«Ελληνικό πυρ» Το όπλο που προστάτευε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Το «Ελληνικό πυρ» ήταν ένα μυστηριώδες εμπρηστικό όπλο που βοήθησε την πανίσχυρη Βυζαντινή Αυτοκρατορία να επιβιώσει και να διασφαλίσει ότι συνέχισε να ασκεί την κυριαρχία της για πολλούς αιώνες.

Χρησιμοποιώντας μια μοναδική φόρμουλα - την οποία ακόμη και οι σημερινοί επιστήμονες δυσκολεύονται να καταλάβουν - οι Έλληνες του Βυζαντίου κράτησαν τον εχθρό μακριά από τα τεράστια εδάφη τους που κάποτε κάλυπταν όλη τη Νότια Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία.

Το πιο σημαντικό είναι ότι τα Ελληνικά πυρά έσωσαν την Κωνσταντινούπολη, την έδρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από επαναλαμβανόμενες πολιορκίες από τους Άραβες.

Ακόμη και όταν καταλήφθηκε, οι εχθροί του Βυζαντίου δεν μπόρεσαν ποτέ να αναδημιουργήσουν το μοναδικό χημικό παρασκεύασμα που δημιούργησε αυτή τη φωτιά.

Εφεύρεση της Ελληνικής φωτιάς

Το Ελληνικό πυρ -όπως το ανέφεραν οι Σταυροφόροι- ονομαζόταν επίσης «υγρό πυρ», «ρωμαϊκή φωτιά» ή «θαλάσσια φωτιά». Δεν ήταν το πρώτο εμπρηστικό όπλο που χρησιμοποιήθηκε στη μάχη. Ωστόσο, ιστορικά, είναι σημαντικό για τη δύναμή του.

Η Ελληνική φωτιά δημιουργήθηκε τον έβδομο αιώνα, πιθανότατα εφεύρεση του Καλλίνικου της Ηλιούπολης, ενός Εβραίου αρχιτέκτονα που κατέφυγε από τη Συρία στην Κωνσταντινούπολη.

Ήταν η εποχή που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεχόταν επίθεση από τις ισλαμικές δυνάμεις του προφήτη Μωάμεθ και τμήματα της Συρίας είχαν καταληφθεί.

Ανησυχώντας για μια ισλαμική επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης, ο Καλλίνικος πειραματίστηκε με μια ποικιλία υλικών μέχρι που ανακάλυψε ένα μείγμα για ένα εμπρηστικό όπλο.

Ο Καλλίνικος έστειλε τη φόρμουλα στον Βυζαντινό αυτοκράτορα και οι αρχές ανέπτυξαν ένα σιφόνι που λειτουργούσε κάπως σαν σύριγγα, προωθώντας το πύρινο παρασκεύασμα προς τα εχθρικά πλοία.

Απεικόνιση Ελληνικής φωτιάς από άγνωστο καλλιτέχνη. Δημόσιος τομέας

Όπλο καταστροφής

Τα Ελληνικά πυρά χρησιμοποιούνταν κυρίως για να πυρπολούν εχθρικά πλοία από ασφαλή απόσταση. Η ικανότητά του να παραμένει αναμμένο στο νερό για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα ήταν η μοναδική του δύναμη. Αυτό εμπόδισε τον εχθρό να σβήσει τις φλόγες κατά τη διάρκεια ναυμαχιών.

Λέγεται ότι το μυστηριώδες βυζαντινό όπλο έβγαζε δυνατό βρυχηθμό και πολύ καπνό, και ήταν τόσο αποτελεσματικό που ο εχθρός τρομοκρατούνταν και συχνά έφευγε βλέποντάς το.

Οι ιστορικές μαρτυρίες λένε ότι η Ελληνική φωτιά κολλούσε σε όποια επιφάνεια κι αν άγγιζε. Παραδόξως, μπορούσε να σβήσει μόνο με ένα μείγμα ξιδιού, άμμου και παλαιών ούρων.

Φαίνεται ότι η εφεύρεση του Καλλίνικου εξυπηρετούσε τον σκοπό της: τα Ελληνικά πυρά ήταν αποτελεσματικά στην απόκρουση του εχθρικού στόλου και στον τερματισμό της Α' Αραβικής Πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης το 678 μ.Χ.

Είχε παρόμοια επιτυχία κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αραβικής Πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης (717-718 μ.Χ.), προκαλώντας και πάλι τεράστιες ζημιές στο αραβικό ναυτικό.

Το νέο όπλο μαζικής καταστροφής ήταν πράγματι τόσο ισχυρό που οι Βυζαντινοί κράτησαν τη σύνθεσή του καλά φυλαγμένο μυστικό.

Η οικογένεια Καλλίνικου και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες ήταν οι μόνοι που γνώριζαν τη μυστική φόρμουλα της, η οποία περνούσε από γενιά σε γενιά.

Η φόρμουλα ήταν τόσο καλά φυλαγμένη που ακόμη και όταν οι εχθροί της αυτοκρατορίας κυριολεκτικά έπιασαν τα χέρια τους στα Ελληνικά πυρά, δεν μπορούσαν να την αναπαράγουν.

Το θείο, η ρητίνη πεύκου, ο ασβέστης και η βενζίνη προτάθηκαν ως συστατικά, αλλά δεν επιτεύχθηκε ποτέ πραγματική αναπαράσταση της Ελληνικής φωτιάς.

Υπάρχουν ιστορικά αρχεία των Αράβων που χρησιμοποίησαν την εκδοχή τους για τα Ελληνικά πυρά εναντίον των Σταυροφόρων κατά την Έβδομη Σταυροφορία τον 13ο αιώνα.

Τελικά, το μυστικό της θανατηφόρας συνταγής του χάθηκε στην ιστορία.

Σιφόνι που εκτοξεύει Ελληνικά πυρά, όπως ένα σύγχρονο φλογοβόλο. Δημόσιος τομέας

Αποτελεσματικό εδώ και αιώνες

Οι Βυζαντινοί συνέχισαν να χρησιμοποιούν το αινιγματικό όπλο για αιώνες και η χρήση του δεν περιορίστηκε σε ναυμαχίες.

Το εμπρηστικό όπλο χρησιμοποιήθηκε με διάφορους τρόπους τόσο στη θάλασσα όσο και στη στεριά. Χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για να κάψει πολιορκητικούς πύργους αλλά και ενάντια σε εχθρικές οχυρώσεις.

Υπήρχε μια φορητή έκδοση του όπλου που ονομαζόταν cheirosiphon που ήταν κάτι σαν μια αρχαία εκδοχή φλογοβόλου.

Επιπλέον, οι Βυζαντινοί συνήθιζαν να γεμίζουν πήλινα πιθάρια με Ελληνική φωτιά για να μπορούν να τα εκτοξεύουν στον εχθρό σαν χειροβομβίδες.

Πιθάρια με Ελληνική φωτιά και καλτρόπιες -αιχμηρές μεταλλικές συσκευές σκορπισμένες στο έδαφος για να εμποδίσουν άρματα- που είχαν περιχυθεί στο υγρό χρησιμοποιήθηκαν ως επιθετικά όπλα από τους βυζαντινούς στρατούς.

Άραβες, Βούλγαροι, Ρώσοι και άλλοι εισβολείς γνώρισαν τη δύναμη του Ελληνικού πυρός μέσα στους αιώνες, καθιστώντας το μια σημαντική στρατιωτική εφεύρεση.

Από τον 7ο αιώνα μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453, αυτό το βυζαντινό όπλο ήταν σημαντικό για την προστασία της Ελληνικής αυτοκρατορίας.

Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, η Ελληνική φωτιά ήταν αυτή που κράτησε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία προστατευμένη από τους εισβολείς για αιώνες, σώζοντας στη συνέχεια ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό.