Αριστουργήματα Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης -Τα εκπληκτικά Χρυσά κύπελλα από το Βαφειό της Λακωνίας

Το πρώτο χρυσό κύπελλο του Βαφείου που δείχνει έναν άνδρα να αιχμαλωτίζει έναν ταύρο. Εικόνα: Zde/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Το ζευγάρι των εκπληκτικών χρυσών κυπέλλων, που ονομάζονται «χρυσά κύπελλα από το Βαφειό της Λακωνίας», θεωρούνται αριστουργήματα της αρχαίας Ελληνικής τέχνης. Τα επιδέξια φιλοτεχνημένα χρυσά αντικείμενα βρέθηκαν στον θολωτό τάφο του Βαφείου στη Λακωνία, στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα.

Το ζευγάρι των κυπέλλων, που δημιουργήθηκαν πάνω από 3.400 χρόνια πριν, ήταν προϊόν προηγμένης κρητομυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας. Τα ευαίσθητα αντικείμενα παρουσιάζουν σκηνές στις οποίες κυριαρχεί ένας ταύρος, ο οποίος ήταν πολύ σημαντικό ζώο σε πολλούς πολιτισμούς της Εποχής του Χαλκού στη Μεσόγειο.

Στο πρώτο κύπελλο, μια σκηνή που απεικονίζει την ειρηνική σύλληψη ενός ταύρου τυλίγεται γύρω από ολόκληρο το αντικείμενο. Ένας άνδρας παρουσιάζεται να δένει ένα σκοινί γύρω από το πόδι του ζώου καθώς βρίσκεται στη διαδικασία του ζευγαρώματος με μια αγελάδα, καθώς άλλοι τρεις ταύροι βόσκουν στο βάθος.

Το δεύτερο κύπελλο δείχνει μια λιγότερο ειρηνική σκηνή, καθώς ένας ταύρος απεικονίζεται αιχμάλωτος σε ένα δίχτυ καθώς ένας άλλος, που πιθανότατα έχει δραπετεύσει, επιτίθεται σε δύο κυνηγούς. Ένας τρίτος άνδρας φαίνεται να φεύγει από την περιοχή.

Το δεύτερο, χρυσό κύπελλο του Βαφείου που απεικονίζει έναν ταύρο να επιτίθεται σε έναν άνδρα. Εικόνα: Zde/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Τα περίπλοκα σχεδιασμένα κύπελλα πίστευαν παλαιότερα ότι ήταν φιλοτεχνημένα από το ίδιο άτομο, που χρησιμοποιούσε δύσκολες τεχνικές για να χαράξει τα κύπελλα με εκπληκτικές λεπτομέρειες.

Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν τώρα ότι δύο διαφορετικοί καλλιτέχνες έφτιαξαν τα κύπελλα, καθώς το πρώτο κύπελλο πιστεύεται ότι είναι πιο επιδέξια στολισμένο από το δεύτερο.

Υπάρχει κάποια συζήτηση για το αν τα κύπελλα είναι Μινωικά ή Μυκηναϊκά. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι τα κύπελλα απεικονίζουν μεθόδους σύλληψης ταύρων για τη διάσημη Μινωική παράδοση ταυροκαθάψια, και άλλοι έχουν συνδέσει τις εικόνες στα κύπελλα με αυτές που βρέθηκαν στους τοίχους του περίφημου Μινωικού παλατιού της Κνωσού στην Κρήτη.

Κάποιοι πιστεύουν ότι το πρώτο κύπελλο είναι Μινωικό, ενώ το άλλο είναι Μυκηναϊκό. Στο Βαφείο, όπου αποκαλύφθηκαν τα κύπελλα, βρέθηκαν αντικείμενα τόσο από τον Μινωικό όσο και από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Βαφείο

Η τοποθεσία του Βαφείου βρίσκεται στη Λακωνία, μόλις πέντε μίλια νότια της πόλης της Σπάρτης.

Το Βαφείο είναι γνωστό για τον θολωτό τάφο του, που έχει σχήμα κυψέλης. Τέτοιοι τάφοι είναι χαρακτηριστικό των αρχαίων Μυκηναϊκών ταφών.

Η θόλος στο Βαφείο ανασκάφηκε από τον Έλληνα αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα το 1889 και στον χώρο βρέθηκαν αμέτρητα Μινωικά και Μυκηναϊκά αντικείμενα, τα οποία δόθηκαν όλα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο ήταν από διάφορες περιόδους και πολλά δεν ήταν από την ηπειρωτική Ελλάδα. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν εκεί ήταν φτιαγμένα από χρυσό, ασήμι, μπρούτζο, σίδηρο, ακόμη και κρύσταλλο, ενώ πολλές σφραγίδες και δαχτυλίδια που βρέθηκαν εκεί μπορεί να ήταν Μινωικά.

Μάλιστα, το Βαφείο αποτελούσε το μεγαλύτερο εύρημα τέτοιων Μυκηναϊκών και Μινωικών σφραγίδων σε ολόκληρο το Αιγαίο.

Μεγάλο μέρος της κεραμικής που βρέθηκε στην τοποθεσία χρονολογείται από το 1500-1450 π.Χ., αλλά ο χρυσός, συμπεριλαμβανομένων των κυπέλλων, και των πολύτιμων λίθων που ανακαλύφθηκαν στο Βαφείο πιστεύεται ότι είναι πολύ παλαιότεροι.

Τραγικά, ο ίδιος ο τάφος καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά μέχρι το 1911, αλλά πολλά από τα αντικείμενα που βρέθηκαν εκεί εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.