ότι η πρακτική των τατουάζ στη μέση είναι στην πραγματικότητα περισσότερο από τρεις χιλιετίες, παρόλο που μπορεί να φαίνεται σαν μια μόδα στις αρχές του 21ου αιώνα που διαδόθηκε από διασημότητες ντυμένες με χαμηλά τζιν.

Οι ερευνητές Anne Austin και Marie-Lys Arnette στην τοποθεσία του Νέου Βασιλείου στο Deir el-Medina (1550 π.Χ. έως 1070 π.Χ.) δημοσίευσαν τα νέα ευρήματα στο περιοδικό της Αιγυπτιακής Αρχαιολογίας τον περασμένο μήνα.

Τα ειδώλια με τατουάζ που ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία συνδέονται πιθανότατα με τον αρχαίο Αιγύπτιο θεό Μπες (Bes), ο οποίος πιστευόταν ότι προστάτευε τις γυναίκες ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του τοκετού και τα παιδιά.

Η τοποθεσία Deir el-Medina ήταν μια προγραμματισμένη κοινότητα

Η τοποθεσία Deir el-Medina, η οποία βρίσκεται στη δυτική όχθη του Νείλου απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο του Λούξορ, ανασκάφηκε από μια γαλλική ομάδα το 1922 περίπου την ίδια περίοδο που βρέθηκε ο τάφος του βασιλιά Τουτ.

Η τοποθεσία ήταν γνωστή ως Set-Ma'at («Τόπος της αλήθειας») στην περίοδο του Νέου Βασιλείου και ήταν μια προγραμματισμένη κοινότητα. Είχε μια μεγάλη γειτονιά με ορθογώνιους δικτυωτούς δρόμους και στέγαση για εργάτες που ήταν υπεύθυνοι για την κατασκευή τάφων για τους Αιγύπτιους ηγεμόνες.

Οι γυναίκες και τα παιδιά ζούσαν στο χωριό Deir el-Medina, ενώ οι άνδρες έφευγαν για μέρες κάθε φορά για να δουλέψουν στους τάφους.

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που είναι κοινώς γνωστό ως ο Μεγάλος Λάκκος στην τοποθεσία, ο οποίος είναι μια αρχαία χωματερή γεμάτη αποδείξεις και γράμματα σε πάπυρους, βοήθησε τους αρχαιολόγους να κατανοήσουν καλύτερα τη ζωή των απλών ανθρώπων.

Ωστόσο, η ανακάλυψη τουλάχιστον έξι γυναικών με τατουάζ στο Deir el-Medina ήταν μάλλον περίεργη γιατί τίποτα στο Μεγάλο Λάκκο δεν αναφέρει την πρακτική του τατουάζ.

Η Άννα Όστιν, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και βιοαρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι είπε ότι: «Μπορεί να είναι σπάνιο και δύσκολο να βρεις στοιχεία για τατουάζ επειδή πρέπει να βρεις διατηρημένο και εκτεθειμένο δέρμα».

«Δεδομένου ότι δεν θα ξετυλίγαμε ποτέ μουμιοποιημένους ανθρώπους, οι μόνες μας πιθανότητες να βρούμε μούμιες με τατουάζ είναι όταν οι τυμβωρύχοι να έχουν αφήσει ακάλυπτο το δέρμα και να εξακολουθεί να υπάρχει για εμάς να το βλέπουμε χιλιετίες μετά τον θάνατο ενός ανθρώπου».

Τα νέα στοιχεία της Όστιν προήλθαν από δύο τάφους που εξέτασαν η ίδια και η ομάδα της το 2019. Τα ανθρώπινα υπολείμματα από έναν τάφο περιελάμβαναν ένα αριστερό οστό του ισχίου μιας μεσήλικης γυναίκας.

Τα τατουάζ σε μούμιες αντανακλούσαν προστατευτικούς εκπροσώπους

Μοτίβα σκούρου μαύρου χρωματισμού ήταν ορατά στο διατηρημένο δέρμα δημιουργώντας μια εικόνα που, αν ήταν συμμετρική, θα έτρεχε κατά μήκος του κάτω μέρους της πλάτης της γυναίκας.

Μια απεικόνιση του θεού Μπες και ενός μπολ βρίσκεται ακριβώς στα αριστερά των οριζόντιων γραμμών του τατουάζ, που είναι εικόνες που σχετίζονται με τελετουργικό καθαρισμό κατά τη διάρκεια των εβδομάδων μετά τον τοκετό.

