Αναφιώτικα - Πλάκα | Στην καρδιά της αρχαίας Αθήνας

Η συνοικία Αναφιώτικα βρίσκεται στη σκιά της Ακρόπολης και δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή εργάτες από την Ανάφη, που είχαν έρθει στην Αθήνα για να εργαστούν ως χτίστες στην ανοικοδόμηση της πόλης και στην ανέγερση των ανακτόρων του Όθωνα. Αυτοί αρχικώς κατοικούσαν στη περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής στην οδό Ακαδημίας, όπου το κράτος τους είχε διαθέσει κάποια μικρά οικόπεδα για να εγκατασταθούν οικογενειακώς και μονίμως.

Σύντομα όμως οι τιμές των οικοπέδων και των κατοικιών ανέβηκαν υπερβολικά και καθώς οι εργάτες αυτοί δεν είχαν καμία πρόθεση να μετακινηθούν κάπου μακριά αποφάσισαν να εγκατασταθούν παράνομα στον Ιερό Βράχο.

Ως πρώτοι οικιστές αναφέρονται ένας ξυλουργός (Γ. Δαμίγος) και ένας κτίστης (Μ. Σιγάλας) από την Ανάφη. Αυτοί μετέφεραν στον Βράχο τα δομικά υλικά με την απαραίτητη μυστικότητα που απαιτούσαν οι συγκυρίες και μέσα σε μία μόνο νύχτα με συλλογική εργασία έστησαν τα δύο πρώτα σπιτάκια της συνοικίας.

Μερικές μέρες αργότερα κάποιοι Αθηναίοι από το Ριζόκαστρο αντιλήφθηκαν τα αυθαίρετα κτίσματα και κάλεσαν την Πολεοδομία, αλλά μέχρι να εντοπιστεί ο αρμόδιος και να ενεργήσει δεόντως το παράδειγμα των δύο ακολούθησαν κι άλλοι Αναφιώτες με αποτέλεσμα οι κατοικίες να πολλαπλασιαστούν, με τις αρχές παράλληλα να μην παίρνουν κάποιο δραστικό μέτρο.

Το μεγαλύτερο μέρος των Αναφιώτικων χτίστηκε κυρίως κατά την περίοδο της έξωσης του Όθωνα και της μεσοβασιλείας.

Η συνοικία χτίστηκε ακολουθώντας την αρχιτεκτονική των Κυκλάδων. Οι Αναφιώτες αναστήλωσαν παράλληλα με την εγκατάστασή τους, τους δύο ναούς που βρίσκονταν στην περιοχή από τον 17ο αιώνα, τον ναό του Αγίου Συμεών και του Αγίου Γεωργίου των Βράχων.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 χτίστηκε προσφυγική συνοικία με παραπήγματα στα ανατολικά των Αναφιώτικων εμπλουτίζοντας την σύνθεση του πληθυσμού. Τη δεκαετία του 1950 τμήμα της συνοικίας κατεδαφίστηκε στα πλαίσια ανασκαφών. Την δεκαετία του 1980 απαλλοτριώθηκε περίπου το 1/3 της συνοικίας προς τα τείχη από το υπουργείο πολιτισμού ώστε να αποκαλυφθεί ο αρχαίος Περίπατος.

Τα επόμενα χρόνια η περιοχή μαζί με την Πλάκα αναβαθμίστηκε σημαντικά και σήμερα παραμένουν μόνο 45 οικήματα τα οποία έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Τα οικήματα έχουν επιφάνεια από 8 έως 36 τ.μ. Οι κάτοικοι των Αναφιώτικων το 2015 ήταν 65 και ανάμεσά τους υπήρχαν 4 παιδιά.

Η Ακρόπολη και ο γύρω αρχαιολογικός χώρος αποτελούν ένα αρχιτεκτονικό σύνολο εξέχουσας σημασίας. Ο συνολικός χώρος, που αριθμεί έως και εκατό μνημεία, αποτελεί την καρδιά της αρχαίας Αθήνας και καλύπτει χρονική περίοδο 3.000 και πλέον ετών.

Τα Αναφιώτικα στην Πλάκα είναι η γειτονιά των θεών, όπως ονομάζεται, μοιάζει με ταξίδι στην παλιά Αθήνα διανθισμένο με αρχαιότητες, ιστορικά κτίρια και βυζαντινές εκκλησίες.

Εξαιρετικό παράδειγμα αρχαίας αρχιτεκτονικής ανάπτυξης, ο χώρος περιλαμβάνει τον λόφο της Ακρόπολης, τις βόρειες, νότιες και ανατολικές πλαγιές του, την αρχαία Αγορά, τη ρωμαϊκή Αγορά, τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού, τους λόφους της Πνύκας, του Αρείου Πάγου, του Φιλοπάππου (των Μουσών) και των Νυμφών (του Αστεροσκοπείου), καθώς και τα εργαστήρια και το νεκροταφείο του Κεραμεικού.

Η φιλοσοφία, η δημοκρατία και η θεωρία της πολιτικής, το θέατρο και η μουσική ασκήθηκαν και άνθισαν σ΄ αυτόν τον χώρο ο οποίος, γι΄ αυτό ακριβώς, θεωρείται το λίκνο των θεμελιωδών πτυχών και αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού.