Κάστρο του Πλαταμώνα - Η ιστορία του τόπου μας

Σε ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς στα νότια του Ν. Πιερίας στον Πλαταμώνα, βρίσκεται το Κάστρο του Πλαταμώνα, ένα από τα ωραιότερα και καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Ελλάδας.

Είναι χτισμένο σε στρατηγικό σημείο, πάνω σε μια βραχώδη προεξοχή, μέσα στα γαλανά νερά του Αιγαίου, στην περιοχή που επαληθεύει πλήρως το όνομα του τόπου: ΠΛΑΤΑΜΩΝ σημαίνει «βραχώδη άκρα επί της θαλάσσης».

Εδώ τοποθετείται και η αρχαία πόλις Ηράκλειον, η πρώτη πόλη της Μακεδονίας μετά τα Τέμπη.

Οι Πιεριείς που μεγαλώσαμε με την εικόνα του Κάστρου, στα μάτια μας φαντάζει ένα μνημείο απόλυτα ταυτόσημο με το Νομό μας, σαν ένα «σήμα κατατεθέν». Στον κάθε επισκέπτη όμως, προβάλει επιβλητικό, συναρπαστικά όμορφο και έτοιμο να τον ταξιδέψει σε άλλες εποχές όταν το Κάστρο δέσποζε ως μια «οχυρωμένη πολιτεία». Σήμερα, παρά την άριστη κατάσταση στην οποία διατηρείται, χρειάζεται επειγόντως ένα «φιλί ζωής», με επιπλέον περιποίηση, ανάπτυξη, φαντασία, δημιουργικότητα, για να αναδειχθεί η σπουδαιότητα της ύπαρξής του, ως ιστορικό μνημείο.

Να αποτελέσει έναν πολυχώρο πολιτισμού, με πληθώρα εκδηλώσεων (ήδη πραγματοποιούνται εκεί ορισμένες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Ολύμπου). Να προσελκύσει ακόμη περισσότερους επισκέπτες, οι οποίοι θα γνωρίσουν την ιστορία του και μέσα από εκείνη και την ιστορία του τόπου μας.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

Το Κάστρο κτίστηκε από τον Λομβαρδό Σταυροφόρο Ρολάντο Πίκε ή Πίσκια (Rolando Pisscia ή Pice) κάπου μεταξύ των ετών 1204 και 1222, όταν μετά τη Δ΄ Σταυροφορία (1204) και την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα, η Πιερία παραχωρήθηκε (ως τμήμα του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης) στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό. Επέλεξαν αυτή τη νευραλγική θέση, από την οποία ελέγχεται ο συντομότερος δρόμος που συνέδεε τη Μακεδονία με τη Θεσσαλία.

Περίπου το 1224 το Κάστρο του Πλαταμώνα κυριεύτηκε από τον Θεόδωρο Α΄ Κομνηνό το Δούκα και κατόπιν επέρχεται η οριστική άλωση από τους Οθωμανούς, οι οποίοι το διατηρούν στο ακέραιο. Η διατήρησή του από τους Τούρκους φαίνεται να οφείλεται στη στρατηγική σημασία του, δεδομένου ότι χρησίμευε ως βάση των επιχειρήσεών τους εναντίον των ανταρτών του γειτονικού Ολύμπου.

Το 1770 καταλήφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα από τους Έλληνες, όπως και το 1825 και 1878. Βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη το 1897 και από τότε εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ

Στο Κάστρο συναντάμε τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών φρουρίων:

1.Πρώτος περίβολος

Ο ευρύχωρος εξωτερικός τοίχος του Κάστρου έχει σχήμα πολυγωνικό, ενισχύεται από πύργους τοποθετημένους σε ακανόνιστα διαστήματα και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Η είσοδός του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά, όπου διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα ή ίσως πρόπυλο.

Το ύψος των τειχών φτάνει δεξιά από την είσοδο τα 9,5μ. και αριστερά τα 7,5μ., ενώ το πάχος κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 2μ. Μεταξύ των δύο πυλών της κεντρικής εισόδου υπήρχε επιπλέον πύργος, σήμερα κατεστραμμένος.

2.Δεύτερος περίβολος που αποτελεί και την ακρόπολη

Ο 2ος περίβολος έχει ύψος 6-7μ. και στη βορειοανατολική του γωνία υπάρχει ασυνήθιστος πύργος με τετράγωνη εξωτερική περίμετρο και κυκλική εσωτερική. Ο πύργος αυτός έχει βυζαντινού τύπου κεραμοσκέπαστο θόλο.

3.Κεντρικός πύργος

Στην βορειανατολική πλευρά υψώνεται ο μεγαλοπρεπής κεντρικό πύργος του αμυντικού συγκροτήματος με σχήμα οκταγωνικό, ύψους 16μ. και πάχους 2μ.

Η είσοδός του βρισκόταν, για λόγους ασφαλείας, σε ύψος 3,45μ. από την επιφάνεια του εδάφους, με πρόσβαση από ξύλινη σκάλα.

Διαθέτει ημικυκλικά παράθυρα, σε ένα από τα οποία υπάρχουν δύο ανοίγματα με κεντρικό κιονίσκο, με διακόσμηση από σταυρό πράγμα που πιθανόν να υποδεικνύει χρονολόγηση στην περίοδο που το Κάστρο επισκευάστηκε από το βυζαντινό Δεσποτάτο της Ηπείρου. Στο χώρο του Κάστρου διατηρείται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (η μόνη από τις 5 που υπήρχαν εκεί παλαιότερα) η οποία κατά την Τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί.

Το Κάστρο είναι ανοιχτό για το κοινό καθημερινά 8:00 με 15:00 και η είσοδος κοστίζει 2€. Πληροφορίες στο τηλ.: 23520 44470.