Ηταν μια απρόσμενη και σπουδαία ανακάλυψη. Οταν η ομάδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων βρέθηκε μπροστά σε έναν μοναδικής αξίας ασύλητο τάφο του 2ου-3ου αιώνα μ.Χ., στον ναό της Επισκοπής στη Σίκινο, η συγκίνηση όλων ήταν πολύ μεγάλη.
Οχι μόνο γιατί από τον τάφο περισυνελέγησαν χρυσά περικάρπια, δαχτυλίδια, μία πόρπη με ανάγλυφο καμέο, ένα περιδέραιο, γυάλινα και μεταλλικά αγγεία, μικροευρήματα και οργανικά σπαράγματα της ενδυμασίας της νεκρής, επιφανές, όπως δείχνουν τα ευρήματα, πρόσωπο της κοινωνίας της Σικίνου, αλλά και γιατί από την πρώτη στιγμή συνειδητοποίησαν ότι ξεκινούσε ένα νέο συναρπαστικό ταξίδι.
Ενα ταξίδι που θα φωτίσει την ιστορία του μνημείου, τη σημασία του και ενδεχομένως να αλλάξει όσα είναι γνωστά για το κυκλαδίτικο νησί και την ευρύτερη περιοχή. Ολα ξεκίνησαν όταν ο Δημήτρης Αθανασούλης, προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, αποφάσισε να ρίξει την προσοχή του στην Επισκοπή.
«Αυτό το μνημείο είναι μοναδικό στην Ελλάδα». «Αρχαία κτίρια που έγιναν εκκλησίες υπάρχουν πολλά. Εδώ, όμως, πρόκειται για σπάνια περίπτωση, καθώς σε ένα μνημείο συναντάμε δύο βασικές συνιστώσες του ελληνικού πολιτισμού, κλασική περίοδο και Μεσαίωνα, απόλυτα διακριτές αλλά και συνδυασμένες με έναν σοφό τρόπο και με σεβασμό.
Επομένως η πρόκληση της ανάδειξης της Επισκοπής ήταν για μας μεγάλη. Είναι κλειστή για το κοινό εδώ και πολλά χρόνια, καθώς βρισκόταν υπό κατάρρευση, κι έτσι η εφορεία έβαλε το μνημείο σε απόλυτη προτεραιότητα. Και με μελέτες που έγιναν κατά κύριο λόγο εκ των ενόντων, ξεκινήσαμε τη διαδικασία αποκατάστασης».
«Πλέον μπορούσαμε να δώσουμε ταυτότητα στη νεκρή, στο πρόσωπο που βρίσκεται μέσα στον τάφο, και είναι και ο λόγος που χτίστηκε το εντυπωσιακό αυτό μνημείο στη Σίκινο. Δεν είναι πια ένα ανώνυμο μαυσωλείο. Τώρα μπορείς να λες ότι έχεις το μαυσωλείο της Νεικώς που μετά έγινε η εκκλησία της Παναγίας», λέει ο Δ. Αθανασούλης, προσθέτοντας ότι «όλα αυτά, φυσικά, θέλουν μελέτη.
Ακολουθήθηκε κατά γράμμα η επιστημονική διαδικασία που προβλέπεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Εγινε βιντεοσκόπηση και φωτογράφιση. Αναλυτικά το υπουργείο αναφέρει πως από τον τάφο περισυνελέγησαν χρυσά περικάρπια, δακτυλίδια, περιδέραιο, μια πόρπη με ανάγλυφο καμέο, μαζί με γυάλινα και μεταλλικά αγγεία, άλλα μικροευρήματα καθώς και οργανικά σπαράγματα της ενδυμασίας της νεκρής.
Την έλεγαν Νεικώ και ήταν ένα επιφανές πρόσωπο της κοινωνίας της Σικίνου, που έζησε μεταξύ 2ου και 3ου αι. μ.Χ.
Τουλάχιστον αυτά προδίδουν ο πλούσια κτερισμένος τάφος της, το εντυπωσιακό μαυσωλείο που ανεγέρθηκε για να τον στεγάσει, καθώς και το άγνωστο, έως πρόσφατα, ταφικό επίγραμμα που βρέθηκε χαραγμένο πάνω σε πέτρα στον τοίχο του μνημείου, όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρεται το γυναικείο όνομα «Νεικώ».
Πολλά είναι τα ενδιαφέροντα στοιχεία του ευρήματος, που γνωστοποίησε, με ανακοίνωσή του, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το οποίο, διά μέσου της Εφορείας Αρχαιοτήτων (ΕΦΑ) Κυκλάδων, υλοποιεί το έργο της αποκατάστασης του σημαντικότατου μνημείου τής Επισκοπής Σικίνου από το 2017.
Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο ναόμορφο μαυσωλείο της όψιμης αρχαιότητας, που αργότερα μετατράπηκε σε τρουλλαίο βυζαντινό ναό, «το οποίο αποτελεί ένα εντυπωσιακό παλίμψηστο αρχαιότητας και μεσαίωνα, μοναδικό στον ελλαδικό χώρο» σύμφωνα με την ανακοίνωση.
