Η «τρέλα» των Six-pack Abs ξεκίνησε από την Αρχαία Ελλάδα;

Η πολιτισμική εμμονή με τους κοιλιακούς μύες δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης. Και αν γίνει πιστευτή η έρευνα για την εικόνα του ανδρικού σώματος, πιθανότατα θα αυξηθεί μόνο, χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Του Conor Heffernan

Σήμερα, υπάρχει ένας ολόκληρος κλάδος που επικεντρώνεται στην απόκτηση – και τη διατήρηση – λαξευμένων κοιλιακών. Αποτελούν αντικείμενο βιβλίων και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ κάθε σταρ των ταινιών δράσης φαίνεται να τους έχει. Επίσης τους βλέπουμε και στις γυναίκες που ασκούν τους κοιλιακούς καθώς έχουν εξελιχθεί τα σώματα τους ως ιδανικά.

Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα, πότε ξεκίνησε η τρέλα των six-pack;

Μπορεί να φαίνεται σαν ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, ένα υποπροϊόν της έκρηξης της κουλτούρας γυμναστικής τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, όταν βασίλευαν οι Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ και Ράμπο, και τα μυϊκά σώματα των ανδρών και η αερόμπικ απογειώθηκαν.

Η ιστορία, όμως, αποδεικνύει το αντίθετο. Στην πραγματικότητα, η γοητεία της δυτικής κουλτούρας με τους λαξευμένους κοιλιακούς μύες μπορεί να εντοπιστεί στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η ιδανική εικόνα του ανδρικού σώματος στη Δύση άρχισε να αλλάζει.

Ενώ ερευνούσα την Ιρλανδική υγεία και τις καλλιέργειες σώματος, γοητεύτηκα με την αλλαγή των ιδανικών του ανδρικού σώματος.

Ο Γάλλος ιστορικός George Vigarello έχει γράψει για το πώς η ιδανική ανδρική φιγούρα και η ανδρική σιλουέτα άλλαξαν στη δυτική κοινωνία. Οι βρετανικοί και αμερικανικοί πολιτισμοί τον 17ο, 18ο και, σε κάποιο βαθμό, τον 19ο αιώνα εκτιμούσαν τα μεγάλα ή στρογγυλά ανδρικά σώματα. Οι λόγοι για αυτό ήταν σχετικά ξεκάθαροι: Οι πλούσιοι άνδρες είχαν την οικονομική δυνατότητα να τρώνε περισσότερο και ένα μεγαλύτερο πλαίσιο ήταν ενδεικτικό της επιτυχίας.

Μόνο στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισαν να είναι πολύ περιζήτητες οι αδύνατες και μυώδεις φυσιογνωμίες. Σε διάστημα λίγων δεκαετιών, τα παχουλά σώματα άρχισαν να θεωρούνται ατημέλητα, ενώ τα αδύνατα, αθλητικά ή μυώδη σώματα συνδέονταν με επιτυχία, αυτοπειθαρχία και ακόμη και ευσέβεια.

Μέρος αυτού του μετασχηματισμού προήλθε από ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για την αρχαία Ελλάδα. Ο κινησιολόγος Jan Todd και άλλοι έχουν γράψει για την επίδραση που είχαν οι αρχαιοελληνικές εικόνες και τα αγάλματα στις εικόνες του σώματος. Με τον ίδιο τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαστρεβλώνουν την εικόνα του σώματος, αντικείμενα όπως τα Μάρμαρα του Παρθενώνα –μια ομάδα γλυπτών που έφεραν στην Αγγλία στις αρχές του 1800, των οποίων οι ανδρικές φιγούρες έχουν αδύνατη και μυώδη σωματική διάπλαση– βοήθησαν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον για την ανδρική μυϊκότητα.

Αυτό το ενδιαφέρον για την απόκτηση μιας αθλητικής σιλουέτας βάθυνε όσο προχωρούσε ο αιώνας. Το 1851, μια μεγάλη εμπορική και πολιτιστική γιορτή, γνωστή ως «Μεγάλη Έκθεση» φιλοξενήθηκε στο Λονδίνο. Έξω από τους εκθεσιακούς χώρους υπήρχαν Ελληνικά αγάλματα. Γράφοντας το 1858 για τον αντίκτυπο που είχαν αυτά τα αγάλματα, ο Βρετανός φυσικός παιδαγωγός Τζορτζ Φόρεστ παραπονέθηκε ότι οι Βρετανοί «προφανώς στερούνται εκείνης της όμορφης σειράς μυών που τρέχουν γύρω από ολόκληρη τη μέση και παρουσιάζουν τέτοιο πλεονέκτημα στα αρχαία Ελληνικά αγάλματα».

Προβολές στρατιωτικής ισχύος

Τα αγάλματα και οι πίνακες επηρέασαν το κοινό πολύ πριν η φωτογραφία αρχίσει να επηρεάζει τα πρότυπα φυσικής κατάστασης στα τέλη του 1800 και στις αρχές του 1900. Εξίσου σημαντική, ωστόσο, ήταν η ανάπτυξη της στρατιωτικής γυμναστικής στις αρχές του αιώνα. Την ίδια στιγμή που οι ιδανικοί σωματότυποι για τους άνδρες άλλαζαν, το ίδιο άλλαζε και η ευρωπαϊκή κοινωνία στο σύνολό της.

Ως αποτέλεσμα των Ναπολεόντειων Πολέμων στις αρχές του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκαν διάφορα προγράμματα γυμναστικής για την ενίσχυση του σώματος των νεαρών ανδρών σε όλη την Ευρώπη. Οι Γάλλοι στρατιώτες φημίζονταν για τη φυσική τους κατάσταση, τόσο από την άποψη της ικανότητάς τους να βαδίζουν για μέρες συνέχεια όσο και να κινούνται γρήγορα στη μάχη. Αφού πολλά Ευρωπαϊκά κράτη υπέστησαν ταπεινωτικές ήττες από τις δυνάμεις του Ναπολέοντα, άρχισαν να παίρνουν πολύ πιο σοβαρά την υγεία των στρατευμάτων τους.

Ο γυμναστής Friedrich Ludwig Jahn, μέσω του συστήματος καλισθενικών ασκήσεων Turner, επιφορτίστηκε με την ενίσχυση της στρατιωτικής δύναμης της Πρωσίας.

Στη Γαλλία, ένας Ισπανός εκπαιδευτής γυμναστικής ονόματι Don Francisco Amorós y Ondeano επιφορτίστηκε με την ανοικοδόμηση της σωματικής διάπλασης και της αντοχής των γαλλικών στρατευμάτων, ενώ στην Αγγλία ένας Ελβετός εκπαιδευτής γυμναστικής ονόματι PH Clias εκπαίδευσε τον στρατό, ιδιαίτερα τους άνδρες του Ναυτικού, κατά τη δεκαετία του 1830. Για να ικανοποιηθεί το αυξανόμενο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τη φυσική κατάσταση, κατασκευάστηκαν ολοένα και μεγαλύτερα γυμναστήρια σε όλη την ήπειρο.

Ωστόσο, οι στρατιώτες δεν ήταν οι μόνοι που συμμετείχαν σε αυτά τα προγράμματα. Για παράδειγμα, το σύστημα Jahn's Turner – το οποίο προώθησε τη χρήση παράλληλων ράβδων, δακτυλίων και ψηλής ράβδου – έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή προγράμματα άσκησης του αιώνα μεταξύ των μελών του ευρωπαϊκού κοινού και συνέχισε να κερδίζει θαυμαστές μεταξύ των Αμερικανών.

Ο Clias, εν τω μεταξύ, άνοιξε μαθήματα για άνδρες της μεσαίας και ανώτερης τάξης και ο Amorós y Ondeano –μαζί με άλλους Ευρωπαίους εκπαιδευτές γυμναστικής– αναφέρονταν τακτικά σε κείμενα γυμναστικής που δημοσιεύονταν από τη δεκαετία του 1830 και μετά.

Γεννιέται η βιομηχανία ανδρικών six-pack

Έτσι, οι σπόροι για τη σύγχρονη μανία των έξι κοιλιακών φυτεύτηκαν με δύο τρόπους: Πρώτον, οι άνδρες άρχισαν να βλέπουν τα Ελληνικά αγάλματα. Στη συνέχεια ανέπτυξαν τα μέσα για να σμιλεύσουν το σώμα τους στις εικόνες αυτών των αγαλμάτων. Εν τω μεταξύ, συγγραφείς από τις δεκαετίες του 1830 και του 1840 ώθησαν τους άνδρες να φιλοδοξούν να έχουν όμορφα σώματα, δυνατούς κορμούς και χωρίς υπερβολικό σωματικό λίπος.

Αλλά η εμμονή με τα six-packs άνθισε πραγματικά στις αρχές του 1900. Μέχρι τότε, ισχυροί άνδρες όπως ο Eugen Sandow μπόρεσαν να αναπτύξουν το υπάρχον ενδιαφέρον για την Ελληνική εικόνα και γυμναστική χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία, και τη νέα επιστήμη των συμπληρωμάτων διατροφής για να κερδίσουν χρήματα στην αναζήτηση του τέλειου σώματος.

Ο ίδιος ο Sandow πούλησε βιβλία, εξοπλισμό γυμναστικής, συμπληρώματα διατροφής, και άλλα αθλητικά βοηθήματα. Ο Sandow, ο οποίος κάποτε χαιρετιζόταν ως το «το πιο τέλεια ανεπτυγμένο δείγμα του κόσμου», ενέπνευσε αμέτρητους άντρες να αποβάλουν περίσσεια «σάρκας» - ο όρος που δίνεται για το σωματικό λίπος - για να αναδείξουν τους κοιλιακούς τους. Οι κοιλιακοί, παρεμπιπτόντως, ήταν πάντα ο όρος που χρησιμοποιούσαν αυτή την εποχή.

Μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η απόκτηση ενός "six pack" δεν αναφερόταν μόνο σε κουτιά μπύρας και άρχισε να χρησιμοποιείται ως βασικός όρος για τους ορατούς κοιλιακούς μυς. Η αναζήτηση μέσω του Google δείχνει ότι από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η δημοτικότητα του όρου αυξήθηκε εκθετικά.

Το "Six-pack Abs" έγινε γρήγορα μέρος της γλώσσας μας χάρη στους έξυπνους εμπόρους που είναι αποφασισμένοι να πουλήσουν μια σειρά συσκευών "get fit fast", από Abs of Steel έως Abs 6 Minute.

Λίγα από αυτά έχουν αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου. Ωστόσο, η λαχτάρα για το πολυπόθητο six-pack - όπως μπορούν να επιβεβαιώσουν οι περισσότερες από 12 εκατομμύρια αναρτήσεις στο Instagram με το hashtag #sixpack - διαρκεί.

Ο Conor Heffernan είναι Επίκουρος Καθηγητής Σπουδών Φυσικής Πολιτισμού και Αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν.