Οι περισσότεροι Έλληνες και ξένοι ταξιδιώτες θα συνέδεαν το νησί της Αίγινας, μόλις μία ώρα από την Αθήνα με πλοίο, με τις αμμώδεις παραλίες του, με τα φυστίκια της και εξίσου με τον μεγαλοπρεπή αρχαίο ναό της τοπικής θεότητας Αφαίας ή με το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου, του οποίου η ιστορία θα εμφανιστεί σύντομα στην οθόνη με πρωταγωνιστή τον Μίκυ Ρουρκ.
Πολύ λίγοι επισκέπτες, όμως, σε αυτό το νησί των 13000 κατοίκων, γνωρίζουν για τη συναρπαστική ιστορία του αρχαίου στρατιωτικού λιμανιού της Αίγινας. Μια μοναδική κατασκευή στη Μεσόγειο που παρέμενε πάντα ανοιχτή στους λουόμενους να την απολαύσουν και να την εξερευνήσουν, παρόλο που αποτελεί το επίκεντρο της σημαντικής συνεχιζόμενης έρευνας από μια διεθνή ομάδα αρχαιολόγων.
Εκτός από το αξιοσημείωτο ορόσημο της Κολώνας, στους πρόποδες της Ακρόπολης της Αίγινας, βρίσκονται τα ημιβυθισμένα ερείπια ενός από τα σημαντικότερα στρατιωτικά λιμάνια της αρχαίας Ελλάδας, που αναφέρεται από τον ιστορικό Παυσανία του 2ου αιώνα μ.Χ. ως το μυστικό λιμάνι -«Κρυπτός λιμήν», στα Ελληνικά.
Κρυπτός Λιμήν, η ονομασία του μυστικού λιμανιού
Φωτογραφία: Paula Tsoni/Greek Reporter
Αυτό το πολύ ξεχωριστό όνομα που κατέγραψε ο Παυσανίας προήλθε από το γεγονός ότι μόνο οι ντόπιοι γνώριζαν την τοποθεσία του και, το πιο σημαντικό, πώς να πλοηγηθούν στην ακτή του. Και αυτό οφειλόταν στο ανθρωπογενές σύστημα των τεχνητών υφάλων -ένα είδος «θαλάσσιου ναρκοπεδίου», αρέσει σε κάποιους να το αποκαλούν- που έκανε δύσκολη και επικίνδυνη την είσοδο των εχθρών των Αιγινήτων στο λιμάνι.
«Ο Παυσανίας έγραψε ότι ο Αιακός, ο θρυλικός πρώτος ηγεμόνας της Αίγινας, είχε ρίξει πέτρες στη θάλασσα για να εμποδίσει τα εχθρικά πλοία να πλησιάσουν την Αίγινα. Τα αποκαλεί πέτρες, αλλά στην πραγματικότητα είναι ανθρωπογενή, κατασκευασμένα σκευάσματα», εξηγεί η Δέσποινα Κουτσούμπα, θαλάσσια αρχαιολόγος στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού.
«Με το πέρασμα του χρόνου, αυτές οι μεσαίου μεγέθους πέτρες ενώθηκαν και μοιάζουν πράγματι με συμπαγείς βράχους. Αυτό το σύστημα τεχνητών υφάλων υπάρχει ακόμη και στους σημερινούς βαθυμετρικούς χάρτες που χρησιμοποιούν τα πλοία για ναυσιπλοΐα. Όποιος μπαίνει στο σύγχρονο λιμάνι της Αίγινας, θα παρατηρούσε κάτι που μοιάζει με φράγμα έξω από το λιμάνι. Ακόμη και σήμερα, τα σκάφη πρέπει να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πλοήγηση γύρω από αυτό το ξέσπασμα», συνεχίζει η αρχαιολόγος.
Άποψη του ορόσημου ναού του Απόλλωνα στην Ακρόπολη της Αίγινας από την παραλία της Κολώνας. Credit Paula Tsoni/Greek Reporter
Φτάνοντας στο άλλοτε διάσημο στρατιωτικό λιμάνι, με ευρεία θέα στην ανοιχτή θάλασσα, το χαρούμενο βουητό από τους λουόμενους διευκολύνει την φαντασία των αρχαϊκών εποχών, όταν, πριν από περισσότερα από 2500 χρόνια, η Αίγινα ήταν ένα από τα πιο πολυσύχναστα, ισχυρά και άφθονα νησιά στον τότε γνωστό κόσμο -αρκετούς αιώνες πριν η γειτονική Αθήνα αναδειχτεί.
Μία από τις έντεκα μεγαλύτερες ναυτικές πόλεις-κράτη εκείνη την εποχή, η Αίγινα είχε συνεισφέρει, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, 30 επανδρωμένες τριήρεις στη ναυμαχία της Σαλαμίνας - στρατηγικό ορόσημο των Περσικών πολέμων το 480 π.Χ., της οποίας η 2500η επέτειος γιορτάστηκε το 2020. Μετά την επική νίκη των Ελληνικών πόλεων-κρατών εναντίον των Περσών, οι Αιγινήτες επαίνεσαν το μαντείο των Δελφών με βραβείο γενναιότητας. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους Αθηναίους, λίγα χρόνια αργότερα, να καταστρέψουν την πιο σημαντική αντίπαλη πόλη τους.
