Ο θάνατος του Πριάμου Ζυλ Ζοζέφ Λεφέβρ (1861)
Η Ιλίου Πέρσις,[1] ένα από τα χαμένα έπη του τρωικού κύκλου, περιέγραφε την άλωση και καταστροφή της Τροίας από τους Αχαιούς. Ως δημιουργός του φερόταν ο ποιητής του 8ου π.Χ. αιώνα Αρκτίνος ο Μιλήσιος, πιθανολογούμενος συγγραφέας επίσης της Αιθιοπίδος και της Τιτανομαχίας.[2]
Σύμφωνα με τον Πρόκλο, τον συγγραφέα της Γραμματικής Χρηστομάθειας, η Ιλίου Πέρσις αποτελούσε συνέχεια της Αιθιοπίδος και της Μικράς Ιλιάδος και περιελάμβανε δύο βιβλία. Σύγχρονοι όμως ερευνητές πιστεύουν ότι στην πραγματικότητα το έπος του Αρκτίνου πρέπει να ήταν αρκετά μεγαλύτερο - άλλωστε ο Πρόκλος δεν είχε άμεση πρόσβαση στο αρχικό κείμενο του ποιήματος (που στην εποχή του ήταν ήδη χαμένο), αλλά αντλούσε τις πληροφορίες του μόνον από επιτομές και σχόλια προγενεστέρων του.[3]
Περιεχόμενο της Ιλίου Πέρσεως
Σύμφωνα πάντα με την Χρηστομάθεια του Πρόκλου,[4] η Ιλίου Πέρσις πραγματευόταν τα εξής επεισόδια:
Οι Τρώες βλέποντας άδειο το στρατόπεδο των Αχαιών, εξέρχονταν από τα τείχη και εύρισκαν τον Δούρειο ίππο. Ακολουθούσε σύσκεψη στην οποία αποφασιζόταν τελικά η μεταφορά του μέσα στην πόλη παρά τις προειδοποιήσεις της Κασσάνδρας και τις αντιρρήσεις του Λαοκόωντος. Δυο πελώρια φίδια έβγαιναν τότε από την θάλασσα, έπνιγαν το Λαοκόωντα και έναν από τους γιούς του και κατέφευγαν στον ναό της Αθηνάς. Ο Αινείας εκλαμβάνοντας το γεγονός ως σημάδι των θεών και προαισθανόμενος τον επικείμενο όλεθρο κατέφευγε με τους δικούς του στην Ίδη.
Οι υπόλοιποι Τρώες έφερναν τον Δούρειο Ίππο μέσα στην Τροία και με απόφαση του Πριάμου γιόρταζαν το δήθεν τέλος του πολέμου. Οι παραμονεύοντες πίσω από την Τένεδο Αχαιοί ειδοποιούνταν με πυρσούς από τον Σίνωνα, τον κατάσκοπο που είχαν αφήσει πίσω τους, επέστρεφαν αιφνιδιαστικά και μαζί με τους κρυμμένους μέσα στην κοιλιά του Δούρειου ίππου συμπολεμιστές τους καταλάμβαναν εύκολα την πόλη. Ακολουθούσε η σφαγή των Τρώων και το ξεκλήρισμα της γενιάς του Πριάμου.
Ο νεαρός Νεοπτόλεμος σκότωνε τον γέροντα Πρίαμο πάνω στο βωμό του Ερκείου Διός[5] και έσερνε σκλάβα του την Ανδρομάχη. Ο Αίας ο Λοκρός γκρέμιζε το άγαλμα της Αθηνάς στην προσπάθεια του ν' αρπάξει την Κασσάνδρα που είχε απελπισμένα γαντζωθεί σ' αυτό. Ο Οδυσσεύς σκότωνε τον μικρό Αστυάνακτα, ρίχνοντας τον από το τείχη της πόλης και η Πολυξένη σφαγιαζόταν πάνω στον τάφο του Αχιλλέως.
Η θυσία της Πολυξένης Τυρρηνικός αμφορέας (6ος π.Χ. αί.)
Ο Μενέλαος κατακρεουργούσε τον Δηίφοβο, άνδρα της Ελένης μετά τον θάνατο του Πάριδος, συμφιλιωνόταν με την ίδια και την οδηγούσε στα πλοία. Ο Δημοφών και ο Ακάμας, οι γιοί του Θησέως, εύρισκαν την γιαγιά τους την Αίθρα (που είχε αναγκασθεί να ακολουθήσει την Ελένη στην Τροία) και την έπαιρναν πίσω μαζί τους. Οι Αχαιοί μοιράζονταν τα λάφυρα και τις γυναίκες των Τρώων, πυρπολούσαν την πόλη και αναχωρούσαν.
