Η δημιουργία της Πανδώρας

Της Dimitra Papanastasopoulou

Μετά την κλοπή της φωτιάς και του σιταριού από τον Προμηθέα, ο Δίας ήταν αυτονόητο ότι θα σχεδίαζε προσεκτικά την επόμενη κίνησή του, δεν θα άφηνε τίποτε στην τύχη, πόσω μάλλον την γεύση της νίκης στον Προμηθέα.

Ο αφέντης του Ολύμπου καλεί, λοιπόν, την Αθηνά, τον Ήφαιστο, τον Ερμή, την Αφροδίτη και τις Ώρες. Διατάζει τον Ήφαιστο να φτιάξει πηλό και να κατασκευάσει ένα ομοίωμα γυναίκας σε ηλικία γάμου. Εκείνος υπακούει κι ετοιμάζει ένα πήλινο άγαλμα μιας όμορφης κοπέλας.

Ο Ερμής δίνει ζωή και υπόσταση ανθρώπινη στο άγαλμα και τη σκυτάλη παίρνουν η Αφροδίτη και η Αθηνά. Ο Δίας ζητεί από τις θεές να ντύσουν την κοπέλα, να τονίσουν την ομορφιά της με κοσμήματα, αρώματα, ωραίο χτένισμα, χάρη στην περπατησιά.

Η Αθηνά δίνει ένα υπέροχο φόρεμα, λαμπερό κι αστραφτερό. Ο Ήφαιστος της φορά ένα διάδημα στο κεφάλι, από το οποίο κρέμεται ένα γαμήλιο πέπλο. Το διάδημα φέρει παραστάσεις από το ζωικό βασίλειο και φωτίζει τα ωραία χαρακτηριστικά της νέας.

Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό: όποιος την βλέπει μαγεύεται, την ερωτεύεται τρελά. Είναι η πρώτη γυναίκα άνθρωπος. Ως τότε, το θηλυκό στοιχείο υπήρχε μόνο στις θεές. Και τούτο το δημιούργημα φτιάχτηκε κατ’ εικόνα και καθ΄ομοίωσή τους. Ο θεός Ήφαισστος έφτιαξε ένα πλάσμα από χώμα και νερό, ο Ερμής εμφύσησε την ανθρώπινη δύναμη, το σθένος και τη φωνή, αλλά και τον απατηλο λόγο, τον χαρακτήρα του κλέφτη (κατά δική του ομοίωση). Η πρώτη αυτή γυναίκα παρουσιάζεται στους αρσενικούς θνητούς με ένα απατηλό περίβλημα- αυτό της ομορφιάς και της σαγήνης.

Ο Ησίοδος γράφει ότι όποιος την αντικρίζει, θαμπώνεται. Η νέα ξεχυλίζει από χάρη, από μια ατέλειωτη γοητεία, ικανή να γοητεύσει τους πάντες! Είναι η πρώτη femme fatale, η γυναίκα της καταστροφής, περιβλημένη με μορφή αγγέλου. Είναι κομμάτι των χαρακτηριστικών της Αφροδίτης. Το βαθύ σκοτάδι και το λαμπρό φως, η απαστράπτουσα ευτυχία και η ζοφερή πάλη συνυπάρχουν στον έρωτα.

Να τη, λοιπόν, η Πανδώρα (το δώρο όλων των θεών) έτοιμη να εισέλθει στον κόσμο των θνητών, φτιαγμένη μόνο γι’ αυτούς.

Ο Προμηθέας συννεφιάζει, αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο που διατρέχουν οι άνθρωποι. Όπως δηλώνει το όνομά του, είναι αυτός που αντιλαμβάνεται εκ των προτέρων, που προβλέπει, σε αντίθεση με τον αδελφό του Επιμηθέα που βλέπει τα πάντα εκ των υστέρων, συνήθως όταν είναι πολύ αργά. Γι’ αυτόν ανησυχεί και προβληματίζεται πρωτίστως, γι’ αυτό τον επισκέπτεται και τον προειδοποιεί. Αν οι θεοί τού στείλουν κάποιο δώρο, να το επιστρέψει- να μην το δεχτεί επ’ ουδενί!

Ο Επιμηθέας τον καθησυχάζει, δεν πρόκειται να πιαστεί κορόϊδο, όμως στη θέα της Πανδώρας είναι εντελώς ανίσχυρος… Μαγεμένος, την οδηγεί στο σπίτι του, στην εστία του, παραδίδει σ’ εκείνη το κλειδί της καρδιάς του. Ξετρελαμένος από έρωτα, βιάζεται να την νυμφευτεί- την επόμενη ημέρα, μάλιστα!

Η καταστροφή έχει τρυπώσει αθέατη, μιας και η Πανδώρα δεν ικανοποιείται με τίποτε, αλλά ζητεί όλο και περισσότερα, σε όλα τα επίπεδα.

Συγχρόνως, συντελείται η μεγάλη αλλαγή, να πολλαπλασιάζεται δηλαδή το ανθρώπινο γένος με ζευγάρωμα αρσενικού και θηλυκού, να αποκτά ο άνδρας τον συνεχιστή του ονόματός του μέσω αυτής της γυναικείας ύπαρξης. Δεν είναι, βέβαια, όλες οι γυναίκες άθλιες και καταστροφικές, όπως η Πανδώρα, αλλά χρειάζεται μεγάλη σύνεση για να ανακαλύψεις τη σωστή και μετρημένη, εκείνη που δεν διαθέτει τα πλάνα εξωτερικά χαρακτηριστικά της Πανδώρας, εκείνα που ωθούν τους άνδρες στην καταστροφή.

Από τη γυναίκα εκπορεύονται όλα τα κακά, αλλά και όλα τα καλά, φθάνει να υπάρχει ο νους και η σωστή επιλογή. Τα πάντα έχουν δύο όψεις και ο άνθρωπος αγωνίζεται ν’ ανακαλύψει και να βαδίσει στη σωστή.

Πηγή: The Mythologists