Οι Νεάντερταλ έφτασαν στο νησί της Νάξου πριν από 200.000 χρόνια

Σύμφωνα με πρωτοποριακές αρχαιολογικές έρευνες, οι Νεάντερταλ και οι πρώιμοι άνθρωποι πιστεύεται ότι κατοικούσαν στη Νάξο πριν από 200.000 χρόνια, πολύ νωρίτερα από ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.

Μια ομάδα Αμερικανών, Καναδών και Ελλήνων αρχαιολόγων ανακοίνωσε το 2021 την ανακάλυψη λίθινων εργαλείων στο νησί της Νάξου, τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι χρονολογούνται τουλάχιστον 200.000 χρόνια πίσω. Η Νάξος είναι ένα κυκλαδίτικο Ελληνικό νησί που βρίσκεται στη μέση του Αιγαίου Πελάγους.

Τα εργαλεία, σύμφωνα με την ομάδα του Tristan Carter του Πανεπιστημίου McMaster, αποδεικνύουν ότι με κάποιο τρόπο, τόσο οι Νεάντερταλ όσο και οι πρώτοι άνθρωποι βρήκαν έναν τρόπο να φτάσουν σε αυτό το νησί - και έμειναν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα.

Οι Νεάντερταλ ήταν ένα εξαφανισμένο είδος του γένους Homo που κατοικούσε στην Ευρώπη, την Εγγύς Ανατολή, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, μεταξύ 230.000 και 40.000 ετών πριν από το σήμερα, κατά τη διάρκεια του ύστερου Μέσου Πλειστόκαινου και σχεδόν σε όλο το Ανώτερο Πλειστόκαινο.

Παλαιογενετικές μελέτες υποδεικνύουν κοινή προέλευση για τους σύγχρονους ανθρώπους και τους Νεάντερταλ, καθώς και υβριδισμούς μεταξύ των δύο ειδών ανθρωποειδών, σε τουλάχιστον δύο μέρη και εποχές: την Εγγύς Ανατολή και τη Δυτική Ευρώπη.

Η τοποθεσία της Στελίδας στο νησί της Νάξου. Στιγμιότυπο από το Youtube/SNAP Archaeology

---

Τα ευρήματα ρίχνουν φως στους Νεάντερταλ στην Ελλάδα

Η ανακάλυψη στοιχείων δραστηριότητας ανθρωποειδών στη Στελίδα της Νάξου πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια αλλάζει εντελώς τη θεωρία για το πώς οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν από την Αφρική, υποστηρίζουν οι επιστήμονες στην έρευνά τους, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Science Advances.

Ενώ οι κυνηγοί της Λίθινης Εποχής είναι πλέον γνωστό ότι ζουν στην ηπειρωτική Ευρώπη για πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια, τα νησιά της Μεσογείου πίστευαν παλαιότερα ότι είχαν εγκατασταθεί μόλις πριν από 9.000 χρόνια, από αγρότες.

Πριν την ανακάλυψη της Στελίδας το 1981, οι παλαιότεροι οικισμοί γύρω από τα νησιά των Κυκλάδων ήταν 7.000 ετών.

Η ανακάλυψη της τοποθεσίας θέτει υπό αμφισβήτηση πολλές από τις προηγουμένως αποδεκτές θεωρίες σχετικά με τους πρώτους ανθρώπους και τους Νεάντερταλ στην περιοχή.

Η επικρατούσα θεωρία σχετικά με το γιατί τα νησιά της Μεσογείου κατοικήθηκαν τόσο αργότερα ήταν ότι μόνο οι σύγχρονοι άνθρωποι - ο Homo sapiens - ήταν αρκετά εξελιγμένοι για να κατασκευάσουν ναυτικά πλοία.

Οι πρώτοι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ ταξίδεψαν στη Νάξο με τα πόδια;

Ωστόσο, οι επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι η Νάξος δεν ήταν νησί πριν από 200.000 χρόνια.

Κατά τη διάρκεια μιας από τις περιόδους παγετώνων που ισοδυναμούσε με μια εποχή παγετώνων, όταν τεράστιοι όγκοι θαλασσινού νερού ήταν εγκλωβισμένοι σε παγετώνες και τα επίπεδα των ωκεανών ήταν χαμηλά, υπήρχαν προφανώς ελώδεις χερσαίες μάζες μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Τουρκίας.

«Πιστεύουμε ότι οι πληθυσμοί πριν από τον Homo sapiens και οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens) εισέρχονταν επίσης στην Ευρώπη μέσω αυτού που σήμερα είναι η βυθισμένη λεκάνη του Αιγαίου, (και) μέσω αυτού που είναι σήμερα το νησί της Νάξου, όπου θα είχαν σταματήσει για να το εξάγουν, τσέρτα (ένα είδος βράχου) για να φτιάξουν τα εργαλεία τους», εξήγησε ο Κάρτερ στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz.

Μερικά από αυτά τα εργαλεία ήταν σε αυτό που είναι γνωστό ως Μουστιαία περίοδος (Mousterian) και συνδέονται με τους Νεάντερταλ στην ηπειρωτική Ελλάδα. Άλλοι ήταν πρώιμου Αυριγιάνικου τύπου, που συνδέονται με την πρώτη εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων, του Homo sapiens, σε όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο.

Αυτό που είναι ίσως το πιο ενδιαφέρον είναι ότι τα πιο παλιά εργαλεία που βρέθηκαν στη Νάξο χρονολογούνται στην πραγματικότητα από δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν οι Νεάντερταλ, πόσο μάλλον οι σύγχρονοι άνθρωποι, ήταν γνωστό ότι έφτασαν στο Αιγαίο.

Ο Κάρτερ εξηγεί, ωστόσο, ότι δεν έχουν βρεθεί