Η υποβρύχια πόλη του Ηρακλείου, η Αίγυπτος παραδίδει τους θησαυρούς της

Οσιριανά αγαλματίδια θεών που βρέθηκαν στον πυθμένα της θάλασσας στο αρχαίο Ηράκλειο από τον Franck Goddio. Φωτογραφία: Saint Louis Art Museum.org/ Christoph Gerigk ©Franck Goddio/Hilti Foundation

Η Χαμένη Πόλη του Ηρακλείου, που κάποτε ήταν το μεγαλύτερο λιμάνι της Αιγύπτου, ανακαλύφθηκε υποβρύχια μετά από περισσότερα από 2.000 χρόνια το 2000. Οι θρυλικές απαρχές της χρονολογούνται ήδη από τον 12ο αιώνα π.Χ. και έχει πολλές συνδέσεις με την Αρχαία Ελλάδα.

Ανθίζοντας πριν από τις μέρες των Φαραώ, η πόλη καταστράφηκε με την πάροδο του χρόνου, καθώς η πόλη αποδυναμώθηκε από έναν συνδυασμό σεισμών, τσουνάμι και ανόδου της στάθμης της θάλασσας, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.

Στα τέλη του 2ου αιώνα π.Χ., πιθανότατα μετά από μια σφοδρή πλημμύρα, τα μνημειώδη κτίρια του Ηρακλείου κατέρρευσαν στο νερό. Μερικοί από τους κατοίκους της έμειναν σε ότι είχε απομείνει από την πόλη κατά τη ρωμαϊκή εποχή και την αρχή της αραβικής κυριαρχίας, αλλά στα τέλη του 8ου αιώνα μ.Χ., το υπόλοιπο Ηράκλειο είχε βυθιστεί κάτω από τη Μεσόγειο.

Ο υποθαλάσσιος εξερευνητής Franck Goddio ανακαλύπτει ένα άγαλμα κρυμμένο για περισσότερα από 1200 χρόνια στη βυθισμένη πόλη του Ηρακλείου, κοντά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Credit: Christoph Gerigk/Facebook/Contemporary Explorations in Mythology LLC

Τώρα, πολλοί από τους ανυπολόγιστους θησαυρούς του έχουν ανασυρθεί από τα υδάτινα βάθη στα οποία εξορίστηκαν και έχουν παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο, επιτρέποντάς μας να ρίξουμε μια ματιά στον αρχαίο Ελληνικό και αιγυπτιακό κόσμο.

Το Ηράκλειο, περισσότερο γνωστό με το αρχικό και αιγυπτιακό του όνομα Θώνις, και μερικές φορές αποκαλούμενο Θώνις Ηράκλειον, ήταν ένα αρχαίο αιγυπτιακό λιμάνι που βρίσκεται 32 χλμ (20 μίλια) βορειοανατολικά της Αλεξάνδρειας στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Τα απομεινάρια του βρίσκονται στον κόλπο Abu Qir, αυτή τη στιγμή 2,5 χλμ μακριά από την ακτή, κάτω από μόλις 10 μέτρα νερού. Μια στήλη που βρέθηκε στην τοποθεσία δείχνει ότι ήταν μια ενιαία πόλη γνωστή τόσο με το αιγυπτιακό όσο και με το Ελληνικό όνομά της.

Προτού η Αλεξάνδρεια ήταν ακόμη μια λάμψη στο μάτι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το Ηράκλειο απολάμβανε τις μέρες της δόξας του καθώς χρησίμευε ως το κύριο λιμάνι εισόδου στην Αίγυπτο για όλα τα πολλά πλοία που έφταναν από όλο τον Ελληνικό κόσμο.

Η Θώνις χτίστηκε αρχικά σε μερικά γειτονικά νησιά στο Δέλτα του Νείλου. Τέμνονταν από κανάλια με διάφορα ξεχωριστά λιμάνια και αγκυροβόλια. Οι αποβάθρες, οι φανταστικοί ναοί και τα πυργόσπιτά του συνδέονταν με πορθμεία, γέφυρες και πλωτήρες.

Η πόλη ήταν εμπορικό λιμάνι, και κατά την Ύστερη Περίοδο της αρχαίας Αιγύπτου ήταν το κύριο λιμάνι της χώρας για το διεθνές εμπόριο και τη συλλογή φόρων.

Η Θώνις είχε ένα μεγάλο ναό του Χονσού, γιου του Αμούν, ο οποίος ήταν γνωστός στους Έλληνες ως Ηρακλής. Αργότερα, η λατρεία του Αμούν έγινε πιο έντονη. Την εποχή που η πόλη βρισκόταν στο ζενίθ της, μεταξύ 6ου και 4ου αιώνα π.Χ., ένας μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Amun-Gereb, τον υπέρτατο θεό της Αιγύπτου τότε, βρισκόταν στο κέντρο της πόλης.

Ο Φαραώ Nectanebo I έκανε πολλές προσθήκες στο ναό τον 4ο αιώνα π.Χ. Τα ιερά στο Ηράκλειο αφιερωμένα στον Όσιρι και σε άλλους θεούς ήταν διάσημα για τη θαυματουργή θεραπεία και προσέλκυαν προσκυνητές από όλη την Αίγυπτο.

Θεαματικές θρησκευτικές τελετές, ναοί και μνημειώδη γλυπτά

Η πόλη ήταν ο τόπος εορτασμού των «Μυστηρίων του Όσιρι» κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του μήνα Khoiak. Αυτές οι θεαματικές τελετές περιελάμβαναν ένα άγαλμα του θεού που μεταφέρθηκε με το τελετουργικό του σκάφος καθώς το επεξεργαζόταν από το ναό του Αμούν στο ιερό του στο Canopus.

Κατά τον 2ο αιώνα π.Χ., ακριβώς τη στιγμή που η πόλη επλήγη από τις πολλαπλές καταστροφές, η πόλη της Αλεξάνδρειας, που ιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, αντικατέστησε το Ηράκλειο ως το κύριο λιμάνι της Αιγύπτου.

Ο υποβρύχιος εξερευνητής Franck Goddio και η ομάδα του από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας ή IEASM, με τη συνεργασία του Ανώτατου Συμβουλίου της Αιγύπτου, ανακάλυψαν ξανά την πόλη αφού βυθίστηκε κάτω από τη Μεσόγειο πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια.

Από την ίδρυσή του, το Ινστιτούτο διευθύνεται από τον Franck Goddio, ο οποίος αφιερώνεται εξ ολοκλήρου στην υποβρύχια αρχαιολογία και στη διάδοση της γνώσης που αποκτήθηκε μέσω αυτών των ανακαλύψεων μέσω της έκδοσης βιβλίων και άρθρων καθώς και της οργάνωσης εκθέσεων.

Ο Goddio εξηγεί τα απίστευτα ευρήματα που έκανε κατά τη διάρκεια της αποστολής. Όπως λέει, «Έλυσε επίσης ένα ιστορικό αίνιγμα που έχει προβληματίσει τους Αιγυπτιολόγους όλα αυτά τα χρόνια: το αρχαιολογικό υλικό αποκάλυψε ότι το Ηράκλειο και η Θώνις ήταν στην πραγματικότητα μια και ίδια πόλη με δύο ονόματα. Ηράκλειο είναι το όνομα της πόλης για τους Έλληνες και Θώνις για τους Αιγύπτιους.

«Τα αντικείμενα που ανακτήθηκαν από τις ανασκαφές απεικονίζουν την ομορφιά και τη δόξα των πόλεων, τη μεγαλοπρέπεια των μεγαλοπρεπών ναών τους και την πληθώρα ιστορικών στοιχείων: κολοσσιαία αγάλματα, επιγραφές και αρχιτεκτονικά στοιχεία, κοσμήματα και νομίσματα, τελετουργικά αντικείμενα και κεραμικά – ένας πολιτισμός παγωμένος στο χρόνο.»

Οι ανεκτίμητοι θησαυροί που ο Goddio είναι υπεύθυνος να ανακαλύψει και να δείξει στον σύγχρονο κόσμο περιλαμβάνουν μέρος του ναού αφιερωμένου στον Αμούν/Ηρακλή, ένα κολοσσιαίο άγαλμα από κόκκινο γρανίτη του θεού της γονιμότητας Χάπι και ένα χάλκινο άγαλμα του βασιλιά/θεού Όσιρι.

Όλοι οι θησαυροί βρίσκονται τώρα στο Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο, στο Κάιρο.