Η μυστηριώδης εξαφάνιση τριών φαροφυλάκων στις ερημικές Νήσους Φλάναν της Σκωτίας

Ένας φάρος στη μέση του ωκεανού, μια μυστηριώδης, άγρια καταιγίδα που καταγράφηκε στα ημερολόγια του φάρου αλλά σύμφωνα με τους μετεωρολόγους δεν συνέβη ποτέ, τρεις αγνοούμενοι άνδρες… Η εξαφάνιση των φαροφυλάκων από έναν κλειδωμένο φάρο, στις ερημικές Νήσους Φλάναν της Σκωτίας, το 1900, έρχεται ξανά στην επικαιρότητα χάρη στο ολοκαίνουργιο μυθιστόρημα της Emma Stonex «Οι Φαροφύλακες» που κυκλοφόρησε στα ελληνικά και μόλις διαβάσαμε.

Θρύλοι για φαντάσματα, φωνές που ψιθύριζαν στον άνεμο το όνομα των αγνοούμενων φαροφυλάκων, στοιχειωμένα πλοία, εξωγήινοι, γιγαντιαία αρπακτικά πουλιά, θαλάσσια ερπετά που αναδύθηκαν από τον ωκεανό και τύλιξαν το φάρο Έιλιαν Μορ καταπίνοντας τους άνδρες… Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εξωφρενικές θεωρίες που έχουν ακουστεί εδώ και έναν αιώνα ως εξήγηση σε μια πολύ παράξενη υπόθεση που δεν εξιχνιάστηκε ποτέ και έκανε τη φαντασία να οργιάζει. Κανένας μέχρι σήμερα δεν γνωρίζει τι απέγιναν οι τρεις φαροφύλακες Τζέιμς Ντούκατ, Τόμας Μάρσαλ και Ντόναλντ ΜακΑρθουρ, οι οποίοι εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς από το νησί Έιλιαν Μορ στα δυτικά παράλια της Σκωτίας, το Δεκέμβριο του 1900. Η παράξενη αυτή ιστορία έγινε δύο φορές ταινία -μία με τον Τζέραλντ Μπάτλερ και μία με τους Γουίλεμ Νταφόε και Ρόμπερτ Πάτινσον-, όπερα από τον συνθέτη Peter Maxwell Davies, τραγούδι από το συγκρότημα Genesis και τώρα ένα νέο απολαυστικό μυθιστόρημα από την Emma Stonex που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και φέρνει ξανά στην επιφάνεια ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του κόσμου.

Οι τρεις φαροφύλακες Τζέιμς Ντούκατ, Τόμας Μάρσαλ και Ντόναλντ ΜακΑρθουρ, οι οποίοι εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς από το νησί Έιλιαν Μορ το Δεκέμβριο του 1900.

Τι συνέβη πραγματικά στον φάρο Έιλιαν Μορ;

Αργά τη νύχτα, στις 15 Δεκεμβρίου του 1900, το πλήρωμα του πλοίου Άρχτορ που διέπλεε κοντά στην άγονη βραχονησίδα Έιλιαν Μορ στο Αρχιπελάγος Φλάναν, παρατήρησε ότι ο φάρος, που είχε οικοδομηθεί και στελεχωθεί ένα χρόνο νωρίτερα, δεν ήταν αναμμένος όπως θα έπρεπε. Το γεγονός καταγράφηκε στο ναυτικό ημερολόγιο του καπετάνιου και λίγες μέρες μετά, όταν το πλοίο έδεσε στο λιμάνι του Λιτ, ειδοποιήθηκε η υπηρεσία φάρων της Αγγλίας, η οποία αμέσως έστειλε αποστολή στο νησί για να διερευνήσει την υπόθεση. Στο πλοίο της αποστολής επέβαινε και ο φαροφύλακας Τζόζεφ Μουρ, ο οποίος επέστρεφε στο πόστο του, από το οποίο έλειπε με άδεια από και είχε αντικατασταθεί από το νεαρό Ντόναλντ ΜακΑρθουρ. Ο Μουρ ανέβηκε πρώτος τη μεγάλη, απότομη πέτρινη σκάλα που οδηγούσε από τα βράχια της ακτής στο φάρο. Βρήκε όλες τις πόρτες κλειδωμένες, εκτός από αυτήν της κουζίνας, μέσα στην οποία υπήρχε ένα στρωμένο τραπέζι για δύο με κρέας, πατάτες και κομμένο αγγούρι, ενώ μία από τις καρέκλες ήταν αναποδογυρισμένη. Όλα ήταν παρατημένα λες και κάποιος ή κάτι αιφνιδίασε τους φαροφύλακες οι οποίοι άφησαν το φαγητό τους στη μέση και βγήκαν έξω βιαστικά. Ο συνάδελφός τους κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καθόλου καλά. Έψαξε όλους τους χώρους του φάρου αλλά και τη βραχονησίδα εξονυχιστικά. Όλα τα ρολόγια ήταν σταματημένα την ίδια ακριβώς ώρα, τα κρεβάτια ξέστρωτα, πράγμα παράξενο για φαροφύλακες που ήταν εκπαιδευμένοι να στρώνουν το κρεβάτι τους μόλις ξυπνούν με στρατιωτική πειθαρχία. Ο Μουρ κατέβηκε ανάστατος στην προβλήτα όπου βρήκε μόνο κάτι κομμένα σκοινιά στα βράχια, αλλά κανένα ίχνος των τριών φαροφυλάκων. Όπως αποκάλυψε αργότερα στη μαρτυρία του ένιωσε να παγώνει, ένα πολύ δυσοίωνο συναίσθημα τον κατέκλυσε και θυμήθηκε όλες αυτές τις απόκοσμες ιστορίες που έλεγαν οι βοσκοί που έφερναν τα πρόβατά τους παλιά να βοσκήσουν στο νησί, αλλά δεν έμεναν ποτέ εδώ νύχτα από φόβο. Κοντά στον φάρο υπήρχε ένα παρεκκλήσι που είχε χτίσει τον 7ο αιώνα ο Ιρλανδός επίσκοπος Φλάναν που αργότερα αγιοποιήθηκε. Ο θρύλος λέει ότι το παρεκκλήσι ήταν στοιχειωμένο από κακά πνεύματα, χαμένες ψυχές που είχαν εγκλωβιστεί εκεί. Ο καπετάνιος του πλοίου μαζί με το πλήρωμα χτένισαν όλο το νησί, έριξαν φωτοβολίδες, αλλά μάταια: στη βραχονησίδα δεν υπήρχε ψυχή.

O φάρος στη Νήσο Φλάναν από τον οποίο εξαφανλίστηκαν το 1900 οι τρεις φαροφύλακες - Φωτογραφία: Northern Lighthouse Board.

Όταν έπεσε η νύχτα άφησε πέντε άντρες στο νησί, μεταξύ των οποίων και τον Μουρ και έφυγε, για να επιστρέψει ξανά την επόμενη μέρα, αφού θα είχε λάβει οδηγίες από την υπηρεσία φάρων. Στο τηλεγράφημά του προς την υπηρεσία, όπως αναφέρει το Historic UK, έγραφε τα εξής: «Ένα τρομακτικό ατύχημα συνέβη στη νήσο Φλάναν. Οι τρεις φαροφύλακες, μόνοι κάτοικοι του νησιού, έχουν εξαφανιστεί. Κατά την άφιξή μας εκεί σήμερα το απόγευμα δεν υπήρχε κανένα σημάδι ζωής. Ρίξαμε μια φωτοβολίδα, αλλά δεν πήραμε απάντηση. Ο Τζόζεφ Μουρ, ανέβηκε στο Σταθμό αλλά δεν βρήκε κανέναν εκεί. Τα ρολόγια που ήταν όλα σταματημένα καθώς και άλλα σημάδια στο φάρο δείχνουν ότι το ατύχημα πρέπει να συνέβη πριν από περίπου μία εβδομάδα. Οι άτυχοι φαροφύλακες πρέπει να παρασύρθηκαν από γιγαντιαία κύματα ή να πνίγηκαν προσπαθώντας να εξασφαλίσουν να μαζέψουν ένα κλουβί με σκοινιά που κρεμόταν στην αποβάθρα». Καμία άλλη εξήγηση δεν δόθηκε, η υπόθεση έμεινε ανεξιχνίαστη και η εξαφάνιση των τριών ανδρών έγινε πλέον θρύλος, δημιουργώντας ένα απίστευτο κουβάρι με θεωρίες συνωμοσίας, μεταφυσικά σενάρια και σπέκουλες που παραμένουν ζωηρές και διαδίδονται ακόμα και στις μέρες μας.

Αεροφωτογραφία των Νήσων Φλάναν όπου βρίσκεται ο μυστηριώδης φάρος - Φωτογραφία: H&I Voices - Catherine MacPhee/ Twitter

Τι λέει το νέο μυθιστόρημα της Emma Stonex;

Η Βρετανή νεαρή συγγραφέας Emma Stonex που για χρόνια δούλευε ως επιμελήτρια σε έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο, συγκλονισμένη από την πραγματική τραγωδία που συνέβη στις απομονωμένες Νήσους Φλάναν έναν αιώνα πριν, ερεύνησε την υπόθεση σε βάθος και αποφάσισε να γράψει ένα μυθιστόρημα, μεταφέροντας αυτό το γεγονός στο 1972. Διαβάζοντας το βιβλίο κατανοείς γιατί αυτή η ιστορία ακόμα και σήμερα παραμένει συναρπαστική και έχει γίνει πολλές φορές αφορμή για τη δημιουργία έργων τέχνης στον κινηματογράφο, την μουσική, το θέατρο και τη λογοτεχνία. Όπως εξηγεί η ίδια η Emma Stonex «οι άνθρωποι έλκονται από τα μυστήρια. Κάτι μέσα μας τείνει προς το άγνωστο, εν μέρει με φόβο, εν μέρει με σαγήνη, ωστόσο πάντοτε με την απεγνωσμένη επιθυμία της ανακάλυψης. Από τις απαρχές της ιστορίας, οι άνθρωποι επιζητούσαν να ακούν τις ιστορίες των άλλων —αυτό μας κάνει κοινωνικά όντα, η επιθυμία μας να καταλάβουμε τι συμβαίνει στους συνανθρώπους μας και γιατί. Στην περίπτωση των τριών φαροφυλάκων που υπηρετούσαν στο Έιλαν Μορ, ένα απομακρυσμένο νησάκι των Εξωτερικών Εβρίδων, και οι οποίοι εξαφανίστηκαν από το πόστο τους τον Δεκέμβριο του 1900 δίχως ν’ αφήσουν ίχνος, τέτοιες απαντήσεις δεν ήρθαν ποτέ στο φως. Εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα, η τύχη τους παραμένει ένα αίνιγμα. Πνίγηκαν, άραγε, στην αγριεμένη θάλασσα; Κυριεύτηκαν από δυνάμεις γήινες ή άλλου είδους; Τι επίδραση είχε η ακραία απομόνωση στην πνευματική τους κατάσταση;».