Η Τουρκική Κατοχή συνεχίζει να διαγράφει την αρχαία κληρονομιά της Κύπρου

Μεγάλος αριθμός αρχαίων ελληνικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών αντικειμένων και μνημείων είτε έχουν καταστραφεί είτε παραμεληθεί στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου

Από τη στρατιωτική εισβολή του τουρκικού στρατού στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974, έχουν δημοσιευτεί αμέτρητες αναφορές για τις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι τουρκικές δυνάμεις στο όμορφο νησί της Μεσογείου.

Όμως λιγότερο γνωστή είναι η συνεχής προσπάθεια των Τούρκων κατακτητών να καταστρέψουν την πολιτιστική ταυτότητα της βόρειου μισού της Κύπρου, μιας περιοχής με χιλιάδες χρόνια πλούσιας ιστορίας.

Η ιστορία της Κύπρου υπό απειλή σε κατεχόμενα εδάφη

Από τον βίαιο εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων από το βόρειο τμήμα του νησιού το 1974, η κατεχόμενη περιοχή δεν κατοικήθηκε από Τουρκοκύπριους, που ζούσαν ήδη στο νησί, αλλά από Τούρκους εποίκους που δεν έχουν σχέση με την Κύπρο.

Δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι έποικοι έχουν μεταφερθεί στο νησί από την τουρκική ηπειρωτική χώρα σε διαδοχικά «κύματα» επανεγκαταστάσεων που διεξάγει το τουρκικό κράτος.

Αυτές οι επιχειρήσεις της Τουρκίας πραγματοποιήθηκαν σε μια προσπάθεια να αναδιαμορφωθεί πλήρως η εθνοτική και πολιτιστική σύνθεση της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου». Αυτό παραβιάζει ευθέως την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης και θεωρείται πράξη εθνοκάθαρσης.

Το εσωτερικό του ναού της Αγίας Ειρήνης (Αγία Ειρήνη) στη Μόρφου. Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου

Μια περιοχή πλούσια σε αρχαία ελληνικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά και ενετικά ευρήματα, μνημεία και κτίρια συνεχίζει να υφίσταται μια συνεχή πολιτιστική επίθεση, σε συστηματική και μη συστηματική βάση.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια de facto εθνική και θρησκευτική κάθαρση, κατά την οποία ο χριστιανικός και Ελληνικός χαρακτήρας της βόρειας Κύπρου έχει σχεδόν σβήσει εντελώς από το πρόσωπο του χάρτη.

Σε αγρόκτημα έχει μετατραπεί η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου (Άγιος Αντώνιος) στο Λεονάρισο. Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου

Όπως έγραψε ο Michael Jansen στην έκθεσή του με τίτλο «Κύπρος: Η απώλεια μιας πολιτιστικής κληρονομιάς» το 1986, «η πολιτικοδημογραφική de facto διχοτόμηση που επιβλήθηκε στην Κύπρο από το 1974 απειλεί όχι μόνο την ενότητα αλλά και την ακεραιότητα ενός σύγχρονου έθνους-κράτους».

Συνέχισε ότι η διχοτόμηση απειλεί επίσης «τη χιλιετή πολιτιστική ακεραιότητα και συνέχεια του νησιού που υπήρξε το σταυροδρόμι του πολιτισμού της Ανατολικής Μεσογείου».

Το κατεστραμμένο εσωτερικό της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην Αμμόχωστο. Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου

Τα πανεπιστήμια, μαζί με την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις, προσπάθησαν όλα αυτά τα χρόνια να ρίξουν φως στη συνεχή πολιτιστική διάβρωση που λαμβάνει χώρα στην κατεχόμενη Κύπρο.

Δυστυχώς, δεν υπήρξαν σημαντικές επιτυχίες για να σταματήσουν οι δυνάμεις κατοχής να συνεχίσουν αυτές τις πρακτικές.

Εκκλησίες, μοναστήρια, νεκροταφεία και αρχαιολογικοί χώροι είτε εγκαταλείφθηκαν ή/και έχουν υποστεί εσκεμμένες ζημιές σε όλες τις κατεχόμενες περιοχές.

Το χριστιανικό νεκροταφείο στο Ριζοκάρπασο. Πηγή: Κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο άφησε σημάδια στο νησί

Πιο εντυπωσιακά παραδείγματα αυτής της κατάστασης είναι οι ναοί του Αποστόλου Βαρνάβα στην Αμμόχωστο, του Αγίου Αντωνίου στη Λαμαρισό, της Αγίας Ειρήνης στη Μόρφου και της Εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Λευκόνοικο. Οι περισσότερες από αυτές τις κατασκευές είτε έχουν εγκαταλειφθεί είτε έχουν μετατραπεί σε υπόστεγα, όπου οι ντόπιοι αγρότες αποθηκεύουν τα προϊόντα και τα εργαλεία τους.

Εκκλησιαστικές εικόνες που χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα έχουν βανδαλιστεί ή και καταστραφεί ολοσχερώς από δράστες, οι οποίοι σπάνια πιάνονται.

Το βανδαλισμένο εβραϊκό νεκροταφείο της Μαργκώ στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Πηγή: Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου

Κτίρια όπως η Μονή Μαρωνιτών Μοναχών του Προφήτη Ηλία και η Μονή Αντιφωνητή, μαζί με τους αρχαιολογικούς χώρους της Σαλαμίνας και της Έγκωμης, έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές λόγω της αμέλειας της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ακόμη και της εκούσιας καταστροφής.

Τα παραδείγματα αντικειμένων από αυτές τις τοποθεσίες που διακινούνται λαθραία στο εξωτερικό είναι πολλά.

Επιπλέον, χριστιανικά και εβραϊκά νεκροταφεία έχουν επίσης πέσει θύματα καταστροφής στη βόρεια Κύπρο.

Τα νεκροταφεία του Ριζοκάρπασου, της Μάργκου και της Κοντέας είναι μερικά μόνο παραδείγματα περιοχών που έχουν καταστραφεί πλήρως.

Όσο συγκλονιστικά κι αν είναι όλα αυτά σήμερα, αυτή η θλιβερή πραγματικότητα δεν είναι κάτι καινούργιο. Από την αρχή της εισβολής μέχρι σήμερα, μνημεία από το κυπριακό παρελθόν έχουν λεηλατηθεί και καταστραφεί σε όλη την κατεχόμενη Κύπρο.

Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα στο Μυρτώ καταστράφηκε ολοσχερώς, προφανώς από ντόπιους, οι οποίοι έγραψαν και συνθήματα στους τοίχους και έκλεψαν ακόμη και την καμπάνα των 300 κιλών της εκκλησίας, πιθανότατα για να την πουλήσουν.

Σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, είναι προφανές ότι το νησί εξακολουθεί να υφίσταται τις συνέπειες και τις βαθιές ουλές αυτού του φρικτού περιστατικού. Ακόμη χειρότερα, είναι μια συνεχιζόμενη κατάσταση που απειλεί να διαγράψει για πάντα την ιστορία αυτού του αρχαίου κράτους.