Πώς αντιμετωπιζόταν ο καρκίνος στην Αρχαία Ελλάδα;

Παρόλο που το πρώτο κρούσμα καρκίνου καταγράφηκε στην Αίγυπτο το 1600 π.Χ., ήταν ο αρχαίος Έλληνας γιατρός Ιπποκράτης (410-360 π.Χ.), ο πατέρας της ιατρικής, που εντόπισε και έδωσε το όνομα «καρκίνος» στην ασθένεια που πλήττει την ανθρωπότητα σημέρα.

Ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που πρώτος ονόμασε την πάθηση και παρομοίασε τον όγκο με τον κάβουρα (αλλιώς, καρκίνος). Η λέξη προήλθε από την εμφάνιση της κομμένης επιφάνειας ενός συμπαγούς κακοήθους όγκου, με τις φλέβες τεντωμένες από όλες τις πλευρές σαν πόδια καβουριού.

Η αντίληψη του Ιπποκράτη για τον καρκίνο ήταν μία θεωρία καθώς πίστευε ότι το σώμα περιείχε τέσσερα υγρά (σωματικά υγρά) — δηλαδή αίμα, φλέγμα, κίτρινη χολή και μαύρη χολή. Οποιαδήποτε ανισορροπία αυτών των υγρών θα οδηγούσε σε ασθένεια και η περίσσεια μαύρης χολής σε ένα συγκεκριμένο σημείο οργάνου θεωρήθηκε ότι προκαλεί καρκίνο.

Τον 2ο αιώνα μ.Χ., ο Γαληνός ονόμασε τους καλοήθεις όγκους «oncos», από την Ελληνική λέξη που σημαίνει όγκος, οίδημα ή εξόγκωμα, επιφυλάσσοντας τον καρκινό του Ιπποκράτη για κακοήθεις όγκους.

Η θεωρία του καρκίνου ήταν καθιερωμένη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα για περισσότερα από 1300 χρόνια. Την περίοδο εκείνη οι αυτοψίες απαγορεύονταν για θρησκευτικούς λόγους, περιορίζοντας έτσι τη γνώση για τον καρκίνο. Η θεραπεία που βασίζεται στη θεωρία αυτή παρέμεινε δημοφιλής μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν ανακαλύφθηκαν κύτταρα.

Ο Ιπποκράτης έκανε σχέδια ορατών όγκων

Δεδομένου ότι η αρχαία Ελληνική παράδοση απαγόρευε το άνοιγμα του σώματος, ο Ιπποκράτης περιέγραψε και έκανε σχέδια μόνο ορατών όγκων στο δέρμα, τη μύτη και τους μαστούς. Η θεραπεία βασίστηκε στη θεωρία του και συνιστούσε δίαιτα, αιμοληψία ή καθαρτικά.

Ο Ιπποκράτης πίστευε ότι ο καρκίνος ήταν αποτέλεσμα περίσσειας μαύρης χολής σε οποιοδήποτε πιθανό μέρος του σώματος. Εάν η σπλήνα αποτύχει να καθαρίσει αυτή τη χολή, ο ασθενής θα αναπτύξει κάποιο είδος καρκίνου. Είχε επίσης περιγράψει ως πρώιμα συμπτώματα καρκίνου μια πικρή γεύση στο στόμα που θα συνοδευόταν από απώλεια όρεξης.

Οι γιατροί της εποχής περιέγραψαν διαφορετικούς τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των κρυφών και φανερών, του επίκτητου και μη, καθώς και τα μεγέθη των όγκων που διέφεραν από μικρό όσο ένας βολβός του ματιού έως μεγάλο όσο ένα πεπόνι.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν παρατηρήσει ακόμη και την παρουσία αγγειακής διαστολής σε περιπτώσεις καρκίνου.

Συνήθεις τύποι καρκίνου στην αρχαία Ελλάδα

Οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου ήταν ο καρκίνος της μήτρας και του μαστού που εντοπίστηκε στις γυναίκες.

Κατά την εξέταση του ασθενούς, οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί παρατήρησαν ότι ο καρκινικός όγκος ήταν ψηλαφητός και κάπως σκληρός στην αφή, ακανόνιστο σχήμα, προσκολλημένος στον περιβάλλοντα ιστό με διαστολή των φλεβών, μάλλον ψυχρός σε θερμοκρασία και μερικές φορές δημιουργούνταν πληγές στη περιοχή του σώματος.

Προκαλούσε επίσης οίδημα και δεν συνοδεύτονταν από πυρετό. Ένα άλλο χαρακτηριστικό σύμπτωμα του καρκίνου καταγράφηκε να είναι ο οξύς πόνος και η αιμορραγία.

Όσον αφορά τη θεραπεία, οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί έδιναν στον ασθενή ιατρικές λύσεις και αν δεν κατάφερναν να βοηθήσουν τον ασθενή, τότε προχωρούσαν στην αφαίρεση του όγκου με χειρουργική επέμβαση. Χρησιμοποιούσαν βότανα όπως ασκληπιία, λειχήνα, αριστολοχία, δραγονόβωση, ερυθηματώδης, ελλέβαρος, σταφίδα και άλλα.

Για να αφαιρέσουν την κακοήθη μαύρη χολή έκαναν φλεβοτομή. Αν αυτό δεν αρκούσε, αφαιρούσαν τον όγκο με χειρουργική επέμβαση, αν ήταν δυνατόν, και προχώρησαν σε καυτηριασμό των γύρω αγγείων για να σταματήσουν την υπερβολική και επικίνδυνη αιμορραγία.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής έπρεπε να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη δίαιτα και πρόγραμμα άσκησης για να νιώσει καλύτερα. Ωστόσο, ο τεράστιος αριθμός βοτάνων και φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν υποδηλώνει ότι οι αρχαίοι γιατροί γνώριζαν ήδη πόσο μικρές ήταν οι πιθανότητες για έναν ασθενή με καρκίνο να επιβιώσει από την ασθένεια.