Ηρώ και Λέανδρος: Τα πρόσωπα μιας δραματικής ιστορίας της Ελληνικής μυθολογίας

Η Ηρώ ήταν ιέρεια της Αφροδίτης η οποία κατοικούσε σε ένα πύργο στη Σηστό, στην ευρωπαϊκή ακτή του Ελλησπόντου. Ο Λέανδρος, ένας νεαρός από την Άβυδο, στην απέναντι όχθη του στενού, την ερωτεύθηκε, και κάθε βράδυ περνούσε κολυμπώντας τον Ελλήσποντο για να είναι μαζί της.

Η Ηρώ με μόνη βοηθό την πιστή τροφό της, άναβε μία λάμπα κάθε νύχτα στην κορυφή του πύργου της, για να τον οδηγεί, και, όταν έφθανε, τον υποδεχόταν η ίδια στην ακτή.

Πριν όμως ξημερώσει ο Λέανδρος επέστρεφε στη Άβυδο προκειμένου να επανέλθει το επόμενο απόγευμα. Συμφώνησαν να παντρευτούν αλλά κράτησαν μυστικό το γάμο τους, γιατί η Ηρώ ως ιέρεια της Αφροδίτης απαγορευόταν να παντρευτεί. Το χειμώνα οι εραστές χώρισαν με την υπόσχεση να ξαναβρεθούν στις αρχές της άνοιξης. Παρά ταύτα το επόμενο απόγευμα το λυχνάρι βρέθηκε πάλι αναμμένο.

Ο Λέανδρος, όταν το είδε από την Άβυδο, εξέλαβε το φως σαν ερωτική πρόσκληση και έπεσε στη θάλασσα, παρασύρθηκε από τα κύματα και πνίγηκε. Το πρωί το πτώμα του ξεβράστηκε στη ακτή της Σηστού. Η Ηρώ μέσα στη θλίψη της έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε και αυτή. Αργότερα οι εραστές ξεβράστηκαν αγκαλιασμένοι στην ακτή, όπου οι κάτοικοι τους έθαψαν σε κοινό τάφο. Οι αρχαίοι δεν αμφέβαλαν για την ιστορικότητα του γεγονότος. Ο γιατρός Αντίπατρος που έζησε στα τελευταία προ Χριστού έτη βεβαιώνει ότι είδε τον τάφο τους.

Το συμβάν αυτό εξύμνησαν κορυφαίοι ποιητές όπως ο Μουσαίος (5ος μ.Χ. αι) στο επιγραφόμενο αριστούργημά του Τα καθ΄ Ηρώ και Λέανδρον, ο Βιργίλιος, ο Οβίδιος, ο Μαρτιάλης και άλλοι. Ο μύθος αυτός ήταν πολύ δημοφιλής στην αρχαιότητα, γιατί υπάρχουν πολυάριθμες παραστάσεις σε νομίσματα και ζωγραφιές. Πολλοί καλλιτέχνες (ποιητές, λογοτέχνες, ζωγράφοι) έχουν επηρεαστεί και στη σύγχρονη εποχή. Ο μύθος αυτός ήταν ήδη γνωστός από τον πρώτο αιώνα π.Χ. στον ελληνιστικό κόσμο.

Ο μύθος της Ηρώς και του Λέανδρου εντάσσεται στα πλαίσια των αλεξανδρινών παραδόσεων όπου οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν ένα μυθολογικό μοτίβο και το αναπτύσσουν μυθιστορηματικά με ερωτικό περιεχόμενο. Οι καλλιτέχνες αυτοί θεμελίωσαν το λογοτεχνικό είδος του μυθιστορήματος, που αναπτύχθηκε στους νεότερους χρόνους.

Ο μύθος της Ηρώς και του Λέανδρου είναι αιτιολογικός. Φαίνεται να υπήρχε ένας πύργος στην ακτή της Σηστού, ο οποίος θα πρέπει να σχετιζόταν με την Αφροδίτη, η οποία λατρευόταν ως θεότητα προστάτιδα των ναυτιλλομένων. Ο θάνατος των ερωτευμένων εμφανίζεται ως δίκαιη τιμωρία για ασέβεια. Η Ηρώ ως ιέρεια της Αφροδίτης όφειλε να είναι αγνή παρθένα. Επίσης, ασέβεια προς την Ήρα, τη θεά του γάμου, είναι και ο μυστικός γάμος της, που τελέστηκε χωρίς τις καθιερωμένες διαδικασίες.

Στην Ελληνιστική περίοδο υπάρχουν και άλλες τέτοιες ιστορίες με ερωτευμένα ζευγάρια (π.χ. Κόρεσος και Καλλιρόη, Αλφειός και Αρεθούσα, Ακόντιος και Κυδίππη, Πύραμος και Θίσβη). Επίσης, είναι σημαντική η αλληγορική χρήση του φωτός του λυχναριού, που ενδυναμώνει τον έρωτα και τη ζωή του ζευγαριού ενώ η απουσία του φωτός οδηγεί στο θάνατο και στο άδοξο τέλος του έρωτα των δύο νέων.

Βιβλιογραφία

Μουσαίος, Τα κείμενα των λαών, Τα καθ' Ηρώ και Λέανδρον, Πρόλογος, σχόλια, σημειώσεις: Σωκράτης Λ. Σκαρτσής, 1989, Αθήνα, εκδόσεις: Καστανιώτη
Οβίδιος, Ηρωίδες 18-19 (Λέανδρος και Ηρώ), Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Βάϊος Βαϊόπουλος, Εκδόσεις: Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 2020, Αθήνα, ISBN 9789600517538
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ "ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ", Μουσαίος: Τα καθ’ Ηρώ και Λέανδρον, Κόλλουθος: Ελένης αρπαγή, Τριφιόδωρος: Άλωσις Ιλίου και Παμπρέπιος: Αποσπάσματα, Εκδόσεις: Κάκτος, 2015, ISBN 978-960-382-240-0
Kenney, E. J. – Clausen, W. V., Ιστορία της λατινικής λογοτεχνίας, μετάφραση: Θ. Πίκουλα, Α. Σίδερη-Τόλλια, επιμέλεια: ΚΕΝΕΙ Ε.ΤΖ., ΚΛΑΟΥΖΕΝ Β.Φ., ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, 2010, Αθήνα, εκδόσεις: Δημ. Παπαδήμα. ISBN 9789602064245
Β. Κ. Βαϊόπουλος, «Λατινικές μεταφράσεις στο ποίημα Τα καθ’ Ηρώ και Λέανδρον του Μουσαίου του Γραμματικού», στο Μεταφραστική θεωρία και πράξη στη λατινική γραμματεία, Θεσσαλονίκη (University Studio Press) 2003, σελ. 315‐332
Grant, Michael, Myths of the Greeks and Romans, London (Weidenfeld and Nicolson), 1962.
Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τοπικές παραδόσεις, τόμος 3, Εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών, 1986, Αθήνα.
Βάιος Βαϊόπουλος, Ένας μυθικός έρωτας στις παρυφές του Αιγαίου, Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Ρόδος, 7-9 Νοεμβρίου 2003), Γλώσσα, λογοτεχνία και πολιτισμός στο Αιγαίο, 2005, Αθήνα.
Αχιλλέως Θ. Σαμοθράκη, Λεξικόν Γεωγραφικόν και Ιστορικόν της Θράκης από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως 1453, έκδοση Β, Αθήνα, 1963, σελ. 204.

Πηγή: el.wikipedia