Ειδώλιο Αφροδίτης με στρόφιον, 2ος αι. μ.Χ.

Ειδώλιο Αφροδίτης με στρόφιον (στηθόδεσμος) του ΑΜΝ

Ειδώλιο Αφροδίτης με στρόφιον, 2ος αι. μ.Χ.

Ἦ, καὶ ἀπὸ στήθεσφιν ἐλύσατο κεστόν ίμάντα

ποικίλον, ἔνθα δέ οἱ θελκτήρια πάντα τέτυκτο

ἔνθ' ἔνι μὲν φιλότης, ἐν δ' ἵμερος, ἐν δ' ὀ αριστὺς

πάρφασις, ἥ τ' ἔκλεψε νόον πύκα περ φρονεόντων

Είπε (η Αφροδίτη), και λύνει από τον κόρφο της το στηθοπάνι, που 'χε

λογιώ λογιώ πλουμιά, κι απάνω του τα μάγια εσμίγαν όλα,

κι η αποθυμιά και τα γλυκόλογα της ερωτιάς κι η αγάπη

και το ξελόγιασμα, που πλάνεψε και μυαλωμένο ακόμα …

Ομήρου Ιλιάδα, Ξ, 214-217 - Μτφρ. Καζαντζάκη-Κακριδή

[Στο απόσπασμα η Ήρα ζητά τη βοήθεια της Αφροδίτης για να ξελογιάσει τον Δία και εκείνη της δίνει τον μαγικό της στηθόδεσμο!]

Το 2000 η ανασκαφική έρευνα στη ΝΑ νεκρόπολη της Νικόπολης, αμέσως έξω από την πύλη και σε επαφή σχεδόν με το ρωμαϊκό τείχος, αποκάλυψε 51 τάφους.

Ανάμεσά τους, ξεχώρισε ένας πλινθόκτιστος τάφος (αρ. 19) με αμφικλινές κάλυμμα από ασβεστολιθικές πλάκες και επένδυση κονιάματος. Τον νεκρό του συνόδευαν ως κτερίσματα, ταφικά δηλαδή δώρα, μεταξύ άλλων, πέντε γυάλινα αγγεία, τέσσερις πήλινες πλαγγόνες (κούκλες), ένα λυχνάρι, ένα χρυσό δαχτυλίδι και τρία πήλινα ειδώλια γυναικών.

Άποψη της ΝΑ νεκρόπολης της Νικόπολης, αμέσως έξω από την πύλη και σε επαφή με το τείχος.

Κάτοψη της ΝΑ νεκρόπολης της Νικόπολης, με σημειωμένη (γαλάζιο χρώμα) τη θέση του τάφου 19.

Ο τάφος 19 της ΝΑ Νεκρόπολης της Νικόπολης, κατά την ανασκαφική έρευνα.

Ένα από τα ειδώλια, ύψους 15 εκ., παριστάνει την Αφροδίτη, όρθια και ημίγυμνη με μία μακριά καλύπτρα να σκεπάζει το πίσω μέρος του σώματος και τμήμα μόνο του αριστερού μηρού. Η θεά κρύβει το στήθος της συγκρατώντας με τα χέρια το "στρόφιον", ταινία την οποία φορούσαν οι γυναίκες για να καλύπτει το στήθος τους ή αμέσως κάτω από αυτό για να το συγκρατεί (ΣΤΗΘΟΔΕΣΜΟΣ).

Το 𝞢𝞣𝞠𝞞𝞥𝞘𝞞𝞜 της Αφροδίτης ή αλλιώς 𝞙𝞔𝞢𝞣𝞞𝞢 𝞘𝞛𝞐𝞜𝞣𝞐𝞢 (κεστός > ρ. κεντέω = κεντημένος) ήταν η μαγική, θελκτική ταινία της θεάς χάρη στην οποία ασκούσε μεγάλη γοητεία. Αν και δεν είναι πολύ συνηθισμένος τύπος, η Αφροδίτη με το "στρόφιον" συναντάται σε πήλινα και σε χάλκινα ειδώλια και σε μαρμάρινα αγαλμάτια, με τη θέα άλλοτε να βγάζει άλλοτε να φοράει ή απλά να κρατάει τον στηθόδεσμο.

Η παρουσία του ειδωλίου στον τάφο, μαζί με τις κούκλες, φανερώνουν ότι πρόκειται για ταφή μικρού κοριτσιού. Η Αφροδίτη, θέα του έρωτα, του γάμου και της γονιμότητας, συνδέεται με τον κύκλο της ζωής και υπαινίσσεται εδώ τον ανεκπλήρωτο γάμο, λόγω του πρόωρου θανάτου.

Τα κτερίσματα του τάφου 19 της ΝΑ Νεκρόπολης.

Η Αφροδίτη με το στρόφιον του ΑΜΝ: στην πίσω όψη, που είναι χωρίς λεπτομέρειες, υπάρχει η οπή αερισμού και η υπογραφή του κοροπλάστη.

Το ειδώλιο σήμερα στη μόνιμη έκθεση του ΑΜΝ.

Το ειδώλιο είναι κατασκευασμένο με μήτρα (καλούπι), οπότε είναι κοίλο εσωτερικά. Η πίσω -αθέατη- πλευρά, αποδίδει μόνο το περίγραμμα της μορφής χωρίς λεπτομέρειες.

Η οπή αερισμού, στο μέσο περίπου του ύψους της, διευκόλυνε την κυκλοφορία του αέρα και το ταχύτερο στέγνωμα του πηλού στη μήτρα αλλά και τη διαφυγή των ατμών που δημιουργούνταν κατά το ψήσιμο του ειδωλίου. Χαμηλότερα, λίγο πάνω από τη βάση, έχει χαραχτεί η υπογραφή του κοροπλάστη, ΠΕΙC / Ω.

Χάλκινα ειδώλια Αφροδίτης με στρόφιον (Royal Museums of Art and History - Brussels, αριστερά και ιδιωτική συλλογή, δεξιά)

Αφροδίτη με στρόφιον: μαρμάρινο αγαλμάτιο (Metropolitan Museum of Art - New York) και πήλινο ειδώλιο (Οικία Ορφέα, Πάφος - Κύπρος).

«Τα κορίτσια με τα μπικίνι»: τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου του 4ου αι. μ.Χ. που απεικονίζει νεαρά κορίτσια να αθλούνται (ρωμαϊκή έπαυλη «Villa romana del Casale», Piazza Armerina - Σικελία).

Σήμερα το ειδώλιο εκτίθεται στη δεύτερη αίθουσα του ΑΜΝ, στην ενότητα «Η ζωή μετά» https://nicopolismuseum.gr/exhibitions/afterlife/

Δείτε το και στη Συλλογή του ΑΜΝ: https://nicopolismuseum.gr/product/aphrodite_with_strofion/

Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης, anaskafi