Αριστοτέλης: Ο δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου

“Εύχομαι, όταν μια μέρα γίνεις βασιλιάς να είσαι το ίδιο αδιάφορος και απαθής στη γλώσσα της κολακείας, όπως είσαι αδιάφορος κι απαθής στην ομιλία, που ο πατέρας σου με υποχρέωσε να εκφωνήσω τώρα μπροστά σου”. Αυτά εικάζονται πως ήταν τα πρώτα λόγια του Αριστοτέλη, προς τον νεογέννητο Μέγα Αλέξανδρο.

της Χαράς Νάστου

Όταν ο Αλέξανδρος έφθασε στα δεκατρία του χρόνια, ο Φίλιππος αποφάσισε ν’ αναθέσει την εκπαίδευσή του σ΄ έναν άλλο παιδαγωγό, τον Αριστοτέλη από τα Στάγειρα της Χαλκιδικής, που θα εξουδετέρωνε τα αρνητικά χαρακτηριστικά του, τη μυστικοπαθή επίδραση της Ολυμπιάδας και την αυστηρή ανατροφή του Λεωνίδα. Ήταν σχεδόν συνομήλικος του Φιλίππου και, όταν ανέλαβε να διαπαιδαγωγήσει τον Αλέξανδρο, ήταν 41 ετών.

Ήταν κοντός και αδύνατος άνθρωπος με ειρωνικό ύφος, άσχημη εμφάνιση και εύθραυστη υγεία. Δεν είχε τη φήμη εύθυμου συντρόφου, όμως ο Φίλιππος ήθελε ένα παιδαγωγό που θα έδινε στον Αλέξανδρο να καταλάβει ότι η αφοσίωση στη μελέτη, στη θρησκεία, στην εντατική εργασία, δεν ήταν καθόλου αντίθετη προς την καλή θέληση, το γέλιο και το τραγούδι.

Ο Φίλιππος δέχτηκε τον Αριστοτέλη με μεγάλες τιμές. Του υποσχέθηκε μάλιστα ν’ ανοικοδομήσει την πατρίδα του, τα Στάγειρα που είχε καταστρέψει. Για ν' αποφύγει την επιρροή της Ολυμπιάδας προς τον Αλέξανδρο, του όρισε ως τόπο διδασκαλίας τη Μιέζα (κοντά στη Νάουσα).

Τέσσερις αιώνες αργότερα ο Πλούταρχος, που πέρασε από εκεί, είδε τα πέτρινα καθίσματα και τις σκιερές δενδροστοιχίες, όπου ο Αριστοτέλης έδινε τα μαθήματά του στην ύπαιθρο! Η Σχολή του Αριστοτέλη ονομάζονταν Περιπατητική, επειδή οι μαθητές διδάσκονταν, καθώς περπατούσαν. Εκεί ο Αλέξανδρος μαζί με άλλους πρίγκιπες και ευγενείς νέους έμαθε από το θετικό Αριστοτέλη την τέχνη της λογικής και της επιστημονικής σκέψης.

Ο Αλέξανδρος αναδείχτηκε ως ο καλύτερος μαθητής της Σχολής. Συμμαθητές του είχε πολλούς από τους μετέπειτα συμβούλους, σωματοφύλακες και στρατηγούς του.

Ανάμεσα σ΄ αυτούς υπήρχαν και πολλοί ευγενείς νέοι από την υπόλοιπη Ελλάδα, όπως ο Νέαρχος από την Κρήτη, ο Πτολεμαίος, ο Ηφαιστίωνας, οι γιοί του Παρμενίωνα. Ήταν εργατικός, έξυπνος, με γρήγορη αντίληψη, αφοσιωμένος στα βιβλία του. Αργότερα ο Αλέξανδρος έλεγε ότι ο Αριστοτέλης του έμαθε « να ζεί με αξιοπρέπεια», το "ευ ζην".

Ο Αριστοτέλης δίδαξε στον Αλέξανδρο γραμματική, μουσική, γεωμετρία, ρητορική και φιλοσοφία. Ο Πλούταρχος προσθέτει σε αυτά και την iατρική. Τους στρατιώτες του τους συνήρπαζε με το λόγο του και ήταν έτοιμοι να θυσιαστούν για χάρη του, γιατί αυτός ήταν το παράδειγμα. Τον δίδαξε για 3 έτη φιλοσοφία, φυσικές επιστήμες, ιατρική, κυρίως όμως ηθική και πολιτική. Έμαθε για όλες τις μορφές των πολιτευμάτων.

Επειδή ο ίδιος ο Αριστοτέλης ενδιαφερόταν περισσότερο για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, του μίλησε για την κοινωνία των ελευθέρων, που αργότερα θα την εφαρμόσει ο Αλέξανδρος στις επαφές που θα έχει με τις άλλες πόλεις της Ελλάδας.

Το μάθημα της γεωγραφίας συνέβαλε στην εξέλιξη της εκστρατείας, αφού η γνώση της μορφολογίας του εδάφους τον βοηθούσε να παρατάσσει το στράτευμα με τον ιδανικό τρόπο.

Μ’ άλλα λόγια, Μυθολόγοι, η εκπαιδευτική μέθοδος του Αριστοτέλη ανέδειξε τον Αλέξανδρο σε σπουδαίο συζητητή. Του άρεσε να συζητά επί πολύ χρόνο όρθιος, τόσο που οι συνομιλητές του κουράζονταν. Μερικές φορές όμως ξεσπούσε σε εκρήξεις ανταρσίας, επειδή δεν ανεχόταν κανένα καταναγκασμό. Όταν ο Αριστοτέλης δημοσίευσε μερικά βιβλία του με τις αρχές της φιλοσοφίας του, ο Αλέξανδρος τού θύμωσε και του έστειλε επιστολή, λέγοντάς του ότι δεν έκανε καλά που δημοσίευσε τη διδασκαλία του: «γιατί τί θα ξέρουμε εμείς περισσότερο από τους άλλους, αν τα θέματα που αποτελούσαν την ιδιαίτερη μας μόρφωση, γίνουν προσιτά σε άλλους;»

Ήθελε δηλαδή για τον εαυτό του το μονοπώλιο της γνώσης. Ο Αλέξανδρος, από ευγνωμοσύνη, ξανάχτισε τα Στάγειρα -την πατρίδα του μεγάλου φιλοσόφου που την είχε καταστρέψει παλαιότερα ο Φίλιππος. Η σχέση τους ήταν πάντοτε καλή και είχαν συνεχή επικοινωνία κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στην Μικρά Ασία, διαταράχθηκε όμως όταν ο Αλέξανδρος διέταξε να θανατωθεί ο Καλλισθένης, ο οποίος ήταν ανιψιός του Αριστοτέλη και συμμετείχε στην εκστρατεία με την ιδιότητα του ιστορικού.

Η κατηγορία ήταν συνομωσία.

Τότε ψυχράνθηκαν οι μέχρι τότε άριστες σχέσεις του Αριστοτέλη με τον Αλέξανδρο, οι οποίες ήταν και εποικοδομητικές, δεδομένου ότι ο Αλέξανδρος του έστελνε δείγματα της πανίδας, της χλωρίδας και του ορυκτού πλούτου της Ανατολής για μελέτη.

Αυτή ήταν, Μυθολόγοι, η παιδεία που έλαβε ο Αλέξανδρος, που διαμόρφωσε το χαρακτήρα του, την αποφασιστικότητά του και τη θεώρησή του για το πώς πρέπει να ενεργεί ένας ηγέτης.

Πηγή:.hellinon.net/AlexandrosMegas.htm, TheMythologists