«Ξεκλειδώνουν» τα μυστικά της Μακεδονικής Σάρισας

Ένα ακαδημαϊκό πείραμα στη Φλώρινα για το δόρυ της πολεμικής μηχανής του Φιλίππου Β’, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των ελληνιστικών βασιλείων που κυριάρχησαν από τη Μικρά Ασία και την Αίγυπτο έως την Ινδία.

H λειτουργία και η μηχανική της φημισμένης Μακεδονικής Σάρισας, αρχαίο όπλο και συγκεκριμένα δόρυ μεγάλου μήκους, ερευνήθηκε για πρώτη φορά, στο πλαίσιο διεθνούς ακαδημαϊκού πειράματος που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, στην Λεπτοκαρυά Φλώρινας.

H Σάρισσα αποτελούσε το βασικό επιθετικό όπλο της Μακεδονικής φάλαγγας, πρωταγωνιστώντας στα πεδία των μαχών από τον 4ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ, με κύριο χαρακτηριστικό το μεγάλο της μήκος και την ιδιότυπη στάση φύλαξης του κατόχου της.

Το πείραμα το σχεδίασε και διοργάνωσε ο αρχαιολόγος Σπύρος Μπάκας (MA, Πανεπιστήμιο Βαρσοβίας) ο οποίος έχει πραγματοποιήσει με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια σειρά ανάλογων μελετών και πειραμάτων πάνω στην αρχαία ελληνική στρατιωτική παράδοση, στην χώρα μας και στο εξωτερικό. Το πείραμα σχεδιάστηκε μεθοδικά τα τελευταία τρία έτη και στην ομάδα εργασίας συμμετείχαν αρχαιολόγοι και ιστορικοί από Πολωνία, Ρωσία και Ελλάδα, ενώ το project διεξήχθη υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Πειραματικής Αρχαιολογίας (EXARC).

Μέσα από τα πρωτόκολλα και τους κανόνες που ορίζει η Πειραματική Αρχαιολογία (κλάδος της επιστήμης της Αρχαιολογίας) εξετάστηκαν -παγκοσμίως για πρώτη φορά- μία σειρά από ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την λειτουργία και την μηχανική του ιστορικού αυτού όπλου, και τα οποία απασχολούν για πολλά χρόνια την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Μεταξύ αυτών διερευνήθηκαν:

α) Η δοκιμή εφαρμογής της χαρακτηριζόμενης"μικρής αιχμής", και του ιδιότυπου πολυγωνικού «συνδετήρα», (ταυτοποιημένων υπό του Καθηγητού Μανώλη Ανδρόνικου), ως πιθανών εξαρτημάτων της σάρισσας, βασισμένοι σε πιστές ανακατασκευές των άνω ευρημάτων.

β) Η χρήση του ενδημικού ξύλου φράξος (Fraxinus excelsior) ως πιθανού υλικού κατασκευής των στελεχών του όπλου, σε μια σείρα απο διάφορα μήκη σάρισσας: 16πήχης (7.7μ), 12πήχης (5.8μ), 10πήχης (4.8μ).

γ) Η αντοχή, η ακρίβεια και η λειτουργία της μακρύτερης έκδοσης της Σάρισας (Πολύαινος/Πολύβιος) στα 7,7μ (16πήχης).

δ) Την δοκιμή της λοξης και ευθυτενούς στάσης μάχης του κατόχου της Σάρισας.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι στο πλαίσιο της προσομοίωσης των συνθηκών έρευνας που ορίζει η Πειραματική Αρχαιολογία χρησιμοποιήθηκε ιστορικά σωστός ανακατασκευασμένος αμυντικός εξοπλισμός (λινοθώρακες, κράνη, ασπίδες) τα οποία προσομοίωσαν το βάρος και τις συνθήκες μηχανικής κίνησης του κατόχου του όπλου, προσφέροντας συγκριτικά συμπεράσματα.

Τα αποτελέσματα του πειράματος, ήταν άκρως ενθαρρυντικά και διαφωτιστικά, προσφέροντας στην ερευνητική ομάδα την δυνατότητα να επικαιροποιήσει τα συμπεράσματά της σε επικείμενη ακαδημαϊκή εργασία, ενισχύοντας την κουλτούρα και τις πρακτικές της πειραματικής αρχαιολογίας στην Ελλάδα.