Η υπέρυθρη φωτογραφία αποκάλυψε ότι το δεύτερο τατουάζ από μια μεσήλικη γυναίκα που ανακαλύφθηκε σε έναν κοντινό τάφο είναι δύσκολο να το δει κανείς με γυμνό μάτι.

Αυτό το τατουάζ ανακατασκευάστηκε σε ένα σχέδιο για να αποκαλύψει έναν wedjat, ή το μάτι του Ώρου, και πιθανώς μια εικόνα του Μπες που φοράει φτερωτό στέμμα. Και οι δύο εικόνες υποδηλώνουν ότι αυτό το τατουάζ σχετίζεται με την προστασία και τη θεραπεία.

Το αρχαίο αιγυπτιακό όνομα "wedjat" σημαίνει "αυτός που είναι υγιής". Στην αιγυπτιακή μυθολογία το μάτι του Ώρου τραυματίστηκε ή κλάπηκε από τον θεό Σεθ και στη συνέχεια αποκαταστάθηκε από τον Θωθ.

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα τατουάζ που βρέθηκαν σε αιγυπτιακές μούμιες

Σύμφωνα με την Όστιν, τα αρχαία ιατρικά κείμενα συνέδεαν το μοτίβο της τεθλασμένης γραμμής, που μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα έλος, με δροσερά νερά που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση του πόνου από την έμμηνο ρύση ή τον τοκετό.

Επιπλέον, τρία πήλινα ειδώλια που απεικονίζουν σώματα γυναικών βρέθηκαν στο Deir el-Medina πριν από δεκαετίες και εξετάστηκαν ξανά από τη συν-συγγραφέα της μελέτης Marie-Lys Arnette, αιγυπτιολόγο στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη.

Η Arnette έδειξε ότι τα ειδώλια δείχνουν επίσης τατουάζ στο κάτω μέρος της πλάτης και στους μηρούς που περιλαμβάνουν απεικονίσεις του θεού Μπες.

Οι ερευνητές, επομένως, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «όταν τοποθετηθούν σε ένα πλαίσιο με αντικείμενα και κείμενα του Νέου Βασιλείου, αυτά τα τατουάζ και οι αναπαραστάσεις τατουάζ θα είχαν οπτικά συνδεθεί με εικόνες που αναφέρονται σε γυναίκες ως σεξουαλικούς συντρόφους, έγκυες, μαίες και μητέρες που συμμετέχουν στις τελετουργίες μετά τον τοκετό, και για την προστασία της μητέρας και του παιδιού».

Τα τατουάζ στην Αρχαία Αίγυπτο ήταν κοινά

Η βιοαρχαιολόγος Sonia Zakrzewski στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία δεν συμμετείχε στην τρέχουσα μελέτη, είπε στο Live Science σε ένα email ότι «τα τατουάζ που περιγράφηκαν πρόσφατα είναι εξαιρετικά περίπλοκα σε σχέση με προηγούμενες αιγυπτιακές πρακτικές τατουάζ» και ότι «εικόνες εγκύων γυναικών είναι εξαιρετικά σπάνιες στην αιγυπτιακή τέχνη».

Η Zakrzewski πρότεινε ότι επειδή ο τοκετός και η γονιμότητα του εδάφους συνδέονται στην αιγυπτιακή σκέψη, «αυτά τα τατουάζ αποτυπώνουν προστατευτικές αναπαραστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των θεών στο σώμα τους, σχεδόν όπως το άτομο που έχει το δικό του φορητό μαγικό φυλαχτό μαζί του».

Σύμφωνα με την Όστιν, το τατουάζ στο Deir el-Medina είναι ακόμη πιο συνηθισμένο από ότι πιστεύουν οι άνθρωποι, αν και είναι άγνωστο πόσο διαδεδομένο μπορεί να ήταν αλλού στην Αίγυπτο κατά την ίδια χρονική περίοδο.

"Ελπίζω ότι περισσότεροι μελετητές θα βρουν στοιχεία για τατουάζ, ώστε να μπορούμε να δούμε αν αυτό που συμβαίνει σε αυτό το χωριό είναι μοναδικό ή μέρος μιας ευρύτερης παράδοσης στην αρχαία Αίγυπτο που απλά δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα", είπε.