Τα μυστικά της αρχαίας γειτονιάς κάτω από την Ακρόπολη

Απομεινάρια της αρχαίας γειτονιάς που βρίσκεται κάτω από το Μουσείο της Ακρόπολης. Εικόνα: Lessormore/Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0

Η αρχαία γειτονιά κάτω από το Μουσείο της Ακρόπολης αποκαλύπτει τη ζωή στην αρχαία Αθήνα πολύ πριν καν δημιουργηθεί ο Παρθενώνας και τα γλυπτά στον λόφο της Ακρόπολης.

Τα ερείπια της αρχαίας Αθηναϊκής γειτονιάς, που αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές για να τεθούν τα θεμέλια για το Μουσείο της Ακρόπολης, δείχνουν έναν τόπο που έσφυζε από ζωή για αιώνες.

Οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως μια ολόκληρη γειτονιά με συνεχή ανθρώπινη παρουσία από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τη Βυζαντινή εποχή.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η ανθρώπινη εγκατάσταση στην περιοχή ξεκίνησε κάπου μεταξύ 3.500 και 3.000 π.Χ. Μέχρι τον 9ο αιώνα π.Χ. σπίτια, εργαστήρια και νεκροταφεία συνυπήρχαν δίπλα-δίπλα ή διαδέχονταν το ένα το άλλο χρονολογικά στον χώρο.

Η οικιστική χρήση της αρχαίας γειτονιάς κάτω από το λόφο της Ακρόπολης εδραιώνεται από τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. και μετά, αν και δεν κατοικήθηκε πυκνά.

Μέχρι τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., η περιοχή βρισκόταν στις παρυφές της τότε πόλης, έξω από τις παλαιότερες οχυρώσεις.

Η αρχαία γειτονιά λάμπει τον 5ο αιώνα π.Χ.

Αυτή η εποχή ακμής διακόπηκε το 267 μ.Χ., όταν η περιοχή ήταν μεταξύ εκείνων που καταστράφηκαν από τους Έρουλους (Heruli), μια γερμανική φυλή από το βορρά που εισέβαλε στην πόλη και κατέστρεψε τα περισσότερα από τα κτίρια και τα έργα τέχνης της.

Ωστόσο, η αρχαία γειτονιά αναδιοργανώθηκε ξανά στα τέλη του τέταρτου έως τις αρχές του πέμπτου αιώνα μ.Χ.

Όλα τα σπίτια εκείνη την εποχή είχαν περιστυλικές αυλές, αλλά ο χαρακτήρας και οι διαστάσεις τους ήταν διαφορετικά. Δίπλα σε μικρότερα σπίτια, πιθανώς μεσοαστών, χτίστηκαν μεγαλύτερα και πολυτελέστερα κτίρια, συμπεριλαμβανομένων των αστικών επαύλεων πλούσιων πολιτών.

Γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα τα περισσότερα σπίτια επισκευάστηκαν και εξακολουθούσαν να κατοικούνται. Τη θέση των δύο βιλών κατέλαβε ένα πολυτελές κτίριο με ψηφιδωτά και ιδιωτικό μπάνιο. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτό ήταν πιθανότατα η έδρα ενός υψηλόβαθμου αξιωματούχου ή τοπικού άρχοντα, με πρόσβαση στην αυτοκρατορική αυλή.

Στις αρχές του επόμενου αιώνα, το συγκεκριμένο κτίριο απέκτησε μια νέα πτέρυγα με πρωτοποριακά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.

Η προσθήκη αυτή, καθώς και η συνέχιση της κατοίκησης κάποιων παλαιότερων σπιτιών και η ανέγερση νέων, αποδεικνύει ότι η αστική ζωή συνεχίστηκε, σε μια εποχή που η Αθήνα και ο πληθυσμός της θεωρούνταν σε περίοδο παρακμής.

Στα τέλη του έκτου αιώνα κάποια κτίρια καταστράφηκαν και άλλα υπέστησαν ζημιές. Ιδρύθηκαν όμως εργαστήρια, τα οποία λειτούργησαν τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 8ου αιώνα.

Φαίνεται ότι η περιοχή είχε εγκαταλειφθεί για αρκετά χρόνια και στη συνέχεια ερημώθηκε. Ωστόσο, νέα σπίτια εμφανίστηκαν τον 10ο-12ο αιώνα, και κατοικήθηκαν μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του χώρου στις αρχές του 13ου αιώνα μ.Χ.

Μια μεγάλη αλλαγή επήλθε στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ., όταν η περιοχή πλακοστρώθηκε και τελικά απέκτησε τον αστικό της χαρακτήρα, ενσωματωμένη στο τειχισμένο τμήμα της πόλης.

Ο 5ος αιώνας π.Χ. ήταν φυσικά η Χρυσή Εποχή της Αθήνας, με τελευταίο μέρος την εποχή του Περικλή (495-427 π.Χ.). Τότε ήταν που χτίστηκε ο Παρθενώνας και όλα τα άλλα μεγάλα κτίρια και αγάλματα στην κορυφή της Ακρόπολης.

Μέχρι τις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. αναπτύχθηκε ένα πυκνό οδικό δίκτυο και ο χώρος καταλαμβανόταν από σπίτια με μικρές εσωτερικές αυλές, μαζί με καταστήματα και εργαστήρια.

Το 86 π.Χ., η γειτονιά καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα και εγκαταλείφθηκε για αρκετά χρόνια.

Ωστόσο, στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. η αρχαία γειτονιά κάτω από την Ακρόπολη γνώρισε μια αναβίωση.

Τα σπίτια έγιναν μεγαλύτερα και τα περισσότερα είχαν περίστυλες αυλές, με δωμάτια με πολύχρωμες τοιχογραφίες, μερικές φορές με μωσαϊκό δάπεδο, μαζί με ιδιωτικές τουαλέτες. Οι πλούσιοι είχαν ακόμη και τα δικά τους μπάνια.

Καταστροφή και αναγέννηση

Αυτή η εποχή ακμής διακόπηκε το 267 μ.Χ., όταν η περιοχή ήταν μεταξύ εκείνων που καταστράφηκαν από τους Ερούλους (Heruli), μια γερμανική φυλή από το βορρά που εισέβαλε στην πόλη και κατέστρεψε τα περισσότερα από τα κτίρια και τα έργα τέχνης της.

Ωστόσο, η αρχαία γειτονιά αναδιοργανώθηκε ξανά στα τέλη του τέταρτου έως τις αρχές του πέμπτου αιώνα μ.Χ.

Όλα τα σπίτια εκείνη την εποχή είχαν περιστυλικές αυλές, αλλά ο χαρακτήρας και οι διαστάσεις τους ήταν διαφορετικοί. Δίπλα σε μικρότερα σπίτια, πιθανώς μεσοαστών, χτίστηκαν μεγαλύτερα και πολυτελέστερα κτίρια, συμπεριλαμβανομένων των αστικών επαύλεων πλούσιων πολιτών.

Περιήγηση στην αρχαία γειτονιά

Η αρχαία γειτονιά έχει ξαναζωντανέψει, ωστόσο, καθώς άνθρωποι του 21ου αιώνα από όλο τον κόσμο μπορούν να περπατήσουν πάνω σε γυαλί στους δρόμους της και να θαυμάσουν τα απομεινάρια της.

Το «Περπατώντας στην αρχαία γειτονιά του Μουσείου της Ακρόπολης» είναι μια ξενάγηση που παρέχεται από το Μουσείο της Ακρόπολης στους επισκέπτες, οι οποίοι μπορούν να περπατήσουν στο τζάμι πάνω από τους αρχαίους δρόμους και να κοιτάξουν προς τα κάτω την ανασκαμμένη γειτονιά από έναν ημιώροφο.

Οι αρχαιολόγοι ξεναγούν τους επισκέπτες στους δρόμους και τα κτίρια που απλώνονται κάτω από το Μουσείο σαν ένα γιγάντιο έκθεμα από μόνο του.

Οι επισκέπτες μπορούν να δουν τα δρομάκια της αρχαίας γειτονιάς στην πλαγιά της Ακρόπολης, να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στα σπίτια με τις αυλές και τα πηγάδια τους και να δουν τα εντυπωσιακά αρχοντικά με τα ιδιωτικά λουτρά τους.

Μπορούν επίσης να εξετάσουν τα εργαστήρια με τις δεξαμενές νερού τους και να κάνουν μια βόλτα στο χρόνο, βυθιζόμενοι στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων που έζησαν στη σκιά της Ακρόπολης για πάνω από 4.500 χρόνια.