Γλυκάνισος: Ένα πολύτιμο αγαθό από την αρχαιότητα

Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει το γλυκάνισο για να θεραπεύσουν διάφορες ασθένειες. Οι πράσινοι σπόροι του Pimpinella anisum ήταν ένα πολύτιμο αγαθό στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και τόσο ανεκτίμητο στην Ανατολή που συχνά τους χρησιμοποιούσαν για να πληρώνουν φόρους.

Σήμερα, οι σπόροι συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο τόσο στην μαγειρική όσο και για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών.

Οσπόρος του γλυκάνισου είναι ίσως από τα πρώτα μπαχαρικά που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Καλλιεργείται στην Αίγυπτο για τουλάχιστον 4.000 χρόνια. Το Pimpinella anisum είναι ένα ετήσιο φυτό που προέρχεται από την Μέση Ανατολή και την περιοχή της Μεσογείου και καλλιεργείται σήμερα σε ολόκληρη την Ευρασία.

Τα φρούτα του, δηλαδή οι σπόροι του, είναι γεμάτοι με αναιθόλη, την ένωση που τους παρέχει τη χαρακτηριστική γεύση. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποίησαν σπόρους και φύλλα γλυκάνισου για τη γεύση και τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Ο Πυθαγόρας και ο Πλίνιος αναφέρουν το γλυκάνισο σαν αναζωογονητικό φυτό που βοηθάει τον ύπνο.

Οι Ρωμαίοι έτρωγαν ένα επιδόρπιο με γλυκάνισο για να φρεσκάρουν την αναπνοή τους και να βοηθήσουν την πέψη και οι ρωμαϊκές γαμήλιες τελετές ολοκληρώνονταν συχνά με το σπάσιμο ενός κέικ από σιτάρι ή κριθάρι που περιείχε γλυκάνισο πάνω στο κεφάλι της νύφης ως σύμβολο καλής τύχης. Χάρη στους μοναχούς κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρλομάγνου, εισήχθη ο γλυκάνισος στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Αποτέλεσε ένα συστατικό σε φίλτρα ενάντια στα δηλητήρια και ένα φάρμακο κατά της πανώλης. Η κατανάλωση μερικών κόκκων γλυκάνισου μετά από ένα γεύμα είναι ακόμα ένα κοινό έθιμο στην Ανατολή.

Ο γλυκάνισος χρησιμοποιείται συνήθως για την παραγωγή ποτών όπως η Sambuca στην Ιταλία, το γερμανικό Jägermeister, το δικό μας ούζο, το Pastis και το Anisette στη Γαλλία. Οι σπόροι, χρησιμοποιούνται επίσης για την παρασκευή αρτοσκευασμάτων και τσαγιού με φυτικά έλαια και εγχύσεις. Οι σπόροι, το έλαιο και τα φρέσκα νεαρά φύλλα του χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα. Καβουρντίστε ελαφρά τους σπόρους πριν τους προσθέσετε σε αλμυρά και γλυκά πιάτα για να ενισχύσετε τη γεύση και το άρωμά τους.

Οι κύριες ιδιότητες αυτού του φυτού, εκτός από τις θρυλικές αφροδισιακές ιδιότητες που του αποδίδονταν στην Αρχαία Ρώμη όπου χρησιμοποιήθηκε γενναιόδωρα στην κουζίνα, είναι ουσιαστικά η δράση του στη ρύθμιση της πέψης και το αποχρεμπτικό αποτέλεσμα που έχει στο αναπνευστικό σύστημα.

Το εξωτικό καρύκευμα περιέχει μερικές από τις πιο σημαντικές φυτικές χημικές ενώσεις που έχουν αντιοξειδωτικές και θεραπευτικές ιδιότητες για διάφορες καταστάσεις. Το πρωτογενές βασικό πτητικό έλαιο που δίνει τη χαρακτηριστική γλυκιά, αρωματική γεύση στο σπόρο του γλυκάνισου είναι η αναιθόλη. Άλλες σημαντικές ενώσεις που βρίσκονται σε αυτούς τους κόκκους περιλαμβάνουν την εστραγκόλη, την π-ανισαλδεΰδη, την αλκοόλη του γλυκάνισου, την ακετοφαινόνη, το πινένιο και το λιμονένιο. Το έλαιο που λαμβάνεται από την εκχύλιση των σπόρων συμπεριλαμβάνεται σε πολλά παραδοσιακά φάρμακα ως αντισηπτικό, αντισπασμωδικό, πεπτικό, αποχρεμπτικό, διεγερτικό και τονωτικό. Θεωρείται επίσης ότι συμβάλλει σημαντικά στην υγεία του στομάχου. Είναι μια εξαιρετική πηγή πολλών βασικών βιταμινών του συμπλέγματος Β όπως η πυριδοξίνη, η νιασίνη, η ριβοφλαβίνη και η θειαμίνη.

Η πυριδοξίνη (βιταμίνη Β-6) βοηθά στην αύξηση των νευροχημικών επιπέδων του GABA στον εγκέφαλο. Οι πικάντικοι σπόροι είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές ορυκτών όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, ο χαλκός, το κάλιο, το μαγγάνιο, ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο. Το κάλιο είναι ένα σημαντικό συστατικό των κυττάρων και των σωματικών υγρών που βοηθά στον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. Ο χαλκός είναι συμπαράγοντας για πολλά ζωτικά ένζυμα. Ο χαλκός απαιτείται επίσης για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το μπαχαρικό περιέχει επίσης καλές ποσότητες αντιοξειδωτικών βιταμινών όπως οι βιταμίνες C και Α.

Οι σπόροι και το έλαιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία αναπνευστικών συμπτωμάτων και βήχα. Όταν χρησιμοποιείται ως καραμέλα είναι αποτελεσματικό αποχρεμπτικό. Ο βρογχικός ερεθισμός αλλά και το άσθμα μπορεί να ανακουφιστούν πίνοντας ένα τσάι από τους σπόρους του. Οι σπόροι έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του μετεωρισμού, για τη θεραπεία της αϋπνίας, για τη παραγωγή γάλακτος από τις θηλάζουσες μητέρες καθώς και για την τόνωση της όρεξης. Ένα κατάπλασμα φτιαγμένο από τους σπόρους του γλυκάνισου μπορεί να εφαρμοστεί στο μέτωπο, στο λαιμό ή στους κροτάφους για την ανακούφιση των πονοκεφάλων και των ημικρανιών. Ορισμένα συστατικά του είναι γνωστό ότι έχουν ηρεμιστικά αποτελέσματα που μπορούν να ανακουφίσουν το άγχος και τη νευρικότητα. Τέλος, πιστεύεται ότι ο γλυκάνισος έχει αφροδισιακές ιδιότητες που μπορούν να αυξήσουν τη λίμπιντο.

Φωτεινή Πουρνάρα, itrofi.gr