Ο Οφίωνας, οι Οφιονείς και ο συμβολισμός του ὦ μέγα

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική, mythiki-anazitisi

Αναζητώντας την γέννηση του Κόσμου, οι αναφορές σε συμβολισμούς γύρω από το αβγό και το φίδι μονοπωλούν. Το παρακάτω άρθρο δεν έχει σαν σκοπό την εκτενή ανάλυση των παραπάνω συμβολισμών γιατί κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει στα πλαίσια ενός άρθρου.

Η έρευνα σχετικά με την ερμηνεία του όφεως και του αβγού μπορεί να γεμίσει τόμους και ήδη το έχει κάνει στην παγκόσμια μυθιστορία. Θα δοθούν κάποιες πληροφορίες σχετικά, με την ελπίδα να αρχίσει να ξεμπλέκεται το κουβάρι του μύθου. Και σαν συμβεί αυτό, το νήμα θα παραδοθεί σε κάποιον άλλον αναζητητή να αποσυμβολίσει και να συμπληρώσει την διδαχή. Τι σχέση λοιπόν μπορεί να έχει ο Οφίωνας με την κοσμογονία τους ορφικούς και το γράμματα όμικρον και το ωμέγα;

Ας πάμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι.

Στον πελασγικό μύθο της δημιουργίας, η μεγάλη θεά η Ευρυνόμη, η πολυπεριπλανώμενη Θεά των Πάντων, ο καθολικός νόμος, αναδύθηκε γυμνή από το Χάος, αλλά δεν βρήκε τίποτε στερεό για να ακουμπήσει τα πόδια της και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό χορεύοντας μόνη πάνω στα κύματα. Η Ευρυνόμη χόρεψε κατά τα νότια και ο αέρας που αναδεύτηκε πίσω της, φάνταζε κάτι καινούριο και ξεχωριστό, κάτι για να αρχίσει έργο δημιουργίας. Η Ευρυνόμη στράφηκε κι άδραξε αυτόν το βόρειο άνεμο, τον έτριψε μέσα στα χέρια της, και ο μέγας όφις Οφίων εμφανίστηκε. Ο Οφίων κυριεύτηκε από λαγνεία, κουλουριάστηκε γύρω στα θεϊκά εκείνα μέλη, την ορέχτηκε και έσμιξε μαζί της. Τώρα, ο Βόρειος Άνεμος, ο Βορέας, γονιμοποιεί γι' αυτό οι φοράδες στρέφουν τα καπούλια τους προς τον άνεμο και γεννούν πουλάρια χωρίς τη βοήθεια του επιβήτορα. (Πλίνιος Φυσική Ιστορία, Όμηρος Ιλιάδα).

Παρόμοια λοιπόν η Ευρυνόμη έπιασε παιδί. Κατόπιν, η Ευρυνόμη έλαβε μορφή περιστεράς, πλανήθηκε πάνω στα κύματα, και όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το Αβγό του Σύμπαντος. Με την προσταγή της, ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω στο αβγό. ώσπου το αβγό άνοιξε και χωρίστηκε στα δύο. Από μέσα του κύλησαν όλα όσα υπάρχουν, τα παιδιά της Ευρυνόμης: Ο Ήλιος, η σελήνη, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, με τα δέντρα, τα βότανά της και τα ζωντανά πλάσματα.

Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έστησαν το σπιτικό τους στον Όλυμπο, όπου ο Οφίων εξόργισε την Ευρυνόμη υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν ο δημιουργός του Σύμπαντος. Ευθύς εκείνη τον χτύπησε στο κεφάλι με τη φτέρνα της και του πέταξε τα δόντια έξω από το στόμα και τον εξόρισε στις σκοτεινές σπηλιές κάτω από τη γη. (Αργοναυτικά Απολλώνιος Ρόδιος, Τζέτζης Εις τον Λυκόφρων).

Οι γεννημένοι από την γη Πελασγοί, που φαίνεται να υποστηρίζουν ότι είχαν ξεπηδήσει από τα δόντια του κοσμογονικού φιδιού Οφίωνα, ίσως ήταν αρχικά ο νεολιθικός λαός με τα "ζωγραφισμένα σκεύη". Θα μπορούσαν να αυτοαποκληθούν Δαναοί από την ίδια θεά με το χαρακτήρα της Δανάης που προΐστατο της γεωργίας. Ο Ευριπίδης αναφέρει ότι οι Πελασγοί υιοθέτησαν το όνομα Δαναοί, από τον ερχομό του Δαναού και των 50 θυγατέρων του στο Άργος.

Εν πάση περιπτώσει οι Αχαιοί οι οποίοι είχαν καταλάβει την Αργολίδα υιοθέτησαν το όνομα των Δαναών και έγιναν επίσης θαλασσοπόροι, ενώ όσοι έμειναν βορείως του Ισθμού της Κορίνθου έγιναν γνωστοί ως Ίωνες. Μερικοί από τους Πελασγούς που εκδιώχθηκαν από την Αργολίδα ίδρυσαν πόλεις στην Λέσβο, στην Χίο και στην Κνίδο, άλλοι κατέφυγαν στην Θράκη στην Τρωάδα και στα νησιά του Β.Αιγαίου. Ολιγάριθμα φύλλα παρέμειναν στην Αττική στην Μαγνησία και αλλού. Ο Στράβων λέει ότι εκείνοι που ζούσαν κοντά στην Αθήνα ήταν γνωστοί ως Πελαργοί.

Όμως ένα όνομα μιας από τις παλαιότερες Ελληνικές φυλές έχει επιζήσει ακόμα ως άκουσμα. Είναι οι Οφιονείς. Κάποιοι θα γνωρίζουν τον Δήμο Οφιονείας ο οποίος πήρε το όνομα του από τους Οφιονείς, φυλή των Αιτωλών, που κατοικούσαν στην περιοχή κατά την αρχαιότητα, στο βορειοανατολικό τμήμα της Αιτωλίας, κοντά στα βουνά Κόρακα και Οίτη, και επεκτεινόταν έως τον Μαλιακό κόλπο· αναφέρονται επίσης ως Οφιείς.

Ο λαός αυτός περιλάμβανε τους Καλιείς και τους Βωμείς, οι οποίοι, μαζί με τους Αγραείς, τους Ευρυτάνες, τους Απεραντούς, τους Κούρητες, τους Θεστιείς και τους Απόδωτους, αποτελούσαν το αιτωλικό έθνος. Γίνεται μνεία γι’ αυτούς από πολλούς αρχαίους συγγραφείς (Στράβωνα, Θουκυδίδη κ.ά.) αρχαιότητα. Λέγεται ότι το 426 π.Χ. ο στρατηγός των Αθηναίων Δημοσθένης επιχείρησε εισβολή στην Αιτωλία και μετά από πολλές απώλειες κάτω στην πόλη Αιγίτιον των Αποδωτών αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στη Ναύπακτο.

Με την αυγή ο Δημοσθένης ξεκίνησε για την Αιτωλία. Την πρώτη μέρα πήρε την Ποτιδανία, την δεύτερη το Κροκύλειον και την τρίτη το Τείχιο όπου σταμάτησε κι έστειλε τα λάφυρα που είχε πάρει στο Ευπάλιον της Λοκρίδος. Είχε σκοπό πρώτα να υποτάξει την υπόλοιπη περιοχή και μετά να γυρίσει στην Ναύπακτο κι αν οι Οφιονείς δεν προσχωρούσαν, τότε να στραφεί εναντίον τους. Αλλά όλη η ετοιμασία αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη απ᾽ τους Αιτωλούς, ούτε καν στην αρχή όταν σχεδιαζόταν, κι έτσι, μόλις ο στρατός έκανε εισβολή, όλοι οι Αιτωλοί έτρεξαν να συγκεντρωθούν για να τον αποκρούσουν, ακόμα και οι πιο μακρινοί Οφιονείς που κατοικούν στον Μαλιακό κόλπο — Βωμιείς και Καλλιείς. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ἱστορίαι 3.96.2-3.96.3

