Ψυχολόγοι απαντούν: Γιατί οι αναμνήσεις που σχετίζονται με το φαγητό είναι τόσο ισχυρές;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποια ανάμνηση από ένα φαγητό που μας γυρίζει πίσω στην παιδική μας ηλικία.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποια ανάμνηση από ένα φαγητό που μας γυρίζει πίσω στην παιδική μας ηλικία. Μπορεί να πρόκειται για κάτι απλό όπως μια σοκολάτα που μας έδιναν όταν ήμασταν μικροί ή κάτι πιο πολύπλοκο, όπως π.χ. οι μπάρες λεμονιού, που μας θυμίζει την πρώτη μας καταστροφική απόπειρα ζαχαροπλαστικής. Ανεξαρτήτως σημασίας, οι αναμνήσεις που αφορούν το φαγητό μας είναι έντονες – και μερικές φορές μάλιστα μας επηρεάζουν περισσότερο από άλλα είδη αναμνήσεων.

Η Susan Whitborne, καθηγήτρια Ψυχολογίας και επιστημών του εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, εξηγεί: «Οι αναμνήσεις του φαγητού επηρεάζουν πιο πολύ τις αισθήσεις μας σε σχέση με άλλες, διότι στην πραγματικότητα σχετίζονται και με τις πέντε αισθήσεις. Έτσι, όταν έρχεστε εξ ολοκλήρου σε επαφή με το ερέθισμα, η επίδραση είναι πιο ισχυρή».

Δεν χρησιμοποιείτε μόνο την όρασή σας ή μόνο τη γεύση σας, αλλά όλες τις αισθήσεις κι αυτό δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας πιο πλούσιων αναμνήσεων. Η ψυχολόγος και νευροεπιστήμονας Hadley Bergstrom, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Κολέγιο Βασάρ, προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Η Bergstrom ανέφερε στην HuffPost το εξής: «Οι αναμνήσεις που αφορούν τη γεύση συνήθως είναι οι πιο δυνατές συνδετικές μνήμες που κάνετε», και εξηγεί ότι αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει μια τακτική επιβίωσης που ονομάζεται «αποστροφή γεύσης».

Η επίκτητη αποστροφή γεύσης είναι αυτό που συμβαίνει όταν παθαίνετε τροφική δηλητηρίαση και ως αποτέλεσμα αναπτύσσετε αποστροφή απέναντι σε ένα φαγητό, ένα υλικό ή ένα ολόκληρο εστιατόριο για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. «Με την επίκτητη αποστροφή γεύσης η επίδραση της δηλητηρίασης είναι τόσο σοβαρή, που ακόμα κι αν αρρωστήσετε ώρες μετά το φαγητό και πάλι θα δημιουργήσετε αυτές τις ισχυρές αναμνήσεις σχετικά με το φαγητό που καταναλώσατε», αναφέρει η Bergstrom.

Παρ’ όλο που αυτό δεν συνδέεται άμεσα με κάποιες χαρούμενες παιδικές μας αναμνήσεις σχετικές με το φαγητό, τονίζει το πόσο ισχυρές μπορεί να είναι οι αναμνήσεις αυτές. Οι αισθήσεις μας και οι τακτικές επιβίωσης δεν είναι τα μόνα στοιχεία που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις αναμνήσεις που συνδέονται με το φαγητό. Η κατάσταση – ο χώρος που βρισκόμαστε, με ποιους, η περίσταση – δίνει μεγαλύτερη ισχύ στις νοσταλγικές μας αναμνήσεις από το φαγητό.

«Οι αναμνήσεις που σχετίζονται με το φαγητό είναι νοσταλγικές επειδή υπάρχει όλο αυτό το πλαίσιο της προετοιμασίας ή της κατανάλωσής του, οπότε το φαγητό συμβολίζει άλλες ερμηνείες», αναφέρει η Whitbourne. «Πολλές από τις αναμνήσεις που έχουμε ως παιδιά δεν έχουν να κάνουν, για παράδειγμα, με τη μηλόπιτα, αλλά με την εμπειρία της οικογένειας και της φροντίδας κι αυτό αποκτά ιδιαίτερο συμβολισμό εκτός από την επίδραση στις αισθήσεις».

«Η ιδέα της νοσταλγίας είναι ότι, για παράδειγμα, η σάλτσα συνδυάζεται όχι μόνο με μια νόστιμη μακαρονάδα, αλλά επίσης με τη γιαγιά και το σπίτι της – γι’ αυτό λοιπόν το φαγητό έχει τόση δύναμη. Όλα αυτά τα ερεθίσματα στο περιβάλλον συνδυάζονται με τις ενισχυτικές ικανότητες της νόστιμης σάλτσας για μακαρόνια», λέει η Bergstrom.

Αυτή είναι η φύση των αναμνήσεων του φαγητού. Δεν βασίζονται μόνο σε γεγονότα ή στην ανάγκη μας για επιβίωση, αλλά διαμορφώνονται ανάλογα με την κατάσταση – την παρέα, την περίσταση και τα συναισθήματα που συνυπάρχουν σε αυτή.

Η μητριά μου πάντα διηγείται πόσο υπέροχη ήταν η πουτίγκα βανίλιας που της έφτιαχνε η γιαγιά της όταν ήταν παιδί. Στα 57 της χρόνια, προσπαθεί να την ξαναφτιάξει από τότε που ήταν αρκετά μεγάλη για να μπορεί να μαγειρεύει. Είναι μια γεύση που μπορεί πρακτικά να δοκιμάσει μέσα από τη ανάμνησή της για το συγκεκριμένο γλυκό, αλλά που δεν κατάφερε να αναπαράγει με επιτυχία.

Κι αυτό συμβαίνει επειδή δεν μπορεί να αναδημιουργήσει το συγκεκριμένο πλαίσιο. Φτιάχνει εξαιρετική πουτίγκα βανίλιας, αλλά δεν μπορεί να ξαναζήσει τον ενθουσιασμό που ένιωθε ως παιδί στο οποίο έδινε ένα τόσο ωραίο γλυκό ένας άνθρωπος που προσέφερε στη ζωή της τόση αγάπη και φροντίδα. Η Bergstrom καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Αυτή είναι η ενισχυτική φύση του φαγητού, κι αυτό οδηγεί στη διαμόρφωση της μνήμης στον εγκέφαλο».

Πηγή: enallaktikidrasi, huffpost