Ναυμαχία της Σαλαμίνας και ο Πολύκριτος ο Αιγινήτης

Στη ναυμαχία της Σαλαμίνας απέναντι στους καλύτερους ναυτικούς του Ξέρξη τάχθηκαν οι καλύτεροι ναυτικοί της Ελλάδας, οι Αθηναίοι.

Στα δεξιά τάχθηκαν οι Πελοποννήσιοι και οι Αιγινήτες και στο κέντρο τα πλοία των άλλων Ελλήνων. Αρχιναύαρχος ήταν ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδης. Τη διοίκηση των αθηναϊκών πλοίων είχε ο Θεμιστοκλής.

Πάντα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ακούστηκε μια γυναικεία φωνή – προφανώς της θεάς Αθηνάς – η οποία είπε στους Έλληνες: «Δαιμόνιοι, μέχρι πότε θα υποχωρείτε ;». Επίσης, σύγχυση επικρατεί σε ότι αφορά το πώς άρχισε η ναυμαχία.

Οι μεν Αιγινήτες δηλαδή υποστήριζαν ότι πρώτοι επιτέθηκαν αυτοί κατά των εχθρών, οι δε Αθηναίοι υποστήριζαν ότι εκείνοι άνοιξαν τη μάχη.

Στην πραγματικότητα ο ελληνικός στόλος κινήθηκε συντεταγμένα κατά των εχθρών. Όχι όμως πριν οι άνδρες του, ναύτες, κωπηλάτες και πεζοναύτες, ψάλλουν όλοι μαζί τον παιάνα, το περίφημο «Εμπρός παιδιά των Ελλήνων. Ελευθερώστε την πατρίδα, τα τέκνα και τις γυναίκες σας, τους ναούς σας, τους τάφους των προγόνων σας. Νυν υπέρ πάντων ο αγών»!

Περίπου 80.000 στόματα έψαλλαν ταυτόχρονα τον παιάνα, σκορπώντας ρίγη συγκίνησης και έξαλλο ενθουσιασμό.

Αμέσως μετά, με σύντονη κωπηλασία, οι ελληνικές τριήρεις κίνησαν μπροστά.

Τα περσικά πλοία κινήθηκαν και αυτά με σκοπό να προσβάλουν τα ελληνικά. Εξαιτίας του πλήθους τους όμως, σε συνδυασμό με τη στενότητα του χώρου, σύγχυση άρχισε να επικρατεί στις γραμμές τους.

Όταν μάλιστα άρχισε να πνέει ο συνηθισμένος για την εποχή ανατολικός άνεμος, τα πλοία του περσικού αριστερού παρασύρονταν και έπεφταν πάνω στα πλοία του κέντρου και αυτά με τη σειρά τους στα πλοία του δεξιού.

Όταν ολόκληρη η περσική γραμμή είχε αποδιοργανωθεί οι έμπειροι Έλληνες τριήραρχοι επιτέθηκαν με τα έμβολα, στα ακάλυπτα πλευρά των περσικών σκαφών. Δεκάδες περσικά σκάφη χάθηκαν έτσι άδοξα.

Παρόλα αυτά τα μεγαλύτερα από τα Ελληνικά περσικά πλοία αντεπιτέθηκαν, επιχειρώντας να προσκολληθούν στα ελληνικά και να τα κυριεύσουν με έφοδο των πεζοναυτών που μετέφεραν. Τότε εκτυλίχτηκαν επικές σκηνές. Πέρσες και Έλληνες γίνονταν ένα κουβάρι πάνω στα καταστρώματα.

Χιλιάδες πυρφόρα βέλη έσκιζαν τον ουρανό. Ακόντια, πέτρες, μολυβένια βλήματα σφεντόνων, καρφώνονταν και κτυπούσαν. Άνδρες έπεφταν, πνίγονταν, βλαστημούσαν, έφτυναν τον αντίπαλο κατάμουτρα. Με τα χέρια, με τα όπλα, με τα κουπιά, τα πληρώματα των δύο στόλων είχαν εμπλακεί σε μια θανάσιμη πάλη.

Χάνοντας οι βάρβαροι και ενω τρέπονταν σε φυγή, υποχωρώντας με τα πλοία προς το Φάληρο, οι Αιγινήτες έπιασαν θέση στο στενό το πέρασμα και βύθιζαν όσα έβγαιναν από της ναυμαχίας τον χώρο. Όποιο καράβι γλίτωνε από τους Αθηναίους, ερχόταν κι έπεφτε με ορμή πάνω στους Αιγινήτες.Υπό τη διοίκηση του Ευρυβιάδη, οι Αιγινήτες, η πιο επίλεκτη μοίρα του ελληνικού στόλου, κάνει θαύματα.

