Το τριπλό «τεστ» του Ισοκράτη για την αξιολόγηση του πολιτεύματος

του Αναστάσιου Π. Συριανού,

Έχετε αμφιβολίες για την ποιότητα του πολιτεύματος στο οποίο ζείτε; Θέλετε μία σίγουρη μεθοδολογία για να αξιολογήσετε αν το πολίτευμα είναι καλό ή κακό, αν ωφελεί ή βλάπτει την κοινωνία;

Μπορούμε με ευκολία και βεβαιότητα να εξάγουμε τα σωστά συμπεράσματα αν ακολουθήσουμε τον συλλογισμό του Ισοκράτη, όπως μας τον δίνει στο παρακάτω απόσπασμα:

Ψυχή της πόλης δεν είναι άλλο από το πολίτευμα, που έχει τόσο μεγάλη δύναμη όση έχει η φρόνηση για το σώμα. Αυτό σκέφτεται για όλα, διαφυλάττει τα καλά και αποφεύγει τις συμφορές. Προς αυτό είναι αναγκαίο να εξομοιώνονται και οι νόμοι και οι πολιτικοί και οι απλοί πολίτες, και ο καθένας να ενεργεί ανάλογα με τη μορφή του πολιτεύματος που έχει. [15] Εμείς, παρόλο που το πολίτευμά μας έχει διαφθαρεί, δεν φροντίζουμε καθόλου ούτε και εξετάζουμε με ποιό τρόπο θα το διορθώσουμε[1]. ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟΣ 14-15

Και τώρα ας αναρωτηθούμε:

1) Το πολίτευμα που έχουμε διαφυλάττει τα αγαθά;

Το πολίτευμα καθορίζεται ως καλό ή κακό από τα αποτελέσματα που φέρνει στην κοινωνία. Ο πρώτος σκοπός του πολιτεύματος είναι να διαφυλάσσει τα αγαθά ώστε να μπορούν οι πολίτες να επιβιώνουν, να προοδεύουν και να ευχαριστιούνται την ζωή τους στην πατρίδα τους. Στο ισχύον πολίτευμα, η υποχρέωση αυτή βαραίνει τα κόμματα και τους πολιτικούς μέσα από τα όργανα που αυτοί στελεχώνουν, όπως η Κυβέρνηση και η Βουλή, αφού αυτοί είναι που θέτουν το πολίτευμα σε λειτουργία ασκώντας την πολιτική εξουσία.

Το πολίτευμα έχει καταφέρει να δίνει την εξουσία σε πολιτικούς που διαφυλάσσουν τα αγαθά που πρέπει να αποδωθούν στους πολίτες; Κι αν όχι, τουλάχιστον υποχρεώνει τους πολιτικούς στους οποίους έδωσε την εξουσία, να διαχειρίζονται δίκαια τα αγαθά;

Όσον αφορά την επιβίωση, έχουν όλοι οι πολίτες τα βασικά αγαθά όπως στέγη, φαγητό και νερό; Έχουν όλοι πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας και παιδείας; Έχουν όλοι επαρκή εισοδήματα ώστε να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα και θέρμανση; Δημιουργούνται οι συνθήκες για να ζουν οι Έλληνες πάνω από το όριο της φτώχειας; Διαφυλάσσονται τα σύνορα της χώρας, υπάρχει ασφάλεια, είναι υπό έλεγχο η εγκληματικότητα; Τι μέτρα λαμβάνονται για να μένουν οι νέοι στην Ελλάδα; Πώς αξιοποιείται ο δημόσιος πλούτος, οι εθνικές πλουτοπαραγωγικές πηγές;

Όσον αφορά την πρόοδο, έχουν όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες την ευκαιρία να εκδηλώσουν και να καλλιεργήσουν εδώ τις ικανότητες και τα ταλέντα τους; Γνωρίζουν τον πολιτισμό και την κληρονομιά των προγόνων τους; Η δημόσια υγεία μαθαίνει στους πολίτες πώς να ζουν υγιείς κι ολοκληρωμένοι ως άνθρωποι; Διδάσκονται πουθενά την σημασία της άσκησης, της διατροφής και της επαφής με το θείο και πώς μπορούν να τα εφαρμόσουν αυτά σωστά για να ωφεληθούν; Η δημόσια παιδεία διδάσκει την ελληνική φιλοσοφία ως μέσον για την εξύψωση του πνεύματος των Ελλήνων;

Όσον αφορά την ευχαρίστηση, απολαμβάνουν οι Έλληνες πολίτες το αγαθό της ελευθερίας, ώστε να μην μας επιβάλλεται τίποτα παρά την θέλησή μας; Το αγαθό της δικαιοσύνης, ώστε οι κόποι μας κι όσα μας αναλογούν από τα κοινά αγαθά να μας αποδίδουν τους καρπούς που πρέπει και κανείς να μην μας τους στερεί; Το αγαθό της ευδαιμονίας το οποίο είναι η σταθερή και πλήρης ευημερία;

Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που θα πρέπει να μας απασχολήσουν αν θέλουμε να αξιολογήσουμε τις επιδόσεις του πολιτεύματος στην διαφύλαξη των αγαθών μας. Διότι μπορεί επειδή βλέπουμε ότι εμείς ψηφίζουμε τους πολιτικούς και μετά αυτοί αποφασίζουν και υπογράφουν όλα όσα μας καταπιέζουν και μας βλάπτουν, να νομίζουμε ότι δεν φταίει κανείς άλλος παρά οι ίδιοι οι πολίτες που ψηφίζουν λανθασμένα. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι εκλογές και τα όσα κάνουν οι πολιτικοί, δεν είναι παρά η τελική πράξη του έργου. Πριν από αυτό, κάποιος έχει καθορίσει ποιοι έχουν πρόσβαση στην εξουσία και ποιοι όχι, με ποιον τρόπο κερδίζει κανείς μία θέση στα ανώτερα αξιώματα και ποια είναι η ευθύνη των πράξεων του. Αυτός ο «κάποιος» που οργάνωσε και καθόρισε το σύστημα λειτουργίας της πολιτικής εξουσίας είναι το πολίτευμα και για αυτό η πρωταρχική και μέγιστη ευθύνη για την απώλεια και την κακή διαχέιριση των αγαθών ανήκει στο πολίτευμα.

2) Το πολίτευμα που έχουμε αποφεύγει τις συμφορές;

Αυτοί που λειτουργούν το πολίτευμα, τα κόμματα και οι πολιτικοί, ασκούν την εξουσία γλυτώνοντας τον λαό από τα δεινά και τις συμφορές, ή κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους για να μην μας αφήνουν ποτέ ήσυχους ούτε τα δεινά, ούτε οι συμφορές ούτε και οι καταστροφές;

Σεκφτείτε τι έκαναν για να αποφύγουμε την μετανάστευση των νέων στο εξωτερικό, τι έκαναν για να μην μπούμε στα μνημόνια, τι έκαναν για να μην χρεωκοπήσουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, τι έκαναν για να μην πέσουν κάτω από το όριο της φτώχειας τόσα εκατομμύρια πολίτες, τι έκαναν για να μην υπάρχουν συνέλληνες χωρίς στέγη και φαγητό;

Αναρωτηθείτε τι έκαναν για τα εθνικά συμφέροντα, για τα σύνορα, για το Αιγαίο, την Μακεδονία, την Κύπρο.

Τι έκαναν για την αμάθεια των νέων, την έλλειψη παιδείας για την πολιτική και την άγνοια του ελληνικού πολιτισμού;

Από την έλλειψη των βασικών αγαθών και την έλλειψη παιδείας ξεκινούν οι μεγαλύτερες συμφορές κι αυτές θα έπρεπε να «θεραπεύσουν» πρώτιστα αυτοί που ασκούν πολιτική εξουσία.

3) Τι κάνει το πολίτευμα που έχουμε για την διόρθωσή του;

Ακόμη κι αν δικαιολογείτε το πολίτευμα για όλες τις αποτυχίες των πολιτικών και των Κυβερνήσεων και πιστεύετε ότι πράγματι είναι το καλύτερο πολίτευμα που θα μπορούσαμε να έχουμε το οποίο κάνει ό,τι είναι δυνατόν για το καλό της κοινωνίας, τότε γιατί δεν σπεύδει να προβεί στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις για να μην ξαναβλάψουν οι Κυβερνώντες τους πολίτες;

Πρώτο μέλημα του πολιτεύματος μετά από τόσα δεινά που έχει υποστεί ο λαός από τους πολιτικούς, δεν θα έπρεπε να είναι η θεσμική αλλαγή ούτως ώστε να αποτρέπονται οι Κυβερνώντες, αφ’ ενός να στερούν από τους πολίτες τα αγαθά που δικαιούνται και αφ΄ετέρου να βλάπτουν την κοινωνία;

Μετά όμως από αναρίθμητες αποτυχίες, βλάβες και καταστροφές εις βάρος της κοινωνίας και του έθνους, πού είναι οι διορθωτικές θεσμικές ενέργειες, ώστε να τιμωρηθούν οι ένοχοι και να μην ξαναβρούν την κοινωνία οι ίδιες συμφορές;

Για παράδειγμα τι θεσμικά μέτρα πάρθηκαν εδώ και πάνω από 40 χρόνια για να μην γίνεται σπατάλη και διασπάθιση δημοσίου χρήματος; Τι μέτρα πάρθηκαν για να μην ξανα βρεθούμε σε κατάσταση μνημονίου; Τι μέτρα πάρθηκαν για να μην μπορούν να κυβερνήσουν ξανά εκείνοι που έβλαψαν την χώρα και τους πολίτες, αλλά ούτε και τα κόμματά τους; Τι μέτρα πάρθηκαν κατά της δωροδοκίας των βουλευτών, των Κυβερνώντων και των άλλων αξιωματούχων;

Τι μέτρα πάρθηκαν για να μπορεί το πολίτευμα να εξασφαλίζει τα αγαθά που μας στέρησαν μέχρι τώρα οι πολιτικοί και να αποφεύγει τις συμφορές στις οποίες μας ρίχνουν διαρκώς τα κόμματα και οι Κυβερνήσεις;

Αυτά τα τρία ερωτήματα είναι παραπάνω από επαρκή ώστε όποιος το επιθυμεί και δεν έχει παρωπίδες, να μπορέσει να αντιληφθεί την αλήθεια σχετικά με το πολίτευμα που μας έχουν επιβάλλει. Η κατανόηση της αλήθειας είναι το πρώτο βήμα για να βγούμε από αυτό το κοινωνικοπολιτικό τέλμα. Διότι, κατανοώντας την αλήθεια, δεν θα μπορεί πλέον κανένας πολίτης να σπαταλάει άσκοπα την δύναμή του σε πρωτοβουλίες και κινήσεις που δεν πρόκειται να αποφέρουν το παραμικρό αποτέλεσμα, αλλά θα φροντίσει όλοι του οι αγώνες να είναι προς την σωστή κατεύθυνση και για τον σωστό σκοπό: ένα κράτος αγαθό και δίκαιο που λειτουργεί για το κοινό συμφέρον της ελληνικής κοινωνίας δημιουργώντας συνεχώς ολοένα και πιο πλήρεις συνθήκες ευδαιμονίας.

[1] Ισοκράτης, Αρεοπαγιτικος 14-15: «ἔστι γὰρ ψυχὴ πόλεως οὐδὲν ἕτερον ἢ πολιτεία, τοσαύτην ἔχουσα δύναμιν ὅσην περ ἐν σώματι φρόνησις. αὕτη γάρ ἐστιν ἡ βουλευομένη περὶ ἁπάντων, καὶ τὰ μὲν ἀγαθὰ διαφυλάττουσα, τὰς δὲ συμφορὰς διαφεύγουσα. ταύτῃ καὶ τοὺς νόμους καὶ τοὺς ῥήτορας καὶ τοὺς ἰδιώτας ἀναγκαῖόν ἐστιν ὁμοιοῦσθαι καὶ πράττειν οὕτως ἑκάστους οἵαν περ ἂν ταύτην ἔχωσιν. [15] ἧς ἡμεῖς διεφθαρμένης οὐδὲν φροντίζομεν, οὐδὲ σκοποῦμεν ὅπως ἐπανορθώσομεν αὐτήν».

Πηγή: asyrianos.gr, cognoscoteam