Η Ελληνική ανακάλυψη της Ισλανδίας περισσότερα από χίλια χρόνια πριν από τους Βίκινγκς

Η Ελληνική ανακάλυψη της Ισλανδίας περισσότερα από χίλια χρόνια πριν από τους Βίκινγκς υποστηρίζεται από νέα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο The Housman Society Journal.

Βασισμένος σε μια ουσιαστικά γλωσσική υπόθεση δικής του έμπνευσης, ο Δρ. Andrew Charles Breeze καταγράφει την τελευταία προσπάθεια να ρίξει φως στο μυστήριο που περιβάλλει την ακριβή τοποθεσία της θρυλικής Θούλης - της βορειότερης Γης του κόσμου που ανακαλύφθηκε από τον αρχαίο Έλληνα γεωγράφο, αστρονόμο και εξερευνητή Πυθέα τον Μασσαλιώτη, γύρω στο 300 π.Χ.

Ο καθηγητής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Παμπλόνα της Ισπανίας, γνωστός για την τεχνογνωσία του στην ιστορική γλωσσολογία, φαίνεται πεπεισμένος ότι το «νησί με πλαγιές κοντά του» στο οποίο ο Πυθέας χρειάστηκε έξι ημέρες για να φτάσει ταξιδεύοντας από τη βόρεια Βρετανία, μπορεί τώρα επιτέλους να αναγνωριστεί.

«Οι Έλληνες όχι μόνο έφτασαν στην Ινδία με τον Αλέξανδρο, αλλά ανακάλυψαν και την Ισλανδία με τον Πυθέα», λέει ο καθηγητής στη θεωρία του.

Μακροχρόνια συζήτηση για την Ελληνική ανακάλυψη της Ισλανδίας

Ο Δρ. Breeze συγκρίνει τον παλιό θρύλο της Θούλης με εκείνους της Ατλαντίδας ή του Ελ Ντοράντο.

Η αρχική αφήγηση του Πυθέα για τα ταξίδια του από την πατρίδα του τη Μασσαλία (σημερινή Μασσαλία) στη νότια Γαλλία, στη Βρετανία και πέρα από αυτήν, αν και γνωστή στους αρχαίους μελετητές, έχει χαθεί εντελώς — πιθανότατα κατά τις πυρκαγιές που κατέστρεψαν τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επιστημονική κοινότητα αγωνίζεται επί αιώνες να ταιριάξει τον βορειότερο προορισμό του διάσημου ταξιδιώτη με μια ακριβή τοποθεσία, με γνώμονα τα σπάνια σωζόμενα αποσπάσματα του έργου του σε μεταγενέστερους συγγραφείς όπως ο Στράβων, ο Πλίνιος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.

«Αποκαλούν αυτό το νησί Θούλη, και συγγραφείς όπως ο Βιργίλιος ο Τάκιτος και ο Γιουβενάλης χρησιμοποιούν τη Θούλη μάλλον αόριστα, για κάπου στο τέλος του γνωστού κόσμου.

«Υπήρξαν αιώνες διαφωνίες για το πού βρισκόταν η Θούλη. Οι περισσότεροι λένε Ισλανδία. Μερικοί στις νήσους Φερόες, άλλοι στη Νορβηγία, και άλλοι, στα νησιά Σέτλαντ», εξηγεί ο Δρ. Breeze.

Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι το κλειδί για την επίλυση του μυστηρίου είναι μια γλωσσική προσέγγιση του θέματος και υποστηρίζει ότι το αρχαίο όνομα που έδωσε στο νησί από τον Πυθέα υπέστη γραφική παραφθορά ανά τους αιώνες σε σημείο που έγινε ακατανόητο.

«Το πρόβλημα είναι ότι η Θούλη (Thyle) σαν λέξη δεν σημαίνει τίποτα. Προσθέτοντας όμως δύο γράμματα μεταξύ των δύο συλλαβών της λέξης, τότε σχοιματήζετε η λέξη (Thymele) Θυμέλη που σημαίνει «πλάκα βωμού», βωμός», και είναι μια συνηθισμένη λέξη στα αρχαία Ελληνικά», επισημαίνει ο Δρ Breeze.

Το μυστήριο λύθηκε

Στην εργασία του, ο καθηγητής υποστηρίζει την ιδέα ότι «ο όρος Θυμέλη προτάθηκε από τη νότια ακτή του νησιού, με ψηλούς και επίπεδους ηφαιστειακούς βράχους, που φαίνονται να μοιάζουν με Θυμέλη ή βωμό Ελληνικού ναού, ίσως αυτός στο ναό (που ανασκάφηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) στη Μασσαλία, απ' όπου καταγόταν ο Πυθέας.

«Το όνομά του Θυμέλη, νωρίς, έχασε μια συλλαβή λόγω γραφικού λάθους και την εποχή του Βεργιλίου (π. 19 π.Χ.) και του Στράβωνα (ενεργός μετά το 21 μ.Χ.) και είχαν γίνει Θύλη ή Θούλη."

Ομίχλη και σύννεφα πάνω από τους απότομους βράχους, παραλία με μαύρη ηφαιστειακή άμμο και τη θάλασσα κοντά στο Mælifell στην Ισλανδία. Φωτογραφία: Alexander Grebenkov / Wikimedia Commons

Καθώς οραματίζεται τον Πυθέα κατά την πρώτη του θέαση της Ισλανδίας, ο Δρ. Breeze πιστεύει ότι «όταν ο Πυθέας και οι άντρες του είδαν τη μεγάλη μάζα της Ισλανδίας να αναδύεται στον ορίζοντα, με σύννεφα και ομίχλες να αναδύονται από αυτήν, και ίσως στήλες καπνού και στάχτης από τη Χέκλα και άλλα ηφαίστεια, σκέφτηκε το βωμό σε έναν Ελληνικό ναό, με φωτιά από πάνω και ατμούς που αναδύονται από ζώα που θυσιάζονταν εκεί.

«Οι γραφείς που αντέγραψαν το έργο του στη συνέχεια έκαναν λάθη. Τα γράμματα χάθηκαν. Το χωρίς νόημα «Θούλη» ήταν το αποτέλεσμα».

Προσθέτει επίσης ότι η υπόθεση ενισχύεται όταν μαθαίνουμε ότι «οι αρχαίοι βωμοί θα μπορούσαν να είναι τεράστιοι. Στην Πέργαμο για παράδειγμα είχε ύψος σαράντα πόδια, άλλα και στις Συρακούσες λέγεται ότι είχαν μήκος διακόσιες γιάρδες».

Ο παγετώνας Jökulsárlón έχει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με μια Ελληνική πλάκα βωμού ή «Θυμέλη». Θα μπορούσε ο Πυθέας να είχε δει έναν παρόμοιο σχηματισμό καθώς πλησίαζε την Ισλανδία πριν από 2.300 χρόνια; Φωτογραφία: Christian Bickel / Wikimedia Commons