Άβαντες: Οι Αρχαίοι Έλληνες που ξύριζαν τα κεφάλια τους και άφηναν αλογοουρές

Οι Άβαντες ήταν μια φιλοπόλεμη και αιμοσταγής αρχαία Ελληνική φυλή η οποία έμεινε στην ιστορία, μεταξύ άλλων, για τα ξυρισμένα κεφάλια των πολεμιστών της αλλά και τη γενναιότητα που ρίχνονταν στις μάχες.

Τα ξυρισμένα κεφάλια και οι αλογοουρές

Ο Πλούταρχος περιγράφει τη συνήθεια που είχαν να ξυρίζουν το μπροστινό μέρος του κεφαλιού τους «… όπως μη παρέχοιεν εκ των τριχών αντίληψιν τοις πολεμίοις…» για να μη δίνουν, δηλαδή, τη δυνατότητα στους αντιπάλους να τους πιάνουν από τα μαλλιά κατά τη διάρκεια της μάχης και κάπως έτσι προτιμούσαν να αφήνουν «αλογοουρά».

Ο βασιλιάς των Αθηνών Θησέας μιμούμενος τους Άβαντες ξυρίστηκε και αυτός αφιερώνοντας τα γένια του στο μαντείο των Δελφών ενώ την ίδια τακτική χρησιμοποίησε ο Μέγας Αλέξανδρος τον 4ο αιώνα π.χ. και για τον δικό του στρατό (Πλούταρχος, Βίος του Θησέα, 1.1 – 1.4).

Μετά τον Τρωικό πόλεμο οι Άβαντες εκτοπίστηκαν από τους Ίωνες. Οι περισσότεροι Ίωνες εγκαταστάθηκαν, κυρίως στην Κεντρική Εύβοια, μαζί με τους Κουρήτες, οι οποίοι διέδωσαν στο νησί την κατεργασία του χαλκού και των άλλων μετάλλων. Παράλληλα με τους Ίωνες της Κεντρικής Εύβοιας, στο Βόρειο τμήμα του νησιού εγκαταστάθηκαν οι θεσσαλικής καταγωγής Ελλοπιείς και στο Νότιο οι πελασγικής καταγωγής Δρύοπες.

Ως κάτοικοι επίσης της Εύβοιας αναφέρονται και οι Λέλεγες. Σύμφωνα με αναφορές του Στράβωνα, η Κάρυστος και τα Στύρα κατοικήθηκαν από λαούς προερχόμενους από την Τετράπολη του Μαραθώνα. Η αυτοψία στην Αρχαία Κήρινθο, στην Βόρεια Εύβοια είναι εντυπωσιακή. Υπήρξε σημαντική πόλη και λιμάνι των Αβάντων, απ΄όπου απέπλευσαν με τα καράβια τους για να πάρουν μέρος στην ελληνική εκστρατεία ενάντια στη Τροία.

Η νεώτερη επιστημονική έρευνα, συνδυάζοντας τις αρχαίες παραδόσεις με τα τελευταία ευρήματα της Αρχαιολογίας, της Γλωσσολογίας κ.λ.π. κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Άβαντες ήταν ένα πανάρχαιο ελληνόφωνο φύλο, από τα πρώτα που εμφανίσθηκαν (μαζί με τους Δαναούς) στον Ελλαδικό χώρο και για αυτόν τον λόγο τα δύο αυτά φύλα χαρακτηρίζονται ως Πρωτοέλληνες.

Η πλέον πειστική ερμηνεία για την προέλευση και την εμφάνιση των Αβάντων, στηριγμένη στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, προέρχεται από τον καθηγητή και Ακαδημαϊκό Μιχ. Σακελλαρίου (Ιστορία Ελληνικού Έθνους – τομ. Α΄ σελ. 362-364 ) και αναφέρει τα εξής:

«Το όνομα των Αβάντων είναι ινδοευρωπαϊκό τόσο στη μορφή (με επίθημα – ντ -) όσο και στο θέμα. Με το όνομα Άβας μας είναι γνωστοί δύο ποταμοί, ο ένας νότια από τον Καύκασο, ο άλλος στην Ιταλία. Άρα σ’ αυτό το όνομα περιέχεται το ινδοευρωπαϊκό θέμα ab – “νερό, ποτάμι”. Από την άλλη πλευρά, τα τοπωνύμια Αρέθουσα και Κάναθος, στην Εύβοια και σ’ άλλα μέρη της Ελλάδος όπου κατοίκησαν Άβαντες, παρουσιάζουν θ στη θέση του ινδοευρωπαϊκού dh, σύμφωνα με ελληνικό φωνητικό νόμο, ενώ η θρακική και άλλες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες έχουν στην ίδια θέση δ. Άρα η “Ιλιάς” μας δίνει μια πραγματική και αληθινή μαρτυρία για την εθνική θέση των Αβάντων και επομένως ο Αριστοτέλης (και ο Αρριανός σημ. ΔΕΕ), έσφαλαν που τους θεωρούσαν Θράκες, παρασυρμένοι, φαίνεται, από το γεγονός ότι η πόλη Άβα, όπως και άλλες θέσεις της Φωκίδος, κατοικήθηκαν πραγματικά από Θράκες που επέδραμαν στην Ελλάδα στο τέλος της Μυκηναϊκής Εποχής (σημ. ΔΕΕ: γύρω στο 1200 π.Χ.)».

Οι Άβαντες στην Ιλιάδα του Ομήρου

Σύμφωνα με τον Όμηρο, οι Άβαντες, χρησιμοποιούσαν τα δόρατα για να πολεμούν «εκ του συστάδην» και συχνά έρχονταν στα χέρια με τον εχθρό. Αναφέρει επίσης (Ραψωδία Β’ στίχος 542) ότι οι Άβαντες άφηναν μαλλιά μόνο από πίσω, με τον τρόπο αυτό ξεχώριζαν από τους Αχαιούς οι οποίοι όπως φαίνονται στις νεότερες παραστάσεις στα αγγεία είχαν μακριές γενειάδες.

Ο Όμηρος λέει ότι είχαν αρχηγό τον Ελεφήνορα, γιο του Χαλκώδοντα, εγγονό του Άβαντα: «Τους φοβερούς Άβαντες που κατέχουν την Εύβοια με τις πόλεις της, Χαλκίδα, Ερέτρια και Ιστιαία πλούσια σε αμπέλια, την Κέρινθο στη θάλασσα και την οχυρωμένη κώμη του Δίου. Μαζί τους ήρθαν επίσης οι άνδρες από την Κάρυστο και τη Στύρα. Ο Ελεφήνορας από τη γενιά του Άρη ήταν ο αρχηγός τους. Ήταν ο γιος του Χαλκώδοντα, που βασίλευε πάνω σε όλους τους Άβαντες. Μαζί του ήρθαν ναυτικό και πεζικό με μακρυά μαλλιά, γενναίοι πολεμιστές που θα κάρφωναν ευχαρίστως οποιουσδήποτε εχθρούς με τα μακρυά και αστραφτερά τους δόρατα. Από αυτούς ήρθαν 50 πλοία».

Κατά την επιστροφή τους περιπλανήθηκαν με 8 πλοία, και ναυάγησαν στα Κεραύνια όρη. Τα ίχνη τους χάνονται την περίοδο μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μετοίκησαν στην Θεσπρωτία χωρίς να μπορεί να αποδειχτεί αδιαμφισβήτητα.