Ο Αινείας εξιστορεί στη Διδώ τα σχετικά με την πτώση της Τροίας. Ζωγραφικός πίνακας του Pierre-Narcisse Guérin.
Της Dimitra Papanastasopoulou
Ο Εύανδρος ήταν γιος της Θέμιδος, την οποία οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Carmenta, επειδή έλεγαν η λέξη «θεσπιωδός» στα Ελληνικά σημαίνει «προφήτισσα που τραγουδά(άδει)» και στα λατινικά τα τραγούδια λέγοντα carmina. Ο Εύαναδρος, λοιπόν, και οι σύντροφοί του μετανάστευσα στην Ιταλία- στην περιοχή της Ρώμης- εξήντα χρόνια πριν την έναρξη του Τρωικού Πολέμου. Όταν έφθασαν ίδρυσαν την πόλη Παλλάντιον, κατά την αρκαδική μητρόπολη, αλλά οι Ρωμαίοι το παρέφθειραν σε Παλάτιον. Μάλιστα, υποστήριζαν ότι ο Εύανδρος ίδρυσε την εορτή των Λουπερκαλίων, καθώς και την ανάλογη για τον Ηρακλή.
Στην ουσία, ο Εύαναδρος ίδρυσε μια συνοικία της Ρώμης στην ακρόπολη, πάνω στον Παλατίνο λόφο. Όταν αργότερα πήγε εκεί ο Αινείας (θα το δούμε την επόμενη εβδομάδα) τού έδειξε διάφορες τοποθεσίες, όπως την Πύλη και το ιερό της Carmenta, τον βράχος της Ταρπηίας, το Καπιτώλιο( τότε ήταν ακόμη ένα άγριο δάσος, κατοικία θεού), τη σπηλιά του Πανός ή του Λύκου, τον Ιανίκουλο λόφο και τη Σατουρνία, καθώς και το Αργίλητον, όλες, δηλαδή τις τοποθεσίες των οποίων τα ονόματα θα σήμαιναν κάτι για έναν Ρωμαίο.
Το Αργίλητον ήταν η συνοικία των βιβλιοπωλών (αλλά ίσως ο Βιργίλιος να αστειεύεται…). Το όνομα σημαίνει αργιλώδης αγρός, και σύμφωνα με μια παράδοση ο τόπος «όπου πέθανε ο Άργος». Η σπηλιά του Πανός ή του Λύκου (Lupercal), μας λέει ο Εύαναδρος, ονομάστηκε έτσι από τον αρκαδικό θεό Λύκαιο Πάνα. Η μνεία του Λυκαίου Πανός αποκαλύπτει την ουσία του μύθου: ο ίδιος ο Εύανδρος δεν είναι παρά μια φιλολογική επινόηση, για να βρεθούν δεσμοί ανάμεσα στη Ρώμη και στις Ελληνικές παραδόσεις. Εύανδρος λεγόταν κι ένας δαίμονας που λατρευόταν μαζί με τον Πάνα στην Αρκαδία. Κατά τον Λίβιο και τον Τάκιτο, αυτός εισήγαγε την γραφή στην Ιταλία.
Εξ άλλου, και η Carmina είναι μια σκιώδης μορφή. Αν και είχε δικό της ιερέα, ιερό κοντά σε μια από τις πύλες της Ρώμης (με το δικό της όνομα) και διημερες γιορτές τον Ιανουάριο, δεν διέθετε δική της ιστορία- όπως και οι περισσότερες ρωμααϊκές θεότητες. Εξ αιτίας του ονόματός της οι συγγραφείς την ονόμαζαν προφήτισσα κι έλεγαν ότι προφήτευσε το μελλοντικό μεγαλείο της Ρώμης. Ο Οβίδιος, όμως, επινοεί με κέφι μιαν άλλη ιστορία, με βάση μια ψεύτικη ετυμολογία, για να ταιριάζει με την λατρεία της, η οποία είχε σχέση με τον τοκετό. Ο Ουάρρων υποστηρίζει ότι υπήρχαν δύο Carmentae, η Postverta (Πίσω) και η Prorsa (Εμπρός), ανάλογα με τη θέση στην οποία παρουσιαζόταν το μωρό.
Να τί γράφει ο Οβίδιος:
«Κάποτε οι παντρεμένες γυναίκες συνήθιζαν να κινούνται με carpenta, δηλαδή αμάξια, που νομίζω κι αυτά πήραν το όνομά τους από την μητέρα του Εύανδρου. Αργότερα τους αφαιρέθηκε αυτή η τιμή, και η καθεμιά τους αποφάσισε, μια και οι άνδρες τους ήταν αχάριστοι, να μη συνεχίσει τη γενιά του ανδρός της και να μη γεννήσει άλλα παιδιά. ΄Ετσι, με μυστικό τρόπο ξερίζωναν χωρίς τύψεις από τα σπλάχνα τους το αυξανόμενο φορτίο. Λένε πως οι πατέρες της πόλης επέπληξαν τις συζύγους τους που τόλμησαν να προβούν σε τέτοιες άγριες πράξεις, αποκατέστησαν όμως το δικαίωμα που τους είχε αφαιρεθεί. Διέταξαν, λοιπόν, να γίνονται στο εξής δύο τελετές προς τιμήν της Τεγεάτιδας (η Τεγέα βρίσκεται στην Αρκαδία) μητέρας που ίσχυαν το ίδιο και για τ’ αγόρια και για τα κορίτσια. Δεν επιτρέπεται να εισάγουν δερμάτινο υλικό στον ναό, για να μη μιανθούν τα ιερά με νεκρά αντικείμενα. Αν αγαπάς τις αρχαίες τελετές, παρακολουθησε τις προσευχές. Θα μάθεις ονόματα άγνωστα ως τώρα. Εξιλεώνεται ( μ’ αυτές) η Porrima και η Postverta- είτε είναι αδελφές σου είτε οι σύντροφοι της φυγής σου, θεά του Μαίναλου (άλλη μια αναφορά στην Αρκαδία). Η μία θεωρείται ότι ψάλλει ότι συνέβη στο παρελθόν (porro) και η άλλη ό,τι θα συμβεί στο μέλλον (postmodo)».
Υπάρχουν κάποια ψήγματα πραγματικής ιστορίας σ’ όλα αυτά, αν και δεν έχει καμιά σχέση με την Carmenta. Το 349 π.Χ. οι μητέρες της πόλης έδωσαν τα χρυσά τους κοσμήματα ως ευχαριστήρια προσφορά στον Απόλλωνα στους Δελφούς, μετά την κατάληψη των Βηίων και απέκτησαν το προνόμιο να έχουν carpenta χωρίς χρονικούς περιορισμούς, ως αμοιβή. Κατά τον πόλεμο εναντίον του Αννίβα ένας νόμος έκτακτης ανάγκης (215 π.Χ.) απαγόρευσε τη χρήση τέτοιων αμαξιών, εκτός θρησκευτικών περιστάσεων. Ο νόμος αυτός ανακλήθηκε είκοσι χρόνια αργότερα, αν και οι γυναίκες δεν έκαναν τίποτε για να υποστηρίξουν την προτεινόμενη ανάκλησή του, εκτός από το να διαδηλώσουν στους δρόμους. Πολύ αργότερα, ο Ιούλιος Καίσαρ προσπάθησε να λύσει τα κυκλοφοριακά προβλήματα της Ρώμης απαγορεύοντας την χρήση των carpenta σε οποιονδήποτε, εκτός των Εστιάδων παρθένων και των επιφανέστερων ιερέων.
Πηγή: TheMythologists
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Πέμπτη, Μαΐου 26, 2022
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: