Το εκπληκτικό αρχαίο Ελληνικό Αμφιθέατρο στη Λαοδίκεια

Το αρχαίο Ελληνικό αμφιθέατρο στη Λαοδίκεια έχει πλέον αποκατασταθεί στην παλιά του αίγλη. Πίστωση: Carole Raddato / CC BY-SA 2.0

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης του αμφιθεάτρου ηλικίας 2.200 ετών στην αρχαία Ελληνική πόλη της Λαοδίκειας, που βρίσκεται στον αρχαίο ελληνικό χώρο της Φρυγίας.

Το έργο-μαμούθ της αποκατάστασης του αρχαίου αμφιθεάτρου ανέλαβε ο καθηγητής Celal Simsek του Πανεπιστημίου του Pamukkale (αρχαία πόλη της Ιεράπολης) και η αρχαιολογική του ομάδα το 2003. Τώρα, το έργο τους να επαναφέρουν το αρχαίο Ελληνικό μνημείο, το οποίο έχει χωρητικότητα για περισσότερους από 15.000 θεατές έχει τελικά ολοκληρωθεί.

Μιλώντας σε συνεντεύξεις από το πρακτορείο Anadolu, ο Σίμσεκ δήλωσε ότι η ομάδα αποκατάστασής του εφάρμοσε τις πιο πρόσφατες τεχνικές διεθνών κριτηρίων, είπε: «Αυτό είναι το πιο εκτεταμένο έργο του οποίου η αποκατάσταση έχει ολοκληρωθεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα».

Το αμφιθέατρο στην αρχαία Λαοδικία έχει πλέον αποκατασταθεί από αρχαιολόγους στην Τουρκία. Εικόνα: Facebook/The Archaeologist.org

Ο Σίμσεκ πρόσθεσε ότι συνολικά δέκα ακαδημαϊκοί, ένας ειδικός αρχιτέκτονας, δώδεκα αρχαιολόγοι, τέσσερις ειδικοί στην αποκατάσταση και είκοσι εργάτες συμμετείχαν στο φιλόδοξο έργο, το οποίο κατέστη δυνατό από την Αναπτυξιακή Υπηρεσία Νοτίου Αιγαίου και τον δήμο Ντενιζλί της Τουρκίας.

Γνωστή ως Λαοδίκεια (Ελληνικά: Λαοδίκεια πρὸς τοῦ Λύκου) Η Λαοδίκεια ήταν μια αρχαία πόλη χτισμένη στον ποταμό Λύκο. Βρισκόταν στις Ελληνιστικές περιοχές της Καρίας και της Λυδίας, που αργότερα έγινε η Ρωμαϊκή επαρχία της Φρυγίας Πακατιανά μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Ρωμαίους.

Βρίσκεται κοντά στην πόλη Ντενιζλί της Τουρκίας, ο αρχαιολογικός χώρος προστέθηκε στον Δοκιμαστικό Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην Τουρκία το 2013.

Περιείχε μια από τις «Επτά εκκλησίες της Ασίας» που αναφέρονται στο Βιβλίο της Αποκάλυψης.

Το κεντρικό συγκρότημα λουτρών στην αρχαία πόλη της Λαοδίκειας στη σημερινή Τουρκία. Εικόνα: Carole Raddato / CC BY-SA 2.0

Η πόλη της Λαοδίκειας χτίστηκε για πρώτη φορά από τον Αντίοχο Β' Θέο το 261-253 π.Χ. προς τιμήν της συζύγου του Λαοδίκης, αλλά πιθανότατα ιδρύθηκε στη θέση μιας ακόμη παλαιότερης πόλης. Βρίσκεται περίπου 17 χιλιόμετρα (11 μίλια) δυτικά των Κολοσσών και απέχει 10 χιλιόμετρα (6,2 μίλια) νότια της Ιεράπολης.

Ήταν περίπου 160 χιλιόμετρα (99 μίλια) ανατολικά της ιστορικής πόλης της Εφέσου, η οποία φυσικά αναφέρεται εξέχουσα θέση στη Βίβλο. Σύμφωνα με τον ιστορικό και γεωγράφο Στράβωνα, βρισκόταν σε έναν μεγάλο δρόμο, που σύντομα έγινε αρκετά πλούσιος ως αποτέλεσμα του εμπορίου.

Ο Αχαιός ήταν βασιλιάς της το 220 π.Χ., αλλά το 188 π.Χ., η πόλη πέρασε στο Βασίλειο της Περγάμου και μετά το 133 π.Χ., περιήλθε στη Ρωμαϊκή κυριαρχία. Υπέφερε πολύ κατά τους Μιθριδατικούς Πολέμους, αλλά γρήγορα ανέκαμψε υπό την κυριαρχία της Ρώμης.

Προς το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και επί των πρώτων αυτοκρατόρων, η Λαοδίκεια, επωφελούμενη από την πλεονεκτική της θέση στον εμπορικό δρόμο, έγινε μια από τις πιο σημαντικές και πλούσιες εμπορικές πόλεις της Μικράς Ασίας, στην οποία κατείχε εξέχουσα θέση το εκτεταμένο εμπόριο μαύρου μαλλιού.

Μεγάλος σεισμός κατέστρεψε ολοσχερώς πόλη το 60 μ.Χ.

Η περιοχή υπέφερε συχνά από σεισμούς, ωστόσο, ιδιαίτερα από τον μεγάλο σεισμό που έγινε επί Νέρωνα το 60 μ.Χ. κατά τον οποίο η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς. Ωστόσο, οι περήφανοι κάτοικοί της αρνήθηκαν την αυτοκρατορική βοήθεια για την ανοικοδόμηση της πόλης και την αποκατέστησαν οι ίδιοι.

Ο πλούτος των κατοίκων του επέτρεψε επίσης να επιδοθούν σε μια γεύση για τις τέχνες, όπως φαίνεται στο εντυπωσιακό αμφιθέατρό του και σε άλλα δημόσια κτίρια. Συνέβαλε στην πρόοδο της επιστήμης και της λογοτεχνίας, όπως μαρτυρούν τα ονόματα των σκεπτικιστών Αντίοχου και Θεώδας, των διαδόχων του Αινεσίμου, και η ύπαρξη εκεί μεγάλης ιατρικής σχολής.

Ένας από τους πιο γνωστούς πολίτες του, ο Πολέμων, έγινε βασιλιάς του Αρμενικού Πόντου (αργότερα αναφέρεται ως «Πολεμονιακός») και των ακτών γύρω από την Τραπεζούντα. Η κάποτε ισχυρή πόλη έκοψε ακόμη και τα δικά της νομίσματα, οι επιγραφές των οποίων δείχνουν στοιχεία για τη λατρεία του Δία, του Σκουλάπιου, του Απόλλωνα και των αυτοκρατόρων.

Είχε τη διάκριση ότι έλαβε τον τίτλο της «ελεύθερης πόλης» από τη Ρώμη. Ο Αντίοχος ο Μέγας μετέφερε 2.000 εβραϊκές οικογένειες στη Φρυγία από τη Βαβυλωνία, οδηγώντας στην αύξηση ενός σημαντικού εβραϊκού πληθυσμού εκεί.

Πόλη που αναφέρεται πολλές φορές στη Βίβλο από τον Άγιο Παύλο και τον Άγιο Ιωάννη

Με τη μεγάλη εβραϊκή κοινότητα της, η Λαοδίκεια έγινε πολύ νωρίς έδρα του Χριστιανισμού και μάλιστα επισκοπή.

Η Επιστολή προς Κολοσσαείς του Αποστόλου Παύλου αναφέρει τη Λαοδίκεια ως μία από τις κοινότητες που απασχολούσαν τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού. Η αποστολή του Αγίου Παύλου στέλνει χαιρετισμούς από κάποιον Επαφρά από τις Κολοσσές, ο οποίος σημειώνει ότι είχε εργαστεί σκληρά για τους χριστιανούς των τριών φρυγικών πόλεων Κολοσσών, Λαοδίκειας και Ιεράπολης.

Ζητώντας να σταλούν χαιρετισμούς στους Χριστιανούς της Λαοδίκειας, ο Παύλος ζητά να διαβαστεί δημόσια η επιστολή του στη Λαοδίκεια (Κολοσσαείς 4:16) και μια άλλη επιστολή που απευθύνεται στους Λαοδικείς (βλέπε Επιστολή προς τους Λαοδικείς) να διαβαστεί δημόσια στις Κολοσσές.

Μερικά Ελληνικά χειρόγραφα της Πρώτης προς Τιμόθεο επιστολής τελειώνουν επίσης με τις λέξεις: «Γράφτηκε στη Λαοδίκεια, μητρόπολη Φρυγίας Πακατιανής». Η Λαοδίκεια είναι επίσης μία από τις «επτά εκκλησίες της Ασίας που αναφέρονται στο Βιβλίο της Αποκάλυψης»

Οι βυζαντινοί συγγραφείς αναφέρουν συχνά τη Λαοδίκεια, ιδιαίτερα την εποχή των Κομνηνών αυτοκρατόρων. Το 1119, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β΄ Κομνηνός και ο επικεφαλής στρατιωτικός του διοικητής, Ιωάννης Αξούχ, κατέλαβαν τη Λαοδίκεια από τους Σελτζούκους Τούρκους στην πρώτη μεγάλη στρατιωτική νίκη της βασιλείας του.

Οχυρώθηκε από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Α' Κομνηνό. Το 1206–1230 κυβερνήθηκε από τον Manuel Maurozomes.

Τα ερείπια της πόλης δείχνουν την παρουσία αρχαίων λουτρών, οικίας Γερουσίας, ναούς, γυμναστήριο

Η μεγάλη πόλη καταστράφηκε αργότερα κατά τις επιδρομές των Τούρκων και των Μογγόλων.

Τα πολλά κτίριά του περιλαμβάνουν όχι μόνο το αμφιθέατρο, αλλά και λουτρά, ναούς, γυμναστήριο, θέατρα και ένα βουλευτήριο (Σπίτι της Γερουσίας). Στην ανατολική πλευρά, η γραμμή του αρχαίου τείχους μπορεί ακόμη να ιχνογραφηθεί ευδιάκριτα με τα ερείπια της πύλης της Εφέσου. Υπάρχουν δρόμοι που διασχίζουν την πόλη, πλαισιωμένοι από κιονοστοιχίες και πολυάριθμα βάθρα.

Βόρεια της πόλης, προς τον ποταμό Λύκο, υπάρχουν πολλές σαρκοφάγοι με τα σκεπάσματα τους να βρίσκονται κοντά τους, εν μέρει χωμένα στο έδαφος.

Τα θεαματικά ερείπια ενός υδραγωγείου που ξεκινά αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την πηγή Baspinar, και πιθανώς έχει μια άλλη πιο μακρινή πηγή, είναι ακόμα ορατά. Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία αυτού του υδραγωγείου ήταν η πολυπλοκότητά του.

Το υδραγωγείο στη Λαοδίκεια δείχνει έξυπνο σχέδιο

Διασχίζοντας την κοιλάδα στα νότια της Λαοδίκειας, αντί του συνηθισμένου ανοιχτού καναλιού που φερόταν πάνω από το επίπεδο της πόλης σε ψηλές καμάρες, όπως ήταν η συνήθης πρακτική, χρησιμοποιήθηκε ένα ανεστραμμένο σιφόνι, αποτελούμενο από έναν αγωγό διπλής πίεσης που κατέβαινε στην κοιλάδα και πίσω, μέχρι την πόλη.

Οι χαμηλές καμάρες που στηρίζουν το σιφόνι ξεκίνησαν κοντά στην κορυφή ενός χαμηλού λόφου στα νότια όπου βρισκόταν η δεξαμενή κεφαλής και στη συνέχεια συνεχίζουν στην πρώτη τερματική δεξαμενή διανομής στην άκρη του λόφου της πόλης, όπου τα υπολείμματα είναι ορατά στα ανατολικά της.

Το υδραγωγείο φαίνεται να καταστράφηκε από σεισμό, καθώς οι εναπομείνασες καμάρες γέρνουν στη μία πλευρά χωρίς να σπάσουν.

Το στάδιο θεωρήθηκε ότι ήταν σε καλή κατάσταση συντήρησης ακόμη και πριν από την αποκατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη το πέρασμα χιλιετιών από την αρχική του κατασκευή.

Οι θέσεις του είναι διατεταγμένες κατά μήκος των δύο πλευρών μιας στενής κοιλάδας, η οποία φαίνεται να έχει εκμεταλλευτεί για τον σκοπό αυτό και να έχει κλείσει και στις δύο άκρες. Προς τα δυτικά υπάρχουν σημαντικά ερείπια ενός υπόγειου περάσματος από το οποίο κάποτε άρματα και άλογα παρέλασαν στην αρένα με μια μακριά επιγραφή πάνω από την είσοδο.

Τα ερείπια της πόλης φέρουν τη σφραγίδα της Ρωμαϊκής υπερβολής και πολυτέλειας παρά της αυστηρής και τεράστιας στιβαρότητας των Ελλήνων, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.

Ανακοινώθηκε επίσης τον Μάρτιο του 2019 ότι ένα αρκετά καλοδιατηρημένο άγαλμα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Τραϊανού είχε ανακαλυφθεί στο σημείο.