Η δημοσίευση βασίζεται σε άρθρο του Joshua J. Mark που δημοσιεύθηκε στο World History Encyclopedia στις 28 Απρ. 2011.
Ο Επίκτητος ήταν στωικός φιλόσοφος γνωστός για τα έργα Εγχειρίδιο και Διατριβές, αμφότερα θεμελιώδη στη στωική φιλοσοφία, τα οποία πιστεύεται ότι προέρχονται από τις διδασκαλίες του και αποδόθηκαν από τον μαθητή του Φλάβιο Αρριανό. Σύμφωνα με τους Στωικούς, η ανθρώπινη φύση αποτελεί τμήμα της παγκόσμιας φύσης, η οποία καθοδηγείται και διέπεται από τον συμπαντικό νόμο της λογικής. Ο άνθρωπος ως έλλογο ον, συγγενεύει όχι μόνο με τα άλλα ζώα αλλά και με τους Θεούς και πέραν του ενστίκτου διαθέτει και ηθική αίσθηση. Συνεπώς κύριο ζητούμενο του βίου είναι να ζει κάποιος σύμφωνα με την φύση του, η οποία μέσω της λογικής ωθείται προς την αρετή, άρα το «κατά φύσιν ζην» σημαίνει «κατ’ αρετήν ζην». Η αρετή είναι το μόνο αγαθό και μόνο από αυτήν εξαρτάται η ευημερία. Όλα τα υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι αδιάφορα.
Τα θεμέλια του Στωικισμού, ιδιαίτερα η αναγνώριση μιας υποκείμενης δύναμης πίσω από όλα τα πράγματα, τέθηκαν για πρώτη φορά από τον προ-σωκρατικό φιλόσοφο Ηράκλειτο (500 π.Χ.). Ο Αντισθένης, μαθητής του Σωκράτη, περί το 390 π.Χ. ανέπτυξε τη φιλοσοφία και την διέδωσε μέσω της Κυνικής Σχολής (αν και αναμφίβολα αναμειγνύεται με Σωκρατικές έννοιες). Κατόπιν οι εν λόγω ιδέες αναπτύχθηκαν περαιτέρω από τον μετέπειτα φιλόσοφο Ζήνωνα τον Κιτιέα περί το 300 π.Χ. Οι Έλληνες Στωικοί (η λεγόμενη «Παλαιά Στοά») Κλεάνθης και Χρύσιππος, που ακολούθησαν τον Ζήνωνα, έγραψαν πολλά συγγράμματα για τον στωικό τρόπο ζωής αλλά δυστυχώς, από τα 165 έργα που αποδίδονται στον Χρύσιππο, έχουμε μόνο αποσπάσματα και το ίδιο ισχύει για τον Κλεάνθη. Ωστόσο, η επιρροή τους ήταν ευρεία, διότι οι στωικές αρχές έγιναν γνωστές και αποδεκτές μέχρι την Ρώμη.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του Επίκτητου William Sonmans, Public domain, via Wikimedia Commons
Βίος
Ο Επίκτητος γεννήθηκε στην Ιεράπολη της Φρυγίας στη Μικρά Ασία από μητέρα δούλη με αποτέλεσμα να είναι και ο ίδιος δούλος. Απέκτησε την ελευθερία του κάποια στιγμή μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Νέρωνα το 68 π.Χ. από τον κύριό του Επαφρόδιτο, ο οποίος ήταν επίσης δούλος και ελευθερώθηκε από τον Νέρωνα για την αποκάλυψη πραξικοπήματος κατά του αυτοκράτορα. Ο Τάκιτος αποκαλεί τον Επαφρόδιτο «Ελευθερωτή του Νέρωνα» αναφέροντας ότι ήταν με τον Νέρωνα όταν αυτοκτόνησε και μάλιστα προσφέρθηκε να τον βοηθήσει. Δεν πρέπει να ξενίζει το γεγονός ότι ο Επαφρόδιτος είχε δούλους αφότου ελευθερώθηκε. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές: «η δουλεία ήταν ο μεγαλύτερος και πιο εδραιωμένος κοινωνικός θεσμός στην αρχαία Ρώμη, ειδικά στο αποκορύφωμά του, μεταξύ 200 π.Χ. και 200 μ.Χ. και επηρέασε κάθε πτυχή της ζωής και της κοινωνίας».
Ο Επαφρόδιτος, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες του δούλου του, συνέστησε στον νεαρό Επίκτητο να σπουδάσει με τον μεγάλο Στωικό διδάσκαλο Γάιο Μουσώνιο Ρούφο ο οποίος επηρέασε πολύ τον νεαρό άνδρα, καθώς οι σκέψεις του Επίκτητου είναι σχεδόν πανομοιότυπες με μερικά από τα διασωθέντα αποσπάσματα έργων του Ρούφου. Ο Ρούφος εντυπωσιασμένος από τον Επίκτητο τον εκπαίδευσε στην πειθαρχία της στωικής φιλοσοφίας.
Μόλις ελευθερώθηκε ίδρυσε δική του σχολή και δίδαξε φιλοσοφία, μέχρι που εξορίστηκε από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό το έτος 89 μ.Χ. μαζί με όλους τους φιλοσόφους, Ακόμα κι έτσι όμως ο αντίκτυπος των ιδεών του έγινε αναπόσπαστο τμήμα της Ρωμαϊκής ιδεολογίας. Ο λόγιος Φόρεστ Μπερντ γράφει:
Παρά την καταδίκη από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό, ο Στωικισμός είχε ιδιαίτερη επίδραση στο Ρωμαϊκό πνεύμα. Οι Ρωμαίοι δεν ενδιαφέρονταν πολύ για το κερδοσκοπικό και θεωρητικό περιεχόμενο της Πρώιμης Στοάς του Ζήνωνα. Αντίθετα, στη λιτή ηθική έμφαση του Επίκτητου, με το συνακόλουθο άγχος του για αυτοέλεγχο και ανωτερότητα στον πόνο, οι Ρωμαίοι βρήκαν τον ιδανικό σοφό, ενώ η στωική περιγραφή του φυσικού δικαίου αποτέλεσε βάση για το Ρωμαϊκό δίκαιο. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι οι πυλώνες της Ρωμαϊκής δημοκρατίας τείνουν να είναι στωικοί, ακόμα και αν κάποιοι Ρωμαίοι δεν είχαν ακούσει ποτέ για τον Στωικισμό.
Ωστόσο, η επιρροή του Επίκτητου δεν περιορίστηκε στη Ρώμη, καθώς η εξορία τον οδήγησε στη δημιουργία σχολής που θα διέδιδε τις διδασκαλίες του.
Συνομιλία μεταξύ Αδριανού και Επίκτητου Christoffel Schweytzer, Public domain, via Wikimedia Commons
Νικόπολις
Ο Επίκτητος ταξίδεψε στη Νικόπολη της Ηπείρου όπου ίδρυσε στωική σχολή και δίδαξε φιλοσοφία με διαλέξεις, αλλά και με το παράδειγμά του στη ζωή, μέχρι το θάνατό του το 130 μ.Χ. Μεταξύ των μαθητών του ήταν και ο νεαρός ιστορικός Φλάβιος Αρριανός οι σημειώσεις του οποίου παρότι ήταν γραμμένες στην Κοινή Ελληνική αφού ο Επίκτητος δίδασκε στην Αττική διάλεκτο, διαώνισαν τη διδασκαλία του φιλοσόφου, καθώς ο ίδιος δεν έγραψε τίποτα.
Ο Αρριανός συγκέντρωσε και επιμελήθηκε διαλέξεις και συζητήσεις σε οκτώ βιβλία, εκ των οποίων διασώθηκαν τα τέσσερα και στο Εγχειρίδιο κατέγραψε τις σκέψεις του Επίκτητου. Η εν λόγω φιλοσοφία που αποτελεί τρόπο ζωής και όχι απλώς ακαδημαϊκή πειθαρχία, είναι εμφανής στο Εγχειρίδιο και επεκτείνεται και στο άλλο έργο του Επίκτητου, τις Διαλέξεις, στις οποίες ισχυρίζεται ότι είναι αυτολεξεί μεταφορά των συζητήσεων και των τάξεων στις οποίες συμμετείχε μαζί με άλλους. Οι μελετητές είναι βέβαιοι ότι τα έργα που αποδίδονται στον Επίκτητο είναι δικά του, με βάση άλλα σωζόμενα γραπτά του Αρριανού.
Δείτε επίσεις: Στωικισμός: Οι βασικές αρχές της φιλοσοφικής σχολής, πιο επίκαιρες από ποτέ
Λόγος
Ο Επίκτητος εστιάζει στην ευθύνη του ατόμου να ζήσει την καλύτερη δυνατή ζωή. Επέμενε ότι οι άνθρωποι έχουν ελευθερία επιλογής σε όλα τα θέματα, παρόλο που αυτή μπορεί να περιορίζεται από τον λόγο. Ως λόγος θεωρείτο η δύναμη που διέπει όλες τις καταστάσεις και τους ανθρώπους και η οποία δημιούργησε και καθόρισε τη λειτουργία του σύμπαντος. Σε πολλές Αγγλικές μεταφράσεις των έργων του Επίκτητου αποδίδεται συχνά ως Θεός. Όπως γράφει ο Χέις:
Ο λόγος αφορά τόσο σε άτομα όσο και στο σύμπαν. Στα άτομα είναι η σχολή της λογικής. Σε κοσμικό επίπεδο είναι η λογική αρχή που διέπει την οργάνωση του σύμπαντος. Με αυτή την έννοια είναι συνώνυμος με τη «φύση», την «πρόνοια» ή τον «Θεό» (ο Ευαγγελιστής Ιωάννης δανείζεται στωική ορολογία όταν λέει ότι «ο Λόγος» αφορούσε στον Θεό και ταυτίζεται με τον Θεό).
Η χρήση του λόγου ως δύναμη που χαρακτηρίζεται από ορθολογισμό και γίνεται αντιληπτή μέσω της λογικής, αν και έχει ρίζες στις διδασκαλίες του Ηράκλειτου, εξηγήθηκε με μεγαλύτερη σαφήνεια από τον Επίκτητο καθώς τα γραπτά του Ηράκλειτου θεωρούνταν δυσνόητα. Σύμφωνα με τον Επίκτητο, λόγος είναι η υποκείμενη μορφή του αντιληπτού κόσμου που θέτει τις παραμέτρους της ανθρώπινης εμπειρίας και διατηρεί την τάξη στο σύμπαν με αμετάβλητους νόμους.
Προμετωπίδα που απεικονίζει τον Επίκτητο impulsenine from Tucson, AZ, USA, CC BY 2.0 via Wikimedia Commons
Εξαιτίας της φυσικής λειτουργίας του λόγου, το άτομο ήταν περιορισμένο στις επιλογές, αλλά είχε ακόμα τη δύναμη για να ερμηνεύσει κάθε εξωτερική περίσταση και να ανταποκριθεί σε αυτήν. Όπως το θέτει το Εγχειρίδιο: «Οι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα πράγματα που συμβαίνουν, αλλά από τις απόψεις για τα πράγματα: για παράδειγμα, ο θάνατος δεν είναι κάτι τρομερό, διότι αν ήταν έτσι θα φαινόταν στον Σωκράτη, διότι η άποψη για τον θάνατο, ότι είναι τρομερός, είναι το φοβερό». Το πώς επιλέγει κάποιος να ερμηνεύσει τις εξωτερικές συνθήκες, όχι τις ίδιες τις συνθήκες, τον οδηγεί στο να απολαμβάνει μια καλή ζωή ή να υποφέρει από μια κακή. Η τεράστια δύναμη και ευθύνη της προσωπικής επιλογής και της ελεύθερης βούλησης ήταν στο επίκεντρο του στωικισμού του Επίκτητου, ενώ ταυτόχρονα αναγνώριζε ότι υπήρχαν πολλά στη ζωή που ήταν απλώς πέρα από τον έλεγχό του. Όπως λέει ο Χέιζ:
Οι Στωικοί όρισαν την ελεύθερη βούληση ως εκούσια προσαρμογή στο αναπόφευκτο. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο άνθρωπος είναι σαν σκυλί δεμένο σε κινούμενο βαγόνι. Εάν ο σκύλος αρνηθεί να τρέξει μαζί με το βαγόνι, θα τον σύρει, ωστόσο η επιλογή παραμένει δική του: να τρέξει ή να τον σύρουν. Με τον ίδιο τρόπο, οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τις επιλογές και τις πράξεις τους, παρόλο που αυτές έχουν προβλεφθεί από τον λόγο και αποτελούν μέρος του σχεδίου του.
Η ανθρώπινη επιλογή μπορεί να δεσμεύεται από τους νόμους του λόγου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι επιλογές των ανθρώπων κατευθύνονται από κάποια εξωτερική δύναμη. Είναι πάντα ατομική επιλογή κάποιου να συμμετέχει στη ζωή πρόθυμα ή να σύρεται από την ύπαρξη απρόθυμα.
Ο Επίκτητος επέμεινε ότι αν και η ζωή μπορεί να υπόκειται σε συνεχείς αλλαγές, τα ανθρώπινα όντα είναι τελικά υπεύθυνα για το πώς ερμηνεύουν και ανταποκρίνονται στις αλλαγές. Αποδεχόμενοι την ευθύνη για τον τρόπο με τον οποίο βλέπει κάποιος τον κόσμο και πως επηρεάζει αυτή η άποψη τη συμπεριφορά του, απελευθερώνει τον εαυτό του για να γίνει κύριος της ζωής του. Ήταν αυτή η έμφαση στην υπεροχή του ατόμου έναντι των περιστάσεων που έκανε τον Στωικισμό τόσο ελκυστικό στον Ρωμαϊκό χαρακτήρα.
Το έργο του Επίκτητου είχε τόση επιρροή που έγινε το κεντρικό δόγμα του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (βασ. 161-180 μ.Χ.) γνωστού ως «ο τελευταίος από τους καλούς αυτοκράτορες της Ρώμης» ο οποίος παραδέχεται τον Επίκτητο στο βιβλίο του Διαλογισμοί. Ο Αυρήλιος δεν ήταν ο τελευταίος που άντλησε δύναμη και έμπνευση από τις διδασκαλίες του Επίκτητου, καθώς μέχρι σήμερα, πολλοί αναγνωρίζουν την επιρροή του.
Χάραξη με απόσπασμα ρητού του Επίκτητου ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΑΡΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ ΤΟ ΚΑΚΟ. Rijksmuseum, CC0, via Wikimedia Commons
Επιρροές
Φιλοσοφία
Η φιλοσοφία του Επίκτητου επηρέασε τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο (121 μ.Χ. έως 180 μ.Χ.) ο οποίος τον αναφέρει στους Διαλογισμούς του.
Φιλόσοφοι του Γαλλικού Διαφωτισμού
Ο Βολταίρος, ο Μοντεσκιέ, ο Ντενί Ντιντερό και ο Βαρόνος του Χόλμπαχ όταν ήταν φοιτητές μελετούσαν το Εγχειρίδιο.
Λογοτεχνία
Η φιλοσοφία του Επίκτητου διαδραμάτισε βασικό ρόλο στο μυθιστόρημα του Τόμας Γουλφ «A Man in Full» το 1998. Αυτό ήταν εν μέρει το αποτέλεσμα των συζητήσεων που είχε ο Γουλφ με τον στρατιωτικό Τζέιμς Στοκντέιλ ο οποίος παρέμεινε αιχμάλωτος επί 7 έτη στο Βιετνάμ. Ο χαρακτήρας Κόνραντ, ο οποίος μετά από μια σειρά ατυχιών βρίσκεται στη φυλακή και κατά λάθος παίρνει ένα αντίγραφο του Εγχειριδίου, ανακαλύπτει τον Στωικισμό που τον βοηθά να υπομείνει τη βαρβαρότητα της φυλακής. Βιώνει το κάλεσμα του Τζόζεφ Κάμπελ στο βιβλίο «Το ταξίδι του ήρωα» και γίνεται ένας ισχυρός, έντιμος, αήττητος πρωταγωνιστής. Η σημασία του Στωικισμού του Επίκτητου για τον Στόκντεϊλ, ο ρόλος του στο A Man in Full και η σημασία του στον Μονομάχο του Ρίντλεϊ Σκοτ αναλύονται από τον Γουίλιαμ Στίβενς στην «Αναγέννηση του Στωικισμού».
Ο Μοχούν Μπίσβας, στο μυθιστόρημα Ένα σπίτι για τον κ. Μπίσβας (1961) του Βιντιαντάρ Νάιπολ, χαίρεται θεωρώντας τον εαυτό του οπαδό του Επίκτητου και του Μάρκου Αυρήλιου, παρότι δεν συμπεριφέρεται σαν Στωικός.
«Όλα τα πράγματα έχουν δύο όψεις, μία με την οποία μπορεί να γίνουν και άλλη με την οποία δεν μπορούν» είναι το θέμα του έργου «Διαταραχές στο Πεδίο» (1983) της Λυν Σάρον Σουόρτς. Η Λυδία, ο κεντρικός χαρακτήρας, καταφεύγει συχνά στις Χρυσές Ρήσεις του Επίκτητου – το τελευταίο είναι μια σύγχρονη επιλογή από τα γραπτά του φιλοσόφου, που συντάχθηκε και μεταφράστηκε από τον Χέιστινγκς Κρόσλι.
Εξώφυλλο από το Εγχειρίδιο του Επίκτητου_χαρακτική 1670 Romeyn de Hooghe, Public domain, via Wikimedia Commons
Φράση από το Εγχειρίδιο χρησιμοποιείται ως απόσπασμα τίτλου στο «Η ζωή και οι απόψεις του κουΤρίστραμ Σάντυ» από τον Λώρενς Στερν, η οποία μεταφράζεται σε «Όχι τα πράγματα, αλλά οι απόψεις για τα πράγματα, προβληματίζουν τους ανθρώπους»
Ο Επίκτητος αναφέρεται στο «Πορτρέτο του καλλιτέχνη ως νέος άνθρωπος» του Τζέιμς Τζόις όπου στο πέμπτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος ο πρωταγωνιστής Στίβεν Δαίδαλος συζητά για το έργο «Η λάμπα του Επίκτητου» με έναν πρύτανη του κολλεγίου του. Ο Επίκτητος αναφέρεται επίσης εν συντομία στο «Φράνι και Ζόι» του Τζερόμ Σάλιντζερ και από τον Θεόδωρο Ντράιζερ στο μυθιστόρημά του «Αδελφή Κάρι». Η διαχρονικότητα της φιλοσοφίας του Επίκτητου αναφέρονται στο ποίημα του Τζον Μπέριμαν, «Αυτοκτονία».
Ο Επίκτητος αναφέρεται, όχι ονομαστικά, στο σονέτο του Μάθιου Άρνολντ «Σε έναν φίλο». Ο Άρνολντ παρουσιάζει τρεις ιστορικές προσωπικότητες ως έμπνευση και υποστήριξη σε δύσκολους καιρούς (ο Επίκτητος προηγείται του Ομήρου και τον διαδέχεται ο Σοφοκλής):
Περισσότερο αυτός, του οποίου τη φιλία δεν έχω κερδίσει,
αυτός ο απελεύθερος σκλάβος, που στη Νικόπολη
δίδαξε τον Αρριανό, όταν ο βίαιος γιος του Βεσπασιανού
απάλλαξε τη Ρώμη από αυτό που τον ντρόπιαζε.
Στο κεφάλαιο XXX του σατυρικού βιβλίου Πανταγκρυέλ του Φρανσουά Ραμπελαί (περ.1532) ο δάσκαλος του Πανταγκρυέλ Επιστήμων χάνει το κεφάλι μετά από μια μάχη. Όταν το επανασυνδέει και επανέρχεται στη ζωή, αφηγείται την εμπειρία του από τους καταραμένους στην κόλαση:
Η περιουσία και η ζωή τους αλλάζουν με έναν πολύ παράξενο τρόπο.
….Μετά από αυτό, εκείνοι που ήταν μεγάλοι άρχοντες και κυρίες, εδώ έχουν έναν άθλιο τρόπο ζωής, ενώ αντίθετα, οι φιλόσοφοι και άλλοι, που στη ζωή τους ήταν φτωχοί, εδώ είναι μεγάλοι άρχοντες.
