Στήλη των Καμινίων: Ένα από τα μεγάλα αινίγματα της αρχαιολογίας

Το 1885, στα χαλάσματα της εκκλησίας του Αγίου Αλεξάνδρου, ανακαλύφθηκε η Στήλη των Καμινίων, τυχαία, την ώρα που ένας αγρότης καθάριζε το χωράφι του από τις πέτρες.

Η Στήλη των Καμινίων είναι μία επιτάφια στήλη επί της οποίας υπάρχει το αρχαιότερο σήμερα γραπτό κείμενο της λημνιακής γλώσσας, από την πελασγική περίοδο της Λήμνου.

Δύο κάθετες και μία οριζόντια επιγραφή, βουστροφηδόν και σε δυτικό Ελληνικό (χαλκιδικό) αλφάβητο δεν ήσαν αναγνώσιμες στα ελληνικά. Διατυπώθηκαν διάφορες γοητευτικές θεωρίες γιά την ηλικία της και την γλώσσα που κρύβει.

Πιό πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κεραμικά όστρακα με όμοια γραφή και έτσι η στήλη αφ' ενός χρονολογήθηκε με ακρίβεια στον 6ο αι. π.Χ. (πριν το 510, οπότε ο Μιλτιάδης κατέλαβε το νησί και τα "λημνιακά" αντικαταστάθηκαν από τα αττικά Ελληνικά), αφ' ετέρου είναι πλέον επαρκώς τεκμηριωμένη η σχέση αυτής της κατά τον Όμηρο (Ιλιάδα θ 293-294) "αγριόφωνης" λημνιακής λαλιάς ως μίας γλώσσας της τυρρηνικής οικογένειας, συγγενούς με τα ετρουσκικά.

Πιό γοητευτική είναι όμως η πορεία της στήλης από την ανακάλυψή της μέχρι το Εθνικό Μουσείο.

Οι οθωμανοί υπέκυψαν στην απαίτηση των Γάλλων να την πάρουν. Ο Έλληνας που την βρήκε αρνήθηκε να την παραδώσει και την έθαψε στον εκτάσεως 20 στρεμμάτων κήπο του, όπου έμεινε θαμένη μέχρι τον θάνατό του το 1898.

Το 1900 επιστρέφει ο γιός του Οδυσσέας Παντελίδης από την Ινδία στην Λήμνο και σκάβει όλο το κτήμα γιά να την βρεί. Την φυγαδεύει στην Αλεξάνδρεια, όμως ο καπετάνιος προφασίζεται αβαρία και ότι την πέταξε στη θάλασσα.

Ανακαλύπτεται τελικά μετά από έρευνα του Έλληνα Προξένου στο αμπάρι του πλοίου και μεταφέρεται στην οικία του Παντελίδη.

Έτσι αρχίζει ένα μεγάλο διεθνές παζάρι γιά την απόκτησή της, όπου φημολογείται ότι ο Ροκφέλερ πρόσφερε 10.000 χρυσές λίρες γιά την απόκτησή της. Ο Παντελίδης επιθυμεί να την εξαγάγει στην Αθήνα, αλλά φοβάται τις συνέπειες στην οικογένειά του στη Λήμνο από μέρους των Οθωμανικών Αρχών.

Εν τέλει, το 1905 αναθέτει σε κάποιον γιατρό και λόγιο ονόματι Αποστολίδη να την μεταφέρει στην Αθήνα και να την δωρίσει επ' ονόματί του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Έχουν γίνει πάρα πολλές προσπάθειες για την ερμηνεία της στήλης, όμως το θέμα αυτό παραμένει ανοιχτό, καθώς δεν έχουν βρεθεί άλλες επιγραφές της πελασγικής γλώσσας, ώστε να γίνουν συγκριτικές μελέτες.