Κασσάνδρα του Πριάμου

Χαρά Νάστου

Είναι η μικρή κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης, δίδυμη με τον Έλενο, με το χάρισμα και οι δύο της προφητικής ικανότητας. Την ερωτεύτηκε ο θεός Απόλλων, χωρίς αυτή ν' ανταποκριθεί στα συναισθήματά του. Η ερωτική απόρριψη κάνει το Θεό εκδικητικό. Φτύνοντας μέσα στο στόμα της, την καταδικάζει να είναι η προφήτισσα, που κανείς δεν θα πιστεύει στους χρησμούς της, κι ας είναι αληθινοί.

Μετά την πτώση της Τροίας, η Κασσάνδρα σύρεται αιχμάλωτη, λάφυρο για την κλίνη του Αγαμέμνονα, χωρίς κλήρο, αλλά με σκευωρία εις βάρος του Αίαντα του Οϊλέως. Καταφεύγοντας τρομαγμένη στο ναό της Αθηνάς, γαντζώνεται από το ξόανό της, που αντικαθιστούσε το κλεμμένο Παλλάδιο, πιστεύοντας πως ως ικέτιδα θα τη σεβαστούν οι κατακτητές της πόλης της. Τη βρίσκει όμως ο Αίαντας του Οϊλέως και δεν τη σέβεται. Η ασέβεια αυτή γίνεται διπλή, όταν στην προσπάθειά του να την αποκολλήσει, για να την κάνει παλλακίδα του, γκρεμίζει το ξόανο.

Ο Αγαμέμνονας όμως ποθεί κι αυτός την Κασσάνδρα. Με τη βοήθεια του δολερού Οδυσσέα στήνει κατηγορία ενάντια στον Αίαντα, ότι δήθεν τη βίασε μέσα στο ναό. Έτσι την κερδίζει ως βραβείο ο Αγαμέμνονας και ο Αίαντας πέφτει στο μίσος όλων, που θέλουν να τον λιθοβολήσουν με παρότρυνση του Οδυσσέα. Σώζεται καταφεύγοντας στο βωμό της Αθηνάς, όπου δίνει ιερό όρκο, υποστηρίζοντας ότι όλα είναι συκοφαντίες του Οδυσσέα. Η Κασσάνδρα όμως είναι αυτή που τον σώζει, γιατί δεν επιβεβαίωσε την κατηγορία περί βιασμού.

Αποχαιρετώντας τη μητέρα της, για να επιβιβαστεί στο καράβι του Αγαμέμνονα, μέσα σ' 'ενα εκστατικό αποχαιρετιστικό παραλήρημα εκφράζει τη βεβαιότητα για το δικό της θάνατο και του Αγαμέμνονα:

KAΣΣΑΝΔΡΑ

"Νύχτα, αλήθεια, κι όχι μέρα, μαύρη θα γενεί η ταφή σου, άρχε των Αργείων,που τώρα για σπουδαίο σε δείχνει η τύχη. Μα νεκρή, γυμνή κι εμένα, τα νερά με ορμή κυλώντας στις χαράδρες, στου καλού μου πλάι τον τάφο, θα με ρίξουν, στα θεριά να με σπαράξουν, την ιέρεια εμέ του Φοίβου. Πού θα μπω, του στρατηλάτη, πέστε, πού είναι το καράβι; Μην αργείς' μόλις φυσήξει πρίμος στα πανιά σου αέρας, πάρε με' απ' τη χώρα βγάζεις μια απ' τις τρεις Ερινύες. Μάνα μου, έχε γεια, μη χύσεις δάκρυ' αγαπητή πατρίδα, και ω στον κάτω κόσμο αδέρφια, κι ω πατέρα που μ' εγέννας, γρήγορα θα 'ρθω κοντά σας νικηφόρα, αφού το σπίτι της γενιάς των Ατρειδών ρημάξω, που μας έχει αυτή χαλάσει".

(Ευριπίδη "Τρωάδες")

Η Κασσάνδρα, πράγματι, οραματίζεται το δικό της τέλος, μα κανείς δεν την πιστεύει. Επιβιβάζεται εξαναγκασμένη στο καράβι του θανάτου του δικού της και του Αγαμέμνονα, και δεν αργεί να δολοφονηθεί από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο στο παλάτι των Μυκηνών, με τα δυο της από τα τρία παιδιά που απόκτησε από τον Αγαμέμνονα..

Είχε προηγηθεί ο φόνος του Αγαμέμνονα μέσα στο λουτρό του. Η Κλυταιμνήστρα την αποκεφάλισε, όπως το ίδιο το θύμα είχε μαντέψει και γι’ αυτό αρνιόταν να μπει στο παλάτι. Τα τρομαγμένα και άμοιρα παιδιά της τα σκότωσε ο Αίγισθος. Η μαντική της ικανότητα, που όλοι την αμφισβητούσαν, δεν τη βοήθησε ν’ αποφύγει τη μοίρα της και το θάνατο των δύο από τα παιδιά της.

Ο άγριος πόλεμος δεν χορταίνει, αλλά ακόρεστος, κι όταν σβήσει η πυρά του, κρατά σφιχτά τα ηνία του θριαμβευτικού άρματος με πλήρωμα τα άπειρα της τεχνικής του πλάσματα...

Η τραγική Κασσάνδρα ήταν, εκτός από αθώο θύμα πολέμου, και μια παράπλευρη απώλεια στην αρά των Ατρειδών... Τα έπη και οι τραγωδίες του του Τρωικού κύκλου έχοντας πολεμικό περιεχόμενο καταγγέλλουν τις συνέπειες του πολέμου και μεταφέρουν μήνυμα ειρηνικό.

Εικόνα Η Κλυταιμνήστρα σκοτώνει την Κασσάνδρα με διπλό πέλεκυ μπροστά σε βωμό. .Εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας, του Ζωγράφου του Harley, περίπου 430 π.Χ. Πίσω της ο δελφικός τρίποδας, παραπέμπει στο γεγονός ότι η Κασσάνδρα είχε το χάρισμα της προφητείας δοσμένο από τον Απόλλωνα. Φεράρα, Museo Archeologico di Spina.

Πηγή: Ρ. Γκρέιβς "Οι Ελληνικοί μύθοι", https://www.facebook.com/TheMythologists/photos/a.266687670100436/3881285631973937/