Η περίφημη «Κολώνα» στον ομώνυμο λόφο, είναι ότι απέμεινε από τον δωρικό κίονα του ναού που είχε αφιερωθεί στον Απόλλωνα. Φωτογραφία: Xocolatl / wikipedia
Έρευνα Επικεντρώθηκε στο Στρατιωτικό Λιμάνι στην παραλία Αύρα της Αίγινας
«Η Αίγινα καταστράφηκε από τους Αθηναίους το 458 π.Χ. λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού τους για τις ίδιες αγορές της Μεσογείου. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Αθηναίοι εξόρισαν τους ντόπιους και εγκατέστησαν στο νησί Αθηναίους κληρικούς -εκλεκτούς στρατιωτικούς. Οι Αιγινήτες επαναπατρίστηκαν μόνο όταν τελείωσε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος», εξηγεί η Κουτσούμπα.
Τα τελευταία τρία χρόνια, η έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στο πολεμικό λιμάνι στην παραλία Αύρα, το οποίο είναι και το πιο ορατό, επειδή είναι περιτειχισμένο. Αν και οι τοπικές τουριστικές ιστοσελίδες συχνά υποστηρίζουν ότι η Αίγινα είχε στην ακμή της 400 τριήρεις, η αρχαιολόγος πιστεύει ότι αυτό είναι υπερβολή. Μέχρι σήμερα, η ομάδα της έχει επιβεβαιώσει την ύπαρξη 15 υπόστεγων πλοίων στο ένα τέταρτο του συνολικού μήκους του μυστικού λιμανιού.
Η παραλία Αύρα, όπου έχει επικεντρωθεί πρόσφατα η θαλάσσια αρχαιολογική έρευνα. Φωτογραφία: Paula Tsoni/Greek Reporter
«Βρήκαμε αποδείξεις για αυτά στη βόρεια πλευρά του πολεμικού λιμανιού. Προφανώς πρέπει να υπήρχαν περισσότερα στη νότια πλευρά, τα οποία πιθανότατα καταστράφηκαν εν μέρει λόγω της κατασκευής του σύγχρονου (εμπορικού) λιμανιού και στην ανατολική πλευρά, που έχει επιχωματωθεί κάτω από την παραλία», διευκρινίζει.
Τα ερείπια φαίνονται από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι τα δύο μέτρα βάθος ή τρία μέτρα όταν βρίσκονται έξω από το βυθισμένο τείχος.
«Βρίσκονται σε πολύ ρηχά νερά και οι λουόμενοι μπορούν να τα δουν είτε κολυμπώντας, είτε κολυμπώντας με αναπνευστήρα με μάσκα και βατραχοπέδιλα. Οι δύο πυργίσκοι που έκλεισαν την είσοδο του λιμανιού με ισχυρή αλυσίδα φαίνονται σε αρκετά σημεία γιατί βρίσκονται στην επιφάνεια της θάλασσας και προεξέχουν ελαφρώς από πάνω της. Διακρίνονται και τα βυθισμένα υπόστεγα πλοίων, όπου φυλάσσονταν τα πολεμικά πλοία και ο εξοπλισμός τους», επισημαίνει η αρχαιολόγος.
Οι κυματοθραύστες και οι τεχνητοί ύφαλοι εκτείνονται πιο μέσα στη θάλασσα, στα 500 μέτρα από την παραλία και έως και εννέα μέτρα βάθος, όλα απευθείας στη διαδρομή των σημερινών πλοίων που έρχονται.
Αρχαία ερείπια ορατά σε ρηχά νερά, παραλία της Αίγινας - Κολώνα. Φωτογραφία Paula Tsoni/Greek Reporter
Προσεχής έκθεση Κοντά στο Αρχαίο Λιμάνι στην Αίγινα
Στο πλαίσιο του διεθνούς Aegina Harbor Project 2019-2023, που διεξάγεται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων Ελλάδος σε συνεργασία με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille, ο δήμος Αίγινας έχει φιλοξενήσει ξεναγήσεις για λουόμενους μία φορά, κάθε φθινόπωρο από το 2018.
Η παράδοση έσπασε το 2020, λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν από την πανδημία Covid-19, αλλά οι ετήσιες ανοιχτές ημέρες είναι βέβαιο ότι θα επιστρέψουν: «Παράλληλα με την έρευνα, θέλουμε να αναδείξουμε τα ευρήματα και να προσφέρουμε το λιμάνι στο κοινό. Σχεδιάζουμε να διευκολύνουμε την κατανόηση της έννοιας του λιμανιού από τους ανθρώπους μέσω ψηφιακών μέσων, ακολουθούμενη αμέσως από την ευκαιρία να βουτήξουν και να το δουν οι ίδιοι».
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Τρίτη, Νοεμβρίου 23, 2021
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: