Οι κατακόμβες της Μήλου

Φωτογραφία Zde /Wikimedia Commons/

---

Η Μήλος, ένα από τα ομορφότερα νησιά των Κυκλάδων, έχει πολύ μεγάλη ιστορία, όπως όλα τα άλλα Ελληνικά νησιά. Αν και πιο διάσημο για την ανακάλυψη του αρχαίου αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου το νησί είναι επίσης η τοποθεσία των κατακόμβων που αφηγούνται την τραγική ιστορία των πρώτων Χριστιανών στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με αρχαιολόγους και ιστορικούς, οι κατακόμβες της Μήλου που προκαλούν δέος έχουν χρησιμεύσει ως νεκροταφείο για 7.000-8.000 χριστιανούς, καθιστώντας την τοποθεσία το τρίτο ιερότερο παλαιοχριστιανικό μνημείο, μετά τους Αγίους Τόπους και τις κατακόμβες της Ρώμης.

Σίγουρα μπορεί κανείς να πει ότι οι κατακόμβες είναι το κρυμμένο μυστικό της Μήλου για τους τουρίστες. Μαζί με τη συναρπαστική ιστορία τους, οι κατακόμβες είναι ένα θαύμα αριστοτεχνικής κατασκευής, συνδυάζοντας τη μηχανική με τα φυσικά περιγράμματα του βράχου στο οποίο είναι λαξευμένες.

Οι κατακόμβες είναι ένα υπόγειο δίκτυο με τρεις θαλάμους, πέντε διαδρόμους και έναν νεκρικό θάλαμο. Το δίκτυο έχει μήκος 184 μέτρα και το ύψος των διαδρόμων φτάνει τα 2,5 μέτρα, ενώ το πλάτος κυμαίνεται από 80 εκατοστά έως 5 μέτρα.

Οι κατακόμβες της Μήλου χρησιμοποιήθηκαν ως τάφοι για τους πρώτους χριστιανούς

Σε όλη την περιοχή με τις στοές και τις σπηλιές υπάρχουν λαξευμένες καμάρες, οι οποίες έχουν ύψος 1,66 μέτρα στο εσωτερικό των οποίων βρίσκονται οι ταφικοί θάλαμοι, οι οποίοι ανασκάφηκαν έξω από το βράχο.

Οι περισσότερες καμάρες είναι ασβεστωμένες ενώ στις γωνίες σώζονται ακόμη και ίχνη κόκκινου χρώματος. Στον πίσω τοίχο υπήρχαν επιγραφές που δυστυχώς δεν έχουν αντέξει στη φθορά του καιρού και του χρόνου.

Ωστόσο, έχουν βρεθεί κάποιες επιγραφές με σύμβολα όπως «ΕΝ ΚΩ» που σημαίνει «Εν Κύριο» (για τον Κύριο).

Υπάρχει επίσης ένας τάφος σκαμμένος στο βράχο, που ονομάζεται «Ο τάφος του μάρτυρα», ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από τους χριστιανούς ως βωμός για τις λειτουργίες τους. Υπάρχει επίσης μια επιγραφή που μαρτυρεί ότι εκεί βρισκόταν ο τάφος μιας γυναίκας με το όνομα «Στεφανίδα», κόρης του Μίλωνα.

Φωτογραφία: Κλέαρχος Καπούτσης /Wikimedia Commons/ CC BY 2.0

Οι κατακόμβες της Μήλου αποτελούν έναν πλούσιο ιστορικό χώρο, που σηματοδοτεί τις διάφορες περιόδους του νησιού.

Ήταν όντως νεκροταφείο αλλά εξυπηρετούσε και άλλους σκοπούς, σύμφωνα με τα ευρήματα.

Ήταν ένας τόπος λατρείας που τελικά θάφτηκε κάτω από βράχους και χώματα μετά από σεισμό τον έκτο αιώνα μ.Χ. Μετά από αυτό, η ιστορία έγινε συνυφασμένη με το μύθο.

Το πρώτο άτομο που εντόπισε το μνημείο κοντά στο χωριό Τρυπητή, σκάβοντας μακριά στη γη ήταν ο Γερμανός καθηγητής αρχαιολογίας Λούντβιχ Ρος, ο οποίος ήταν ο πρώτος που κοίταξε τα μάτια στις κατακόμβες το 1843. Χρονολόγησε το περίπλοκο υπόγειο δίκτυο στον 1ο αιώνα.

Η ιστορία των κατακομβών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ορυχεία του νησιού, τα οποία άκμασαν τον δεύτερο αιώνα μ.Χ. Οι αγορές της Ρώμης ανυπομονούσαν για τα μεταλλεύματα και άλλα υλικά που παρήγαγε η πλούσια Γη του κυκλαδίτικου νησιού.

Ο κίσσηρης (περισσότερο γνωστή ως ελαφρόπετρα), ένα ορυκτό που σχηματίστηκε από τον παχύρρευστο αφρό της ηφαιστειακής λάβας, χρησιμοποιήθηκε για να γυαλίσει τα ανεκτίμητα μωσαϊκά ναών και σπιτιών, ενώ Ρωμαίοι και Έλληνες καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν συχνά το "militi", ένα ορυκτό που χρησιμοποιείται ως λευκό χρώμα. Το θειικό αλουμίνιο χρησιμοποιήθηκε από τους γιατρούς, όπως και η πέτρα που ονομαζόταν «αρμενικός βράχος», ενώ γίνονταν ειδικές παραγγελίες για θείο, που χρησιμοποιήθηκε για πολλούς σκοπούς.

Χιλιάδες σκλάβοι, που ήταν ως επί το πλείστον νεοπροσληφθέντες χριστιανοί Έλληνες, δούλευαν στα έγκατα της Γης νύχτα και μέρα, ενώ οι Εβραίοι έμποροι έκλεισαν τις συμφωνίες και οι καπετάνιοι ανέλαβαν τη μεταφορά του φορτίου, το οποίο περνούσε απευθείας από το είσοδος του χωριού Προβατάς στο λιμάνι του Κλήματος.

Οι σκλάβοι κατασκεύασαν και τις υποδομές του νησιού της Μήλου, συμπεριλαμβανομένου του μεγάλου θεάτρου.

Το 1927, ο Έλληνας ιστορικός Γεώργιος Σωτηρίου βρήκε μια αναπαράσταση του συμβόλου του ψαριού, ενός παλαιοχριστιανικού μυστικού συμβόλου που προέρχεται από την Ελληνική λέξη ΙΧΘΥΣ (ψάρι) που σχηματίζει το ακρωνύμιο του «Ιησούς Χριστός, Υιός του Θεού, Σωτήρας» στις κατακόμβες.