«Είναι μία ταφή εκτός κλίμακας, δηλαδή πολύ πλούσια γι' αυτό το νησί» λέει ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, για το αναπάντεχο εύρημα του τάφου, που βρέθηκε ασύλητος, καθώς ήταν πολύ καλά κρυμμένος.
«Είναι εντυπωσιακό ότι την είχαν κρύψει όχι στις κανονικές κρύπτες που βρίσκονταν στο υπόγειο του μνημείου, αλλά στο διπλό τοίχωμα που είχαν φτιάξει σε σημείο του κτιρίου, ανάμεσα σε δυο τοίχους, ακριβώς για να μην την βρουν» τονίζει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Υπήρχαν, δηλαδή, και άλλες ταφές; «Στο κάτω μέρος του μνημείου υπάρχουν δύο μεγάλοι χώροι με κάποιες άλλες, δευτερεύουσες ταφές, που όμως δεν είχαν τη σημασία της συγκεκριμένης, η οποία είναι κατασκευασμένη σε κιβωτιόσχημο τάφο από μεγάλες μαρμάρινες, καλοδουλεμένες πλάκες. Φαίνεται, δηλαδή, ότι εκτός από το μαυσωλείο, ξεχωριστός ήταν και ο τάφος μέσα στον οποίο την έβαλαν».
Όσο για τη χρονολογία των άλλων ταφών, αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να εκτιμηθεί εύκολα, καθώς είναι συλημένοι, αλλά, όπως διευκρινίζει ο κ. Αθανασούλης, πρόκειται «γενικά για κατασκευές πολύ πιο ταπεινές».
Άραγε η μνήμη για αυτήν τη σημαντική γυναίκα οδήγησε αργότερα στη μετατροπή του μαυσωλείου σε ναό; «Δεν το ξέρουμε αυτό. Εμείς γνωρίζουμε για το μαυσωλείο πολύ πρόσφατα. Στην αρχή νομίζαμε ότι εκεί βρισκόταν ναός του Απόλλωνα, όπως έλεγαν οι παλιές δημοσιεύσεις. Τώρα τι έβλεπαν οι Βυζαντινοί και γιατί επέλεξαν αυτό το κτίριο να το κάνουν ναό, είναι κι αυτό ένα μυστήριο».
«Η ανασκαφή του τάφου έχει τελειώσει και το υλικό έχει έρθει στην Αθήνα όπου θα συντηρηθεί, καθώς υπάρχουν οργανικά κατάλοιπα που θέλουν ειδική φροντίδα.
Έτσι, όταν θα ολοκληρωθεί η συντήρηση θα έχουμε πολύ περισσότερα στοιχεία» προσθέτει ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων, δίνοντας μία μικρή γεύση και για τα υπόλοιπα ευρήματα, εκτός των χρυσών κοσμημάτων (περικάρπια, δακτυλίδια, περιδέραιο), μίας πόρπης με ανάγλυφο καμέο, των αγγείων και των οργανικών σπαραγμάτων της ενδυμασίας της νεκρής, που περισυνελέγησαν από τον τάφο: «Πρόκειται για προσωπικά αντικείμενα, τα οποία συνδέονται με τη νεκρή, όπως μία οστέινη, πιθανόν, γραφίδα κι ένα κάτοπτρο (καθρέπτης)».
Η Επισκοπή χτίστηκε τον 2ο-3ο αιώνα μ.Χ. ως ναόμορφο μαυσωλείο και αργότερα μετατράπηκε σε τρουλαία βυζαντινή εκκλησία.
Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία η νήσος Σίκινος έλαβε το όνομά της από τον Σίκινο τον γιο του Θόαντα, βασιλιά της Λήμνου. Η Υψιπύλη προσπαθώντας να σώσει τον γιο της Θόαντα από τις Λήμνιες γυναίκες που προκάλεσαν τη σφαγή των συζύγων τους τον έκρυψε μέσα σε ξύλινη λάρνακα (κιβώτιο) και τον έριξε στη θάλασσα.
Παρασυρόμενη η λάρνακα αυτή από τα κύματα εκβράστηκε στη Σίκινο όπου οι αλιείς της περιοχής έσωσαν τον Θόαντα. Εκεί ο Θόας νυμφεύθηκε την εγχώρια νύμφη Νηΐδα με την οποία και απέκτησε τον Σίκινο οποίος και βασίλευσε στη νήσο.
Κατά τον Πλίνιο και τον Στέφανον τον Βυζάντιον το αρχαιότερο όνομα της νήσου αυτής ήταν «Οινόη». Το όνομα Σίκινος διατηρήθηκε αναλλοίωτο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Το μνημείο ξεπερνάει τα όρια του νησιού, αξίζει μόνο και μόνο γι’ αυτό να επισκεφθεί κανείς τη Σίκινο.
Το έργο της αποκατάστασης του μνημείου της Επισκοπής Σικίνου υλοποιείται με πιστώσεις του επιχειρησιακού προγράμματος ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, προϋπολογισμού 750.000 ευρώ.
Πηγή: lifo
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Δευτέρα, Ιουνίου 20, 2022
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: