Οι ανθελληνικές εξεγέρσεις του Τορόντο το 1918 άλλαξαν το πρόσωπο της πόλης για πάντα

Ένα πλήθος στο Τορόντο που παρακολουθούσε ένα τανκ του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου το 1918. Εικόνα: Δημόσιος τομέας

---

Οι ζωντανές αναμνήσεις των ανθελληνικών ταραχών του Τορόντο του Αυγούστου 1918 μπορεί να έχουν ξεθωριάσει, αλλά οι Έλληνες κάτοικοι της μητρόπολης εξακολουθούν να θυμούνται τα ανησυχητικά γεγονότα εκείνης της ημέρας, λίγο πριν το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο κόσμος άλλαξε για πάντα για τους Ελληνοκαναδούς στην πόλη.

Η αναταραχή έληξε μόνο μετά από πολλούς τραυματισμούς και την πρόκληση ζημίας ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων στις περιουσίες της Ελληνικής κοινότητας - και μόνο αφού ο δήμαρχος του Τορόντο, Tommy Church, επικαλέστηκε το Riot Act και η στρατιωτική αστυνομία κλήθηκε στους δρόμους της μεγαλύτερης πόλης του Καναδά.

Η Τούλα Δρυμώνη, συγγραφέας και συντάκτρια με έδρα το Μόντρεαλ, έγραψε μια ιστορία για το MacLean's Magazine υπενθυμίζοντας την ασχήμια εκείνης της εποχής, όταν μια φασαρία με αλκοόλ γρήγορα κλιμακώθηκε σε μια απίστευτα βίαιη επίδειξη μίσους κατά των Ελληνοκαναδών - κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστεί κανείς σήμερα.

Η ανθελληνική εξέγερση του Τορόντο το 1918 ήταν μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο

Η αναταραχή παραμένει ως μία από τις μεγαλύτερες ανθελληνικές ταραχές -ίσως αριθμούν 50.000 ανταγωνιστές- που θα λάβει χώρα οπουδήποτε στον κόσμο.

Ήταν η πρώτη μέρα του Αυγούστου εκείνου του καταιγιστικού καλοκαιριού, όταν ένας βετεράνος του Καναδικού Στρατού ονόματι Claude Cludernay αποφάσισε να φάει δείπνο σε ένα εστιατόριο κατά μήκος της οδού Yonge στην περιοχή Greektown της πόλης. Αφού ήπιε ένα πάρα πολλά ποτά, ο βετεράνος κατέληξε να επιτεθεί σε σερβιτόρο στο White City Cafe. Του ζητήθηκε να φύγει από τις εγκαταστάσεις, το έκανε.

Ωστόσο, η είδηση κυκλοφόρησε στους χιλιάδες βετεράνους που συμμετείχαν σε μια συνάντηση της Ένωσης Βετεράνων του Μεγάλου Πολέμου στην πόλη και κατά κάποιο τρόπο, λόγω πρόθεσης ή μιας απλής παρεξήγησης, η ιστορία αντιστράφηκε - και από εκείνο το σημείο και μετά, ήταν τρελό.. ήταν ο Έλληνας σερβιτόρος που είχε μάλιστα επιτεθεί στον Καναδό βετεράνο.

Σε μια πόλη που τώρα είναι ευρέως γνωστή ως «Toronto the Good», είναι ίσως δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει τέτοια εχθρότητα προς οποιαδήποτε εθνική ομάδα, ειδικά αυτή που έχει ενσωματωθεί στον ιστό του έθνους όπως οι Έλληνες μετανάστες.

Ωστόσο, τα συναισθήματα ήταν έντονα κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ορισμένα έθνη, όπως η Ελλάδα, στάθηκαν ουδέτερα, ενώ οι γιοι άλλων χωρών στάλθηκαν σε έναν πόλεμο που ήταν εκείνη την εποχή ο πιο αιματηρός πόλεμος που έγινε ποτέ.

Ο βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος, πιστεύοντας ότι το μικρό έθνος δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραμείνει ουδέτερο, κράτησε τη χώρα του έξω από τον πόλεμο μέχρι το 1916. Εκείνη την εποχή, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, έφερε στην πραγματικότητα τη χώρα στη σύγκρουση στο πλάι των συμμάχων.

Ωστόσο, η ζημιά είχε γίνει, σύμφωνα με ορισμένους, που μπορούσαν μόνο να θυμηθούν ότι οι νεαροί Έλληνες που είχαν πρόσφατα μεταναστεύσει στον Καναδά δεν είχαν πάρει μέρος στον πόλεμο το 1914, όπως οι γηγενείς Καναδοί. Το γεγονός ότι το σύμφωνο ουδετερότητας που είχε υπογράψει η Ελλάδα απέκλειε επίσης οποιονδήποτε Ελληνο-Καναδό να πολεμήσει για λογαριασμό του Στέμματος δεν είχε απήχηση σε όσους ήθελαν να δείξουν στους ξένους ποιος ήταν το αφεντικό εκείνο το βράδυ του Αυγούστου του 1918.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Thomas Gallant, τον συγγραφέα του The Anti-Greek Riot του 1918 στο Τορόντο, οι βετεράνοι άρχισαν να συγκεντρώνονται σε μια ομάδα. Μια ώρα αργότερα, περίπου 600 άνδρες είχαν συγκεντρωθεί έξω από το White City Café, όπου είχε συμβεί η υποτιθέμενη επίθεση.

Στο ντοκιμαντέρ Violent August, ο Gallant θέτει το άσχημο σκηνικό. «Μια άτρακτος από βράχους και τούβλα έσπασε τα παράθυρα και τις πόρτες του εστιατορίου. Στη συνέχεια, ο όχλος μπήκε μέσα, καταστρέφοντας κάθε έπιπλο, κάθε πάγκο και στη συνέχεια λεηλάτησε την κουζίνα», αναφέρει.

«Όπως είπαν στους συναδέλφους τους στρατιώτες: απόψε ήθελαν δικαιοσύνη», είπε ο ιστορικός. «Απόψε», είπαν οι άντρες, «θα πήγαιναν να κυνηγήσουν Έλληνες». Οι 600 αρχικοί άντρες διογκώθηκαν γρήγορα σε έναν έξαλλο όχλο που αριθμούσε 50.000.

Επιχειρήσεις στην Greektown του Τορόντο έγιναν στόχος ταραχών

Κάθε Ελληνική επιχείρηση κοντά στη διασταύρωση Bloor και Dufferin, στην παλιά Greektown της πόλης, έπεσε θύματα των ταραχών με τα τζάμια να σπάνε παντού στα πεζοδρόμια.

Ο Gallant λέει στην ταινία, «Μέχρι τη 1:20 π.μ., ο όχλος κατεδάφισε το Alexandria Café στο 748 Queen Street West. Ο ιδιοκτήτης Tony Tsarhoof παρακαλεί την αστυνομία να επέμβει, αλλά εκείνοι αρνούνται. Ο όχλος τον εκσφενδονίζει στο έδαφος και παρακολουθεί το καφενείο του να καταστρέφεται».

Το χειρότερο από όλα ήταν ότι η αστυνομία, το μόνο προπύργιο για να αποτρέψει τη δικαιοσύνη του όχλου, αρνήθηκε να παρέμβει στη συμπλοκή. Άγνωστο ποιος, αν κάποιος, τους είχε δώσει εντολή να παραιτηθούν. Μόνο αφού η αστυνομία είχε αρχίσει να δέχεται επικρίσεις για την αδράνειά της, ο δήμαρχος ζήτησε να περιοριστεί η καταστροφή.

Στη συνέχεια κλήθηκαν οι αρχές, με αποτέλεσμα βάναυσα αντίποινα κατά των ταραχοποιών και ακόμη και αδιάκριτη βία εναντίον ορισμένων αθώων περαστικών και βετεράνων.

Παρόλο που, ευτυχώς, δεν υπήρξαν θάνατοι από την εξέγερση, υπήρξαν πολλοί τραυματισμοί και η παλιά Ελληνική πόλη του Τορόντο δεν θα συνήλθε από τη βία εκείνης της νύχτας. Ωστόσο, οι Έλληνες μετανάστες αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη τους και κατά κάποιο τρόπο κατάφεραν να ανασυνταχθούν, δημιουργώντας νέα σπίτια και επιχειρήσεις κατά μήκος της λεωφόρου Danforth στα ανατολικά.

Οι Έλληνες στις ΗΠΑ αντιμετώπισαν επίσης διακρίσεις

Ταυτόχρονα, φυσικά, οι Έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ αντιμετώπισαν επίσης σοβαρές διακρίσεις σε ορισμένους τομείς - μερικές φορές επειδή ήταν τόσο καλοί επιχειρηματίες που θεωρούνταν ότι αφαιρούσαν θέσεις εργασίας από τους Αμερικανούς.

Στην ιστορία της στο MacLeans' Magazine, η Δρυμώνη αναφέρει τον Fred L. Gifford, Klan Grand Dragon του Βασιλείου του Όρεγκον, που είπε σε μια ομιλία του 1923 στην Ατλάντα «Η Κλαν στις Δυτικές Πολιτείες έχει μια μεγάλη αποστολή του αμερικανισμού να επιτελέσει…την ταχεία ανάπτυξη του ιαπωνικού πληθυσμού και η μεγάλη εισροή ξένων εργατών, κυρίως Ελλήνων, απειλεί τα αμερικανικά μας ιδρύματα και οι Κλαν στην Ουάσιγκτον, το Όρεγκον και το Αϊντάχο εργάζονται ενεργά για να καταπολεμήσουν αυτές τις ξένες και αντιαμερικανικές επιρροές».

Η οργάνωση AHEPA, η American Hellenic Educational Progressive Association, ιδρύθηκε πρωτίστως για να ενώσει τους Ελληνοαμερικανούς ενάντια στο μίσος και τις απειλές του ΚΚΚ. Ωστόσο, γρήγορα έγιναν μέρος της αμερικανικής κοινωνίας, με την AHEPA να πουλάει «περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια πολεμικών ομολόγων των ΗΠΑ, περισσότερα από κάθε οργανισμό στην Αμερική», λέει η Δρυμώνη, «εν μέρει λόγω της συντριπτικής επιθυμίας της να γίνει αποδεκτή, στην αμερικανική κοινωνία».

Οι Ελληνοκαναδοί έχουν ξεπεράσει αναμφίβολα το τυφλό μίσος και τον φανατισμό εκείνης της εποχής, καθώς ενσωματώθηκαν πλήρως και απρόσκοπτα στην καναδική κοινωνία στο σύνολό της. Τα στοιχεία της απογραφής για το 2011 λένε ότι υπήρχαν 252.960 Καναδοί με Ελληνική καταγωγή, με σχεδόν τους μισούς από αυτούς να ζουν στο Οντάριο και το ένα τέταρτο στο ίδιο το Τορόντο.

Οι Ελληνοκαναδοί έχουν ανέλθει στις υψηλότερες θέσεις στην κοινωνία και τώρα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι επισκέπτονται το φεστιβάλ της Ελληνικής κοινότητας «Toronto on the Danforth» κάθε χρόνο. Όπως λέει Η Δρυμώνη, «δεδομένου του χρόνου, της ασφάλειας και των βασικών ενστίκτων της φύσης των μεταναστών, ο καθένας—ανεξάρτητα από το πού είστε—μπορεί να γίνει μέρος του συλλογικού μας τοπίου».