Πως όμως φτάνουμε στο γράμμα ω μέγα και στους ορφικούς;

Το ω μέγα φαίνεται ότι συμβολίζει το κοσμικό αβγό των Ορφικών Μυστηρίων το οποίο έσπασε και πλάστηκε το Σύμπαν. Το κεφαλαίο ω μέγα (Ω) αντιπροσωπεύει το κοσμικό αβγό ωοτοκημένο πάνω στο αμόνι ενώ το πεζό (ω) δείχνει ότι ήδη έχει σκάσει στα δύο. Το κεφαλαίο και το πεζό όμικρον αμφότερα (Ο,ο) αντιπροσωπεύουν το αβγό του ενιαυτού που περιμένει να εκκολαφτεί.

Πρωταγωνιστεί στα δρυιδικά Μυστήρια, μπορεί κάλλιστα να ταυτιστεί με το ορφικό κοσμικό αβγό, διότι η δημιουργία του κόσμου κατά τους ορφικούς, υπήρξε αποτέλεσμα του λάγνου σφιξίματος της Μεγάλης θεάς Ευρυνόμης και του κοσμικού φιδιού Οφίωνα. Εξού και το ζευγάρωμα των φιδιών στην αρχαϊκή Ελλάδα αποτελούσε απαγορευμένο θέαμα. Ο τυχόν αυτόπτης μάρτυς του προσβαλλόταν από το "γυναικείο νόσημα": έπρεπε να ζήσει ως γυναίκα επί επτά χρόνια. Το κηρύκειον του Ερμή, η υπηρεσιακή του ράβδος όταν οδηγούσε τις ψυχές στον Άδη είχε την μορφή δυο φιδιών που ζευγαρώνουν.

To o μικρόν δεν είναι το ω μέγα. Το ω μέγα πρέπει να εκληφθεί ως άλφα αυξημένης έντασης και ότι συμβολίζει την γέννηση της γέννησης. Στενή συνάφεια μεταξύ μακρού Ο (ω μέγα και Α (άλφα) εμφανίζεται και στην Ιωνική διάλεκτο όπου συχνά το ω μέγα γραφόταν στην θέση του άλφα-όπως ώριστος αντί άριστος- και στην δωρική διάλεκτο όπου συχνά το άλφα γραφόταν στην θέση του ω μέγα -όπως πράτος αντί πρώτος.

Οι Οφιονείς φαίνεται να είναι οι πρώτοι Πελασγοί, οι από τα δόντια του κοσμογονικού φιδιού Οφίωνα σπαρμένοι, και διόλου δεν χάθηκαν στην αχλύ του μύθου. "Θεός Οφιονέας" μας λέει ο Φερεκύδης στην θεογονία του. Η μνήμη μπορεί να βρίσκεται σε λήθη, αλλά δεν έχει χαθεί. Η αναζήτηση ξυπνά τις μνήμες και οι συν-δέσεις σε αυτό το ατελείωτο παζλ του Κόσμου είναι αναπόφευκτες όσο και αναγκαίες για την κατανόηση της πορείας του ανθρώπου.

Ο μύθος κρύβει "νουν αληθείας" όπως έλεγε και ο Κάλβος. Είθε να συνδεθούμε με την αλήθεια του.

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική - πληροφορίες συλλέχθηκαν από: Carl Kerenyi, "Μυθολογία των Ελλήνων"- Ο πελασγικός μύθος της δημιουργίας. R. Graves (1979), "Οι ελληνικοί μύθοι"-R. Graves, "Η Λευκή θεά"-R. Graves-

Πηγή: mythiki-anazitisi