Οι θεοί όμως, εξοργισμένοι με τις τόσες ιεροσυλίες και ακρότητες, αποφάσιζαν να τους τιμωρήσουν. Θα τους αφάνιζαν κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα - περιπέτειες όμως που θα διηγιόταν το επόμενο έπος του τρωικού κύκλου, οι Νόστοι.
Τα διασωθέντα αποσπάσματα και η επιρροή της Ιλίου Πέρσεως στους μεταγενέστερους ποιητές
Από την Ιλίου Πέρσιν διασώθηκε μια δωδεκάδα μόνο στίχων, στους οποίους αναφέρονται ο αρχηγός των Αθηναίων στον τρωικό πόλεμο Μενεσθεύς και οι γιατροί Μαχάων και Ποδαλείριος (που όμως εδώ αποκαλούνται γιοί του Εννοσίγαιου - δηλαδή του σείστη της γής, του Ποσειδώνα - και όχι του Ασκληπιού, όπως στον Όμηρο).[6]
Στην αρχαιότητα πάντως η Ιλίου Πέρσις επηρέασε αρκετούς ποιητές και καλλιτέχνες. Τον 6ο π.Χ. αιώνα ήδη ο λυρικός ποιητής Στησίχορος έγραψε ένα ομότιτλο ποίημα,[7] το οποίο αναφέρεται μαζί με την Αιθιοπίδα και σε έναν από τους Ιλιακούς πίνακες που εικονογραφούν την καταστροφή της Τροίας. Αλλά και ο ποιητής Λέσχης, σύμφωνα με τον Παυσανία,[8] έγραψε μια Ιλίου Πέρσιν, ενώ ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του αναφέρει την ύπαρξη και μιας ομότιτλης τραγωδίας.[9]
Αργότερα ο Βιργίλιος χρησιμοποίησε το έπος του Αρκτίνου για να γράψει το δεύτερο βιβλίο της Αινειάδος, βάζοντας τον Αινεία να διηγηθεί με παραστατικό τρόπο τον αφανισμό της Τροίας στη βασίλισσα της Καρχηδόνας Διδώ.[10] Αλλά και ο Κόιντος Σμυρναίος, ποιητής του 4ου μ.Χ. αιώνα, βάσισε ένα μέρος του επικού του ποιήματος (Τα μεθ΄ Όμηρον) στην Ιλίου Πέρσιν,[11] όπως επίσης και ο κατά τι μεταγενέστερος του Τριφιόδωρος ο Αιγύπτιος, συγγραφέας ενός μικρού έπους με τίτλο Ιλίου άλωσις.[12]
Ο θάνατος του Πριάμου Αττικός αμφορέας (6ος π.Χ. αί.)
*Παραπομπές και υποσημειώσεις*
*1. Η λέξη πέρσις σημαίνει άλωση, καταστροφή. Σχετίζεται με το ρήμα πέρθω (μέλ. πέρσω) που σήμαινε εκπορθώ, καταστρέφω, λεηλατώ, κουρσεύω.*
*2. ↑ P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων, εκδ. USP, 1996.*
*3. ↑ A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 137. εκδ. Κυριακίδη, 2011.*
*4. ↑ G. Kinkel, Epicorum Graecorum fragmenta (1877), σελ. 49. Iliu Persis*
*-- M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC., "The Sac of Ilion", σελ. 142, Harvard University Press, 2003.*
*5. ↑ Ο Έρκειος Ζεύς ήταν προστάτης της οικογένειας και της οικογενειακής γαλήνης. Είχε το άγαλμα ή τον βωμό του στο προαύλιο, στο ἕρκος, των οικιών.*
*6. ↑ Ομηρικά - Επικός κύκλος, "Ιλίου Πέρσις", σελ. 129, εκδ. Κάκτος, 2005.*
*7. ↑ A. Lesky, σελ. 232, ό.π.*
*8. ↑ Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, 10, 25.5.*
*9. ↑ Αριστοτέλης, Ποιητική, 1456α.*
*10. ↑ Βιργιλίου Αινειάδα, Βιβλίο ΙΙ, μτφ. Ελένη Γκαστή, εκδ. Τυπωθήτω, 2005.*
*11. ↑ Κόιντος Σμυρναίος, Τα μεθ΄ Όμηρον, μτφ. Πάικου Δ. Νικολαΐδη - Ασιλάνη, εκδ. Φύλλα, 1996.*
*-- Κακριδής Φάνης, Κόιντος Σμυρναίος - Γενική μελέτη των "μεθ' Όμηρον" και του ποιητή τους, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1962*
*12. ↑ Τριφιόδωρος, Ιλίου άλωσις, εκδ. Ηλιοδρόμιον, 2004.*
Χρήστος Μπελόπουλος (Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην Ελληνική Βικιπαίδεια.)
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Παρασκευή, Δεκεμβρίου 10, 2021
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: