Διογένης: Πιθανότατα το πρώτο πρόσωπο που επινόησε το «δάχτυλο» ως προσβολή

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Διογένης όπως απεικονίζεται από τον Jean Leon Gerome. Εικόνα: Δημόσιος Τομέας

---

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, Διογένης ο Κυνικός, ήταν πιθανότατα ο άνθρωπος που επινόησε το «δάχτυλο» ως προσβολή.

Ο ιστορικός της φιλοσοφίας Διογένης Λαέρτιος έγραψε ότι ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης έκανε την αγενή χειρονομία στον ρήτορα Δημοσθένη τον 4ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα.

Όταν άνθρωποι σε ένα πανδοχείο εξέφρασαν την επιθυμία τους να δουν τον μεγάλο ρήτορα Δημοσθένη, ο Διογένης φέρεται να τους έδειξε το μεσαίο του δάχτυλο και αναφώνησε: «Αυτό, για εσάς, είναι ο δημαγωγός των Αθηναίων».

Παρόλο που η χειρονομία χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Ελλάδα, οι σύγχρονοι Έλληνες έχουν «εισαγάγει» την προσβλητική χειρονομία με τα δάχτυλα από τους δυτικούς πολιτισμούς.

«Αυτή είναι μια από τις παλαιότερες γνωστές προσβλητικές χειρονομίες», εξηγεί ο ανθρωπολόγος Desmond Morris.

Δείχνει το πίσω μέρος μιας κλειστής γροθιάς που έχει μόνο το μεσαίο δάχτυλο τεντωμένο προς τα πάνω, αν και σε ορισμένες περιοχές ο αντίχειρας είναι επίσης τεντωμένος. Η επέκταση του δακτύλου θεωρείται σύμβολο περιφρόνησης σε διάφορους πολιτισμούς, κυρίως δυτικές κοινωνίες.

«Το μεσαίο δάχτυλο συμβολίζει το πέος και τα κυρτά δάχτυλα και στις δύο πλευρές, τους δύο όρχεις. Κάνοντας αυτό, ουσιαστικά δίνεις σε κάποιον μια προσβλητική φαλλική χειρονομία», λέει ο Morris.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Διογένης ο Κυνικός

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, ο Διογένης ο Κυνικός (γνωστός και ως Διογένης της Σινώπης), θα μπορούσε να ήταν ο πρώτος αναρχικός, ή ο πρώτος παραλογιστής, ή ο πρώτος σατιριστής ή ο πρώτος φυσιοδίφης — ανάλογα με την οπτική γωνία του αναγνώστη.

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, ο Διογένης ήταν μοναδικός από πολλές απόψεις, ήταν ένας άστεγος από επιλογή του οποίου ο πρωταρχικός στόχος ζωής ήταν η αναζήτηση της σοφίας.

Η μοναδική προσέγγισή του στη ζωή δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τους κανόνες της κοινωνίας — είτε τώρα είτε πίσω στην αρχαιότητα.

Βρήκε το καταφύγιο που χρειαζόταν μέσα σε ένα τεράστιο κεραμικό δοχείο, απορρίπτοντας όλες τις ανέσεις και τις πολυτέλειες - ωστόσο οι παρατηρήσεις του για τη ζωή, την πολιτική και την κοινωνία ήταν εκπληκτικά επίκαιρες, αν και συχνά εκφράστηκαν με προσβλητική γλώσσα.

Γεννημένος στη Σινώπη, την ιωνική πόλη κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας το 412 ή 404 π.Χ., θεωρείται ένας από τους ιδρυτές της κυνικής φιλοσοφίας, μαζί με τον Αντισθένη και τον Κράτη.

Πίστευε ότι οι κοινωνικές αξίες, τα υλικά αγαθά και οι πολυτέλειες κρατούσαν τον άνθρωπο μακριά από την αληθινή ευτυχία — που μπορεί να βρεθεί μόνο αν ζεις στην απλότητα της φύσης.

Ο πατέρας του Διογένη ασχολούνταν με την κοπή και την αλλαγή νομισμάτων. Προφανώς ήταν άτομο με επιρροή στην κοινωνία, καθώς βρέθηκαν νομίσματα με προσωπικό προφίλ.

Υπάρχει μια άλλη εκδοχή αυτού του γεγονότος, σύμφωνα με την οποία ο Διογένης πηγαίνει για συμβουλές στο μαντείο από τους Δελφούς, λαμβάνοντας ως απάντηση μια προφητεία για μια "στροφή στην πορεία" και ο Διογένης καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται για την πορεία των νομισμάτων, αλλά για αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης. Και μετά πηγαίνει στην Αθήνα, έτοιμος να αμφισβητήσει τις υπάρχουσες αξίες και τον τρόπο ζωής.

Αυτό ακριβώς έκανε και όταν επέστρεψε στη γενέτειρά του. Η διαφορά ήταν ότι πίστευε ότι έπρεπε να παραμορφώσει τους ανθρώπους που απεικονίζονταν στα νομίσματα—δηλαδή τους ηγεμόνες.

Κοιμόταν μέσα σε ένα μεγάλο κεραμικό δοχείο τη νύχτα και τη μέρα ζητιανεύει για τα προς το ζην περπατώντας στους δρόμους - όλα αυτά αμφισβητούσαν τους κοινωνικούς κανόνες και αξίες της εποχής.

Το βράδυ, περπατούσε στους δρόμους κρατώντας ένα φανάρι, λέγοντας στους ανθρώπους ότι έψαχνε για έναν έντιμο άνθρωπο. Αργότερα θα ισχυριστεί ότι δεν βρήκε ποτέ.