Το στεφάνι της πρωτομαγιάς και οι ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα

Ο μήνας Μάιος, πήρε το όνομά του από την αρχαία θεά Μαία.

Η Μαία, κατά την Ελληνική μυθολογία, είναι μία από τις Πλειάδες, τις επτά κόρες του Τιτάνα Άτλαντα και της Ωκεανίδας Πλειόνης. Οι Πλειάδες γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας και πολλές φορές τις ονομάζουν και θεές του βουνού. Η Μαία ήταν η μεγαλύτερη, ομορφότερη και περισσότερο συνεσταλμένη από τις αδερφές. Λένε ότι είχε υπέροχα μαύρα μάτια.

Η πρώτη μέρα του Μαίου γιορτάζει την τελική νίκη του καλοκαιριού ενάντια στον χειμώνα, τη νίκη της ζωής ενάντια στο θάνατο. Ο εορτασμός είναι παρόμοιος με ένα αρχαίο τελετουργικό που συνδέεται με έναν άλλο δευτερεύοντα ημίθεο, τον Άδωνι, ο οποίος γιόρταζε επίσης την αναβίωση της φύσης.

Ο εορτασμός της Άνοιξης στην αρχαιότητα συνδυαζόταν με τα Ανθεστήρια, μια γιορτή που γινόταν τον Φεβρουάριο και ήταν αφιερωμένη στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνης.

Η Περσεφόνη αναδυόταν κάθε χρόνο στο τέλος του Χειμώνα από τον Κάτω Κόσμο. Τα Ανθεστήρια ήταν μια γιορτή ψυχών, φυτών και λουλουδιών και ο ερχομός της Περσεφόνης στη γη από τον Άδη σηματοδότησε την αναγέννηση της φύσης, ένα κοινό θέμα σε όλες αυτές τις παραδόσεις.

Ο Βουλκάνους και η Μαία. Εικόνα: Bartholomäus_Spranger, wikipedia

Ότι έχει απομείνει από τα έθιμα σήμερα, απηχεί αυτές τις παραδόσεις της αρχαιότητας. Ένα κοινό έθιμο της Πρωτομαγιάς περιλάμβανε την ετήσια αναβίωση ενός νέου που ονομαζόταν Άδωνις, ή εναλλακτικά του Διόνυσου ή του Μάιου (στα νέα Ελληνικά Μαγιόπουλο, ο γιος της Μαίας).

Σε μια απλή θεατρική τελετουργία, η σημασία της οποίας έχει ξεχαστεί εδώ και καιρό, μια χορωδία νεαρών κοριτσιών τραγούδησε ένα τραγούδι πάνω από έναν νεαρό πεσμένο στο έδαφος, αντιπροσωπεύοντας τον Άδωνι, τον Διόνυσο ή τον Μάιο. Στο τέλος του τραγουδιού, ο νεαρός σηκώθηκε και ένα στεφάνι με λουλούδια τοποθετήθηκε στο κεφάλι του.

Πρωτομαγιά και στεφάνι

Άλλοι ειδικοί εντοπίζουν τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς και το στεφάνι στα Θαργήλια, μια από τις κύριες Αθηναϊκές γιορτές προς τιμή του Απόλλωνα και της Άρτεμης, που τελούνταν στα γενέθλιά τους, στις 6 και 7 του μήνα Θαργηλίων (περίπου 6 Μαΐου και 7 Μαΐου).

Τα Θαργέλια περιλάμβαναν τελετή εξαγνισμού και εξιλασμού. Οι άνθρωποι πρόσφεραν τους πρώτους καρπούς της Γης στον θεό ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, ήταν ταυτόχρονα απαραίτητο να τον εξευμενίσουν, μήπως καταστρέψει τη σοδειά από υπερβολική ζέστη, πιθανώς συνοδευόμενη από λοιμό.

Το καθαρτήριο προηγήθηκε της ευχαριστίας. Ένα στεφάνι φτιάχτηκε χρησιμοποιώντας κλαδιά από οπωροφόρα δέντρα, όπως συκιές, αμυγδαλιές ή ροδακινιές.

Ο θεός Ερμής και η Μαία. Εικόνα: Bibi Saint-Pol, wikipedia

Η πιο κοινή πτυχή των σύγχρονων εορτασμών της Πρωτομαγιάς είναι η προετοιμασία ενός στεφανιού λουλουδιών από αγριολούλουδα, αν και ως αποτέλεσμα της αστικοποίησης υπάρχει μια αυξανόμενη τάση για αγορά στεφάνων από ανθοπωλεία.

Τα λουλούδια τοποθετούνται στο στεφάνι με φόντο τα πράσινα φύλλα και το στεφάνι κρεμιέται είτε στην είσοδο του οικογενειακού σπιτιού/διαμερίσματος είτε σε μπαλκόνι.

Παραμένει εκεί μέχρι τη νύχτα του καλοκαιριού. Εκείνη τη νύχτα, τα στεφάνια των λουλουδιών ανάβουν σε φωτιές γνωστές ως φωτιές του Αγίου Ιωάννη (Άγιος Ιωάννης). Οι νέοι πηδούν πάνω από τις φλόγες από τα στεφάνια των λουλουδιών.