….Είδα εκεί τον Επίκτητο, με ωραία ένδυση σύμφωνα με τη Γαλλική μόδα, να κάθεται κάτω από μια κληματαριά, συντροφιά με όμορφες ευγενικές γυναίκας, να διασκεδάζει, να πίνει, να χορεύει και να έχει καλή διάθεση, στεφανωμένος με ακτίνες του ήλιου. Πάνω από το πλέγμα γράφτηκαν αυτοί οι στίχοι:
Να πηδά και να χορεύει, να αθλείται και να παίζει και να πίνει καλό κρασί, λευκό και κόκκινο ή να μην κάνει τίποτα όλη την ημέρα
Όταν με είδε, με προσκάλεσε να πιώ μαζί του πολύ ευγενικά και ήμουν πρόθυμος να καλοπεράσω, να πιώ και διασκεδάσω. Εν τω μεταξύ, ήρθε ο Κύρος να ζητήσει ένα φαρδίνιο (νόμισμα) για λογαριασμό του Ερμή προκειμένου να αγοράσει μερικά κρεμμύδια για το δείπνο του. Όχι, όχι, είπε ο Επίκτητος, δεν δίνω ελεημοσύνες με φαρδίνια. Περίμενε, υπηρέτη, υπάρχει διάδημα για σένα……να είσαι έντιμος άνθρωπος.
Ο αιχμάλωτος πολέμου Τζέιμς Στόκντεϊλ λαμβάνει το Μετάλλιο της Τιμής από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ. Ο Στόκντεϊλ ισχυρίζεται ότι κατάφερε να διατηρήσει τα λογικά του κατά τη σύλληψη στηριζόμενος στη φιλοσοφία του Επίκτητου. U.S. Navy Photo by Dave Wilson, Public domain, via Wikimedia Commons
Στρατιωτικός
Ο Τζέιμς Στόκντεϊλ ένας πιλότος μαχητικών που καταρρίφθηκε ενώ υπηρετούσε στον πόλεμο του Βιετνάμ, επηρεάστηκε από τον Επίκτητο. Ο Στόκντεϊλ παρουσίασε την ιστορία του στα έργα του ενώ φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Στο Θάρρος υπό πυρά αναφέρεται: Δοκιμάζοντας τα δόγματα του Επίκτητου σε ένα Εργαστήριο Ανθρώπινης Συμπεριφοράς (1993) ο Στόκντεϊλ πιστώνει στον Επίκτητο ότι τον βοήθησε να αντέξει τα 7 χρόνια αιχμαλωσίας, τα οποία περιλάμβαναν βασανιστήρια και τέσσερα χρόνια στην απομόνωση. Όταν καταρρίφθηκε, φέρεται να αναλογίστηκε καθώς έπεφτε με το αλεξίπτωτο: «Φεύγω από τον κόσμο της τεχνολογίας και μπαίνω στον κόσμο του Επίκτητου!».
Παραθέτοντας τον Επίκτητο, ο Στόκντεϊλ ολοκληρώνει το βιβλίο με:
Τα συναισθήματα της θλίψης, του οίκτου, ακόμα και της αγάπης είναι γνωστοί παράγοντες διαταραχής της ψυχής. Η θλίψη είναι η πιο επιθετική. Ο Επίκτητος θεωρούσε το βάσανο της θλίψης πράξη κακού. Είναι μια σκόπιμη πράξη, ενάντια στο θέλημα του Θεού να μοιράζονται όλοι οι άνθρωποι την ευτυχία.
Ψυχολογία
Ο ψυχολόγος Άλμπερτ Έλλις, ιδρυτής της Ορθολογικής Θεραπείας Συναισθηματικής Συμπεριφοράς, τιμά τον Επίκτητο με την καθιέρωση ιδρύματος για το σύστημα ψυχοθεραπείας του.
Θρησκεία
Ο Κιγιοζάβα Μάνσι, ένας αμφιλεγόμενος μεταρρυθμιστής του κλάδου Ιγκάσι Χονγκάτζι του Βουδισμού Τζόντο Σίνσου ανέφερε τον Επίκτητο ως μία από τις τρεις σημαντικότερες επιρροές στην πνευματική του ανάπτυξη και σκέψη.
Πηγές
https://www.worldhistory.org/Epictetus/
https://en.wikipedia.org/wiki/Epictetus
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Πέμπτη, Απριλίου 28, 2022
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: