78 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων

Ήταν 13 Δεκεμβρίου 1943…

“ Όλους τους άντρες των Καλαβρύτων τους έφεραν σ’ αυτή την πλαγιά και τους σκότωσαν με μυδραλιοβόλα! Γι’ αντίποινα, λέει. Νέους, γέρους, παιδιά που δεν είχαν φταίξει σε τίποτα. Άοπλους και αθώους!... Προσπάθησαν, λέει, έπειτα να κάψουν και τις γυναίκες και τα παιδιά τα μικρότερα. Τα είχαν κλειδαμπαρωμένα στο σχολείο και τους έβαλαν φωτιά.»*

Ανώγεια, Βιάννος, Λοχριά, Δίστομο, Καλάβρυτα. Ένα ακόμα ολοκαύτωμα της γερμανικής θηριωδίας υπήρξε η εκτέλεση τόσων ανθρώπων εκείνον τον Δεκέμβρη του ΄43. Άλλο ένα έγκλημα του ναζισμού ενάντια σε άοπλους πολίτες.

Ήταν 2:34΄μ.μ. της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως έδειχναν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας των Καλαβρύτων όταν μια ολόκληρη πόλη αφανίστηκε.

Τα ξημερώματα χτυπούν οι καμπάνες της μητρόπολης και καλείται με αυστηρές διαταγές ο πληθυσμός σε συγκέντρωση στο δημοτικό σχολείο, έχοντας μία κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας. Οι Γερμανοί διαχωρίζουν τα γυναικόπαιδα από τους άντρες άνω των 14 ετών. Ο Διοικητής του γερμανικού αποσπάσματος τους καθησυχάζει λέγοντας πως στο... λόγο της στρατιωτικής του τιμής δεν θα τους σκοτώσουν, αλλά μόνο θα κάψουν την πόλη και θα μεταφέρουν τους κατοίκους σε άλλη πόλη. Με τον οδοντωτό σιδηρόδρομο, φορτηγά και ζώα μετέφεραν όλη την περιουσία των Καλαβρυτινών, ακόμα και τα κοπάδια ζώων, γενικά ό,τι πολύτιμο συγκέντρωσαν από τη λεηλασία σπιτιών, Τραπεζών και Δημοσίου Ταμείου. Ενώ η πόλη καιγόταν, 2.30΄ το μεσημέρι, οι ριπές των πολυβόλων άρχιζαν να ρίχνουν άψυχα τα σώματα όλων των συγκεντρωμένων αντρών και εφήβων. Δίνουν και τη "χαριστική βολή". Εγκαταλείπουν την πόλη και συνεχίζουν το έγκλημά τους στο ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Λαύρας· το έκαψαν, αφού σκότωσαν καλόγερους και προσωπικό. Το ίδιο και στο Μέγα Σπήλαιο. Στην πόλη οι φλόγες περιζώνουν το δημοτικό σχολείο. Γυναίκες και παιδιά σε αλλοφροσύνη παραβιάζουν τις κλειδωμένες πόρτες ή πηδάνε από τα παράθυρα. Δεν βλέπουν πουθενά τους άντρες. Αργά το μεσημέρι μαθαίνουν το κακό της μαζικής εκτέλεσης. Ανηφορίζουν την πλαγιά και παγώνουν από το φρικτό θέαμα που αντικρίζουν.

Από την εκτέλεση, ανάμεσα στα θύματα, επέζησαν 13 μάρτυρες των γεγονότων. «Ο Νίκος Φερλελής, ένας από τους επιζήσαντες αφηγείται:

“Εκεί που καθόμασταν στη λάκκα [το μέρος που είχαν συγκεντρώσει τους άντρες] όλοι οι άντρες, μας έκαναν νόημα να σηκωθούμε. Και μόλις έπεσαν οι φωτοβολίδες, άρχισαν να μας "θερίζουν" με τα μυδράλλια. Όταν πέσαμε όλοι, πλησίασαν οι Γερμανοί με τα πόδια να βουλιάζουν στο αίμα και σ' έναν-έναν έδιναν τη χαριστική βολή. Εγώ είχα μείνει ζωντανός. Δυο αδέρφια ακόμα και κάποιοι άλλοι δίπλα μου. Μια μια μισή ώρα είχε κρατήσει η εκτέλεση κι άλλες δυο και περισσότερο η χαριστική βολή. Είχα ένα γείτονα που ζούσε ακόμα και μου λέει: έρχεται η σειρά μας. Εμένα είχε πιαστεί, η αναπνοή και δεν μπορούσα να μιλήσω. Φτάνουν σε μας, δίνουν δυo πιστολιές στο γείτονά μου, στο κεφάλι - τον αποτέλειωσαν. Πετάχτηκαν τα αίματά του απάνω μου. Εμένα, όπως είχα το χέρι στο κεφάλι, μου δίνουν μια πιστολιά, η σφαίρα τρύπησε το χέρι μου και με λάβωσε στο μέτωπο. Λέω - πάλι τη γλύτωσα. Δεν πέθανα. Μετά από καμιά δεκαριά λεπτά, έρχεται άλλος, με γραπώνει απ' το γιακά, μου γυρίζει το πρόσωπο και μου δίνει άλλη μια πιστολιά. Να εδώ, στην κoρφή. Έμεινα για λίγο αναίσθητος. Είχα μουδιάσει ολόκληρος. Τέλος φύγανε. Ανασηκώθηκα τότε ανάμεσα στους σκοτωμένους, κοιτάω και βλέπω από κείνο το δρομάκι εκεί ερχόταν η μάνα μου. Μου λέει - πού είναι οι άλλοι; Είχα άλλα δυο αδέρφια, το Βασίλη και τον Κίμωνα. Bρήκαμε τον έναν, ύστερα και τον άλλον σκοτωμένους. Έφυγα από κει, και θυμάμαι πάταγα μέσ' στο αίμα και το πόδι μου βούλιαζε ως το γόνα. Το αίμα κύλαγε ποτάμι, είχε φτάσει ως κάτω στο δρόμο .»

Στο υπ’ αρ. 1595/43 απόρρητο σήμα της 117 Μεραρχίας Καταδρομών καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της «Επιχείρησης Καλάβρυτα» ως εξής:

Καταστράφηκαν ολοκληρωτικά τα κάτωθι χωριά: Ρωγοί, Κερπινή, Σιδηροδρομικός Σταθμός Κερπινής, Ανω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μονή Μεγάλου Σπη­λαίου, Μονή Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσωκά, Φτέρη, Κλαπατσούνα (Πλατανιώτισσα), Πυργάκι, Βάλτσα, Με­λίσσια, Μονή Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. 696 Έλληνες εκτελέστηκαν!.

Η θυσία των Καλαβρύτων αναδείχθηκε σε παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας και ειρήνης. Στον τόπο της εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Πετρωμένη Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.