Με αντιπάλους τους Ίωνες, αποδεικνύουν πόσο ανώτεροι ήταν όλων των άλλων Ελλήνων σε ναυτοσύνη. Αδάμαστοι θαλασσοπόροι, έχουν κάνει τη μικρή και ελάχιστα εύφορη Αίγινα, ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα του Αιγαίου.

Ο ήρωας που διακρίθηκε με την ατομική του γενναιότητα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο Έλληνα κατά τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν ο Πολυκριτος ο Αιγινήτης(γιος του Κριού) . Μορφή αρχετυπική του αρχαίου Έλληνα νησιώτη, του εξοικειωμένου με τη ναυτική τέχνη και το εμπόριο, ο Πολύκριτος ο Αιγινήτης έχοντας αποκτήσει πείρα και ανδρωθεί μέσα στις συγκρούσεις με τους Καρχηδόνιους και με τους άλλους μεγάλους εμπορικούς αντιπάλους της ιδιαίτερης πατρίδας του, τους Αθηναίους, φτάνει στην κορύφωση της πανελλήνιας καταξίωσής του κατά τη διάρκεια των ναυτικών αγώνων των Περσικών Πολέμων. Το Αρτεμίσιο και η Σαλαμίνα σηματοδοτούν χαρακτηριστικά τις καλύτερες στιγμές μιας πορείας αντρειοσύνης...

Όταν στην Σαλαμίνα συναντήθηκαν τυχαία οι τριήρεις του Θεμιστοκλή και του Πολύκριτου, ο τελευταίος κάρφωσε το έμβολό του σε ένα πλοίο της Σιδώνας. Το πλοίο αυτό είχε επιβάτη τον Πυθέα, γιο του Ισχένοου, που οι Πέρσες τον είχαν μαζί τους ως αιχμάλωτο από το Αρτεμίσιο της Εύβοιας και τον καμάρωναν για την ανδρεία του, με το κορμί του αγνώριστο από τα τραύματα.

Ο τριήραρχος Πολύκριτος αναγνωρίζει το σήμα της αθηναϊκής ναυαρχίδας και φωνάζει στον Θεμιστοκλή :

''Να τι κάνουν οι Αιγινήτες στους Μήδους!'' Και ταυτόχρονα ορμάει εναντίον του πλοίου που καταδίωκε τον Θεμιστοκλή και το βουλιάζει.Αυτό ήταν το τελευταίο επεισόδιο της μεγάλης ναυμαχίας.

Ετσι ο Πυθέας γύρισε ζωντανός στην Αίγινα χάρη στο ανδραγάθημα του πατριώτη του Πολύκριτου, που μόλις αντίκρισε τη ναυαρχίδα του Θεμιστοκλή του μίλησε σαρκαστικά για τη μομφή που είχε νωρίτερα εκτοξεύσει ο ναύαρχος ενάντια στους Αιγινήτες, πως είχαν τάχα μηδίσει. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ο Πολύκριτος ο Αιγινήτης, μαζί με τούς Αθηναίους Ευμένη και Αμεινία είχαν προταθεί για το πρώτο βραβείο ανδρείας.

Ο ίδιος ο Θεμιστοκλής είχε προταθεί για το δεύτερο βραβείο ανδρείας. Για το λόγο αυτό το Μαντείο των Δελφών έδωσε στους Αιγινήτες το “έπαθλο ανδρείας”.

Οι Αιγινήτες Σαλαμινομάχοι επέστρεψαν δαφνοστεφανομένοι, υπερήφανοι και με λάφυρα και τους χρυσούς αστέρες των Περσών με επικεφαλής τους αρχηγούς τους, Κριό, Πολύκριτο, Πυθέα και Ιοχένοο στην Αίγινα. Οι νεκροί τους, 30 στον αριθμό, ενταφιάστηκαν με μεγάλες τιμές στο βόρειο άκρο του νησιού απέναντι από τη θάλασσα που σημάδεψε την δόξα τους.

Πηγές:

ΠΕΤΡΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ, ΜΑΡΙΑ ΜΠΟΝΙΚΟΥ, WIKIPEDIA, Elena Koumpenaki