Γότθος μισθοφόρος πολεμιστής και τα όπλα του βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη

Οι τοξωτοί τάφοι βρέθηκαν στη χριστιανική βασιλική Συντριβάνι στη Θεσσαλονίκη. Εικόνα: Ερρίκος Μανιώτης, από το δίκτυο ειδήσεων Archaeology.

Ένας Γότθος πολεμιστής, ο οποίος θάφτηκε με τον οπλισμό του, βρέθηκε πρόσφατα σε παλαιοχριστιανική βασιλική στη Θεσσαλονίκη.

Η εκπληκτική ανακάλυψη έγινε από μια ομάδα αρχαιολόγων που εργάζονται για την τρίκλιτη χριστιανική βασιλική που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα μ.Χ. κοντά στο σταθμό Συντριβάνι του νέου συστήματος μετρό της Θεσσαλονίκης, το οποίο είναι υπό κατασκευή.

Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον σε αυτή την ανακάλυψη είναι το γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη ανακάλυψη τέτοιας ταφής όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Ρωμαϊκής Μακεδονίας.

Ο σκελετός της ανδρικής μορφής, που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα, βρέθηκε στο νότιο τμήμα της χριστιανικής εκκλησίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, κατά μήκος της οποίας βρέθηκαν και υπολείμματα όπλων.

Εικόνα: AMNA

Ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα όπλα του ήταν ένα σιδερένιο ξίφος που βρέθηκε λυγισμένο ή «διπλωμένο» όπως περιγράφει η αρχαιολόγος Μελίνα Παϊσίδου. Το εκπληκτικό μέρος αυτής της ανακάλυψης ήταν το γεγονός ότι παρά την ταφή που έγινε σε μια χριστιανική βασιλική, το διπλωμένο ξίφος είναι σημάδι αρχαίων παγανιστικών τελετουργιών.

Το σπαθί που βρέθηκε δίπλα στον στρατιώτη. Εικόνα: AMNA

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, αυτό αποδεικνύει ότι αυτός ο πολεμιστής, παρά το γεγονός ότι πιθανότατα ασπάστηκε τον Χριστιανισμό και τα ρωμαϊκά έθιμα της εποχής, δεν ξέχασε τις γοτθικές ρίζες του, καθώς η ταφή του περιλάμβανε ένα έθιμο ενσωματωμένο στην ειδωλολατρική παράδοση.

Ως προς την περίοδο που έζησε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, με βάση τα νομίσματα που βρέθηκαν από τους πέριξ αυτού άλλους τάφους, οι επιστήμονες την τοποθετούν κάπου μεταξύ 430 με 450 μ.Χ., πριν από τα μέσα του 5ου αιώνα, την εποχή του Θεοδοσίου του Β΄ δηλαδή.

«Πιθανολογείται με βάση όλα αυτά ότι πρόκειται για Γότθο στρατιώτη, καθώς το Βυζάντιο απασχολούσε Γότθους μισθοφόρους ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου αιώνα και μετά».

Ηταν εμπειροπόλεμοι και είχαν φήμη καλών πολεμιστών.

Στο συμπέρασμα αυτό μας οδηγεί ο τύπος του οπλισμού που βρέθηκε δίπλα στον στρατιώτη, όπως και το διπλωμένο ξίφος, δύο στοιχεία που γνωρίζαμε μέχρι τώρα μόνο από τη δυτική Ευρώπη. Στη Θεσσαλονίκη και στην ευρύτερη Μακεδονία αυτό το δίπλωμα του ξίφους συναντάται για πρώτη φορά».

Τι ακριβώς (μπορεί να) έκανε ένας Γότθος πολεμιστής στη Θεσσαλονίκη, από τη στιγμή που τα γοτθικά φύλα δεν την κατέλαβαν ποτέ και κυριάρχησαν στη κεντρική Ευρώπη και στην Ισπανία;

«Φρουρούσαν έναντι προνομίων το Βυζάντιο».

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, δηλαδή ο νεκρός ήταν Γότθος πολεμιστής, τότε σίγουρα η αποκάλυψή του θα αποτελέσει για τους ιστορικούς του μέλλοντος αδιάψευστο μάρτυρα μιας από τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία της πόλης – που ήταν η φοβερή σφαγή στον Ιππόδρομο της πόλης, το 390 μ.Χ. με γοτθική εμπλοκή.

Με βάση τις ιστορικές πηγές, την εποχή του Βυζαντίου, η Θεσσαλονίκη ήταν για χρόνια βάση Γότθων μισθοφόρων, προερχομένων από γοτθικούς πληθυσμούς που είχε εγκαταστήσει ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής, για να φυλάσσουν, έναντι προνομίων, τα σύνορα της αυτοκρατορίας από εχθρικές επιδρομές.

Ελάχιστες είναι η πληροφορίες που υπάρχουν γύρω από την παρουσία τους στη Θεσσαλονίκη, πλην της καθοριστικής συμμετοχής τους στο αιματοκύλισμα του Ιπποδρόμου.

Οπως το θέτει στο βιβλίο του «Η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης το 390 μ.Χ.» ο ιστορικός Σωτήρης Γιάτσης, ήταν πολιτικό έγκλημα, βασισμένο στον εκβιασμό που ο αυτοκράτορας δέχθηκε από τους Γότθους μισθοφόρους του.

Κατά τις υπάρχουσες πηγές, ο επικεφαλής της γοτθικής φρουράς Βουθέριχος, με βάση διάταγμα του Θεοδοσίου Α΄ κατά της ομοφυλοφιλίας, συνέλαβε την παραμονή των αγώνων στον Ιππόδρομο για παιδεραστία έναν δημοφιλή ηνίοχο, προκαλώντας λαϊκή οργή, η οποία κορυφώθηκε με εκτεταμένα επεισόδια και το λιντσάρισμα του ίδιου του στρατηγού.

Οταν ο Θεοδόσιος, από την Ιταλία όπου βρισκόταν, πληροφορήθηκε τα γεγονότα, οργισμένος διέταξε τη γοτθική φρουρά να σφαγιαστούν όλοι οι θεατές που θα παρακολουθούσαν τις ιπποδρομίες· όπως και έγινε.

Επτά χιλιάδες άνθρωποι φέρεται να δολοφονήθηκαν τότε στον Ιππόδρομο και ως προς τα πραγματικά αίτια της εξέγερσης του πληθυσμού, ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι ήταν τα δυσβάστακτα για τους φτωχούς πολίτες φορολογικά βάρη που συνεπαγόταν η παρουσία και συντήρηση γοτθικών στρατευμάτων στην πόλη. Οπως και αν έχει, ο πολεμιστής της πλατείας Συντριβανίου θα θυμίζει εκτιθέμενος στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, εφόσον και οι εξετάσεις DNA, στις οποίες θα υποβληθούν τα οστά του, επιβεβαιώσουν από πού κρατάει η «σκούφια» του –οι μακροσκοπικές έχουν αποφανθεί– την παρουσία της φυλής του, που από τον Δούναβη κυριάρχησε στη Γερμανία και στην Ισπανία κυρίως, στη Θεσσαλονίκη, και τη συμμετοχή της στο έγκλημα που έμεινε στην Ιστορία ως η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης.

Η Βασιλική της Θεσσαλονίκης όπου βρέθηκε ο Γότθος πολεμιστής

Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Θεσσαλονίκης, η τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική ανακαλύφθηκε στο δυτικό τμήμα του υπόγειου σταθμού Συντριβάνι της πόλης. Χτίστηκε στη θέση παλαιότερου λατρευτικού χώρου του 4ου αιώνα μ.Χ.

Αυτό το κτίριο στέγαζε επίσης ένα μωσαϊκό δάπεδο, μέρος του οποίου έχει αποκαλυφθεί, που έδειχνε ένα μίσχο αμπέλου με πουλιά στα κλαδιά του, συμπεριλαμβανομένου του μυθικού «Φοίνικα». Το ψηφιδωτό ήταν ακόμα ορατό κατά την αρχική φάση χρήσης της βασιλικής.

Η Θεσσαλονίκη έγινε ένας σημαντικός εμπορικός κόμβος που βρισκόταν στην Εγνατία οδό, τη Ρωμαϊκή οδό που ένωνε το Βυζάντιο (μετέπειτα Κωνσταντινούπολη ) με το Δυρράχιο (τώρα Δυρράχιο στην Αλβανία), το οποίο διευκόλυνε το εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.

Η πόλη έγινε η πρωτεύουσα μιας από τις τέσσερις ρωμαϊκές συνοικίες της Μακεδονίας διατηρώντας τα προνόμιά της, αλλά διοικούνταν από πραίτορα και διέθετε ρωμαϊκή φρουρά.

Για ένα μικρό χρονικό διάστημα τον 1ο αιώνα π.Χ., η Θεσσαλονίκη (γνωστή στους Ρωμαϊκούς χρόνους ως Θεσσαλονίκη) ήταν επίσης η πρωτεύουσα όλων των Ελληνικών επαρχιών υπό Ρωμαϊκή κυριαρχία. Όταν ο Ρωμαϊκός Νομός Ιλλυρικού χωρίστηκε μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 379, η Θεσσαλονίκη έγινε η πρωτεύουσα του νέου Νομού Ιλλυρικού.