Πώς η πυγμαχία έγινε δημοφιλές άθλημα στην αρχαία Ελλάδα

Η πυγμαχία που σημαίνει «μάχη με τις γροθιές», στην αρχαία Ελλάδα ξεκίνησε ως ένα πολύ σκληρό άθλημα, πολύ πιο δύσκολο από την επαγγελματική πυγμαχία όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Υπάρχουν αρχαιολογικές ανακαλύψεις που δείχνουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες πραγματοποιούσαν αγώνες πυγμαχίας ήδη από τη Μινωική και τη Μυκηναϊκή περίοδο. Υπάρχουν πολλοί θρύλοι για την προέλευση της πυγμαχίας στην Ελλάδα.

Μια από τις πιο περίεργες ιστορίες υποστηρίζει ότι ο ηρωικός ηγεμόνας Θησέας εφηύρε μια μορφή πυγμαχίας στην οποία δύο άντρες κάθονταν πρόσωπο με πρόσωπο και χτυπιούνταν ο ένας τον άλλον με τις γροθιές τους μέχρι να σκοτωθεί ένας από αυτούς. Με τον καιρό, ωστόσο, οι πυγμάχοι άρχισαν να αγωνίζονται σε όρθια θέση, καθώς τόσο συχνά τους βλέπουμε να απεικονίζονται σε αρχαία Eλληνικά αγγεία.

Οι κανόνες της πυγμαχίας στις πρώτες μέρες ήταν δρακόντειοι. Δεν ίσχυαν κανόνες του Marquess of Queensberry εκείνες τις μέρες.

Δεν υπήρχαν κατηγορίες βάρους, γύροι με ενδιάμεσα διαλείμματα, πόντους, νίκη ή ήττα στα σημεία, καμία διακοπή όταν οι μαχητές άρχισαν να αιμορραγούν, ούτε φυσικά υπήρχαν γάντια.

Νικητής ήταν απλώς ο πυγμάχος που έριχνε νοκ άουτ τον αντίπαλό του ή τον ανάγκασε να φύγει από τον αγώνα. Σε περίπτωση αγώνα ιδιαίτερα μεγάλης διάρκειας, χωρίς ξεκάθαρο νικητή, ίσχυε ο βάναυσος κανόνας της «κλίμακας», με τη συμφωνία και των δύο αντιπάλων.

Ο «Πυγμάχος», ένα Ελληνιστικό χάλκινο γλυπτό. Φωτογραφία: Livioandronico2013 /Wikimedia Commons

Η «κλίμακα» ήταν κατά κάποιο τρόπο παρόμοια με τη σύγχρονη διαδικασία των πέναλτι στο ποδόσφαιρο. Καθένας από τους δύο αντιπάλους παρέμεινε εντελώς ακίνητος και δεχόταν μια γροθιά στο πρόσωπο, χωρίς να κάνει καμία κίνηση για να την αποφύγει.

Η σειρά αυτών των χτυπημάτων καθοριζόταν με κλήρωση και νικητής ήταν αυτός που θα έμενε όρθιος. Υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες πυγμάχοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της «κλίμακας» μετά από θανατηφόρο γροθιά.

Επίσης, δεν υπήρχαν γάντια για προστασία. Οι πυγμάχοι τύλιγαν τα δάχτυλά τους και τους καρπούς τους για να κάνουν τις αρθρώσεις τους πιο σταθερές - για να μην μειώσουν τη δύναμη των χτυπημάτων στον αντίπαλο.

Με τα χρόνια, όμως, η πυγμαχία έγινε πιο πολιτισμένη και περισσότερο άθλημα. Στην πραγματικότητα, έγινε άθλημα Ολυμπιακών Αγώνων ήδη από το 688 π.Χ. Ο Ονόμαστος Σμυρναίος είναι ο πρώτος νικητής στην ολυμπιακή πυγμαχία.

Εκείνη την εποχή, ο θεός Απόλλωνας θεωρούνταν ο εφευρέτης και ο θεματοφύλακας του αθλήματος της πυγμαχίας.

Πυγμάχοι στην Αρχαία Ελλάδα που έμειναν στην ιστορία

Είναι προφανές ότι η νίκη σε ένα τέτοιο άθλημα απαιτούσε τεράστια αποθέματα σωματικής —ακόμα και πνευματικής— δύναμης. Ως εκ τούτου, οι λίγοι μεγάλοι πυγμάχοι των οποίων τα ονόματα έχουν μείνει στην ιστορία τιμήθηκαν ως υπερήρωες.

Ο Σπαρτιάτης Ιπποσθένης ήταν πιθανότατα ο κορυφαίος πυγμάχος της αρχαιότητας στην Ελλάδα, κατακτώντας την πρώτη θέση σε πέντε διαδοχικούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό σημαίνει ότι για 16 συνεχόμενα χρόνια βρισκόταν στην πυγμαχία στο υψηλότερο επίπεδο αυτού του σκληρού αθλήματος.

Ο Διαγόρας από τη Ρόδο - Φωτογραφία Wikimedia

Ο Διαγόρας από τη Ρόδο, μία φορά ολυμπιονίκης, τέσσερις φορές νικητής στα Ίσθμια και δύο στη Νεμέα, ήταν πάνω από δύο μέτρα ψηλός και σωματώδης χωρίς να κάνει καμία προσπάθεια να αποφύγει τον αντίπαλό του.

Αντίθετα, πήγε κατευθείαν στους άτυχους ανταγωνιστές του. Όλοι θαύμαζαν αυτόν τον γίγαντα έναν άνθρωπο που ήταν γνωστό ότι συνδύαζε τη δύναμη με τη μεγάλη προσωπική αρετή.

Ο Μελανκόμας από την Καρυά της Μικράς Ασίας ακολούθησε όμως την εντελώς αντίθετη τακτική. Όμως, όπως μπορούμε να δούμε σήμερα, το όνομά του έχει επίσης μείνει στην ιστορία ως ένας από τους μεγάλους αρχαίους πυγμάχους.

Ήταν τόσο ευέλικτος και εύστροφος που μπορούσε εύκολα να αποφύγει να χτυπηθεί από τον αντίπαλό του. Ο τελευταίος συνήθως έφευγε από το ματς εξουθενωμένος, χωρίς να ρίξει ούτε μια γροθιά — αλλά και χωρίς να δεχτεί, καθώς ο «ευγενής» Μελανκόμας ενδιαφερόταν μόνο να αποφύγει τα χτυπήματα και όχι να ρίξει κανένα!

Ο πιο θαρραλέος πυγμάχος, σε όλη την ιστορία ίσως, ήταν ο Κυρινιώτης Ευρυδάμας. Σε ένα ματς ο αντίπαλός του έσπασε τα δόντια του Ευρυδάμα, αλλά τα κατάπιε για να μην το αντιληφθεί ο άλλος και να νιώσει ότι είχε πλεονέκτημα.

Στη συνέχεια, με μια σειρά από συντριπτικά χτυπήματα, ο Ευρυδάμας απλά έβαλε νοκ άουτ ψυχρά τον αντίπαλό του.