Προμηθέας: Το σχέδιο του Δία

Της Dimitra Papanastasopoulou

Από τη στιγμή που ο Δίας αντιλήφθηκε την απάτη του Προμηθέα, ασχέτως αν σε τελική ανάλυση η επιλογή του ήταν η καλύτερη, σκέφθηκε ποια θα έπρεπε να είναι η δική του επόμενη κίνηση, η δική του απάντηση. Και αποφάσισε να κρύψει τη φωτιά και το σιτάρι από τους ανθρώπους.

Η φωτιά ως τότε ήταν διαθέσιμη, οι άνθρωποι την έβρισκαν στις κορυφές των φλαμουριών, εκεί όπου την άφηνε ο Δίας για όλους, ακόμη και για τους θεούς. Η τροφή, επίσης, παρουσιαζόταν έτοιμη στους ανθρώπους: τα δημητριακά φύτρωναν από μόνα τους.

Κρύβοντας αυτά τα δύο πολύτιμα- για τον άνθρωπο- πράγματα, δυσκολεύει αφόρητα τη ζωή του, στην ουσία τον καταδικάζει σε θάνατο από ασιτία.

Ο πανίσχυρος και πονηρός Δίας έχει σχέδιο, το βάζει σε εφαρμογή και περιμένει την αντίδραση του Προμηθέα. Δεν θα χρειαστεί να περιμένει πολύ.

Ο Προμηθέας ανεβαίνει στον ουρανό, κρατώντας στο ένα του χέρι ένα καταπράσινο κλαδί μάραθου, και περιφέρεται δήθεν αδιάφορα. Γιατί επιλέγει τον μάραθο; Επειδή διαθέτει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Τα φυτά έχουν συνήθως έναν εξωτερικό ξερό φλοιό και είναι χλωρά από μέσα, λόγω των χυμών που κυκλοφορούν εσωτερικά. Αντίθετα, ο μάραθος είναι χλωρός απ’ έξω και κατάξερος από μέσα. Στην ουσία, επαναλαμβάνει όσα έκανε προηγουμένως, με την φαινομενική και την ουσιαστική φύση των πραγμάτων.

Παράτολμος όπως είναι ο Προμηθέας, αρπάζει ένα σπέρμα από τη φωτιά του Δία, σπέρμα πυρός, και το ρίχνει μέσα στον μάραθο. Το φυτό πιάνει αμέσως φωτιά και καίγεται εσωτερικά, κατά μήκος του βλαστού του, ενώ εξωτερικά παραμένει ως είχε- πράσινο και χλωρό. Αθέατη η φωτιά προς το παρόν, αθέατη η κλεψιά. Διατηρώντας και την δική του εξωτερική αδιαφορία, ο κλέφτης αφήνει τον ουρανό και κατεβαίνει στη γη, κοντά στους ανθρώπους, φροντίζοντας το κλαδί του μάραθου να μένει στη σκιά.

Αυτή η φωτιά που προήλθε από έναν σπόρο της ουράνιας φωτιάς, την παραδίδει στους ανθρώπους, γίνεται ο λυτρωτής τους. Κι εκείνοι, ψήνουν σ’ εκείνη τη φωτιά τα κρέατα και τρώνε- παίρνουν ζωή. Αλλά, ετούτη η φωτιά δεν είναι πλέον αθάνατη, είναι θνητή. Σβήνει και πρέπει ο άνθρωπος να βρει τρόπο να την παράγει ξανά και ξανά- όποτε τη χρειάζεται. Ο Δίας πάντα παρακολουθεί και βλέπει τις αναλαμπές της φωτιάς στα σπίτια των ανθρώπων, βλέπει τη χαρά στα μάτια τους και καραδοκεί.

Ωστόσο, τα πάντα έχουν αλλάξει. Ο άνθρωπος θα πρέπει να μοχθεί από εκεί και πέρα, να προσπαθεί να κερδίζει τη ζωή του. Το ίδιο συνέβη και με το σπέρμα του σιταριού- έτοιμο ως τότε, αλλά στο εξής η άσκηση της γεωργίας είναι απαραίτητη, μια νέα γνώση γεμάτη κινδύνους από το μένος των στοιχείων της φύσης και των απρόοπτων γεγονότων της πρόσκαιρης ζωής του.

Η προμηθεϊκή φωτιά, η κλεμμένη με δόλο, είναι μια «τεχνική» φωτιά, μια νοητική διαδικασία των ανθρώπων, διακριτή από των ζώων, και επισφραγίζει την υπόστασή τους ως πολιτισμένων όντων. Όμως, στον βαθμό που η ανθρώπινη φωτιά- σε αντίθεση με τη θεϊκή- πρέπει να τροφοδοτείται συνεχώς για να παραμένει άσβεστη, μοιάζει, ως ένα σημείο, με ένα άγριο θηρίο που αφηνιάζει και αδυνατεί να σταματήσει. Κατακαίει τα πάντα στο πέρασμά της, είναι «αχόρταγη».

Με την αμφίσημη υφή της, η φωτιά υπογραμμίζει την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου, υπενθυμίζει συνεχώς την θεϊκή καταγωγή της, αλλά και το ζωώδες στοιχείο της, δηλαδή, έχει κι αυτή δύο όψεις, όπως ακριβώς και ο άνθρωπος.

Πηγή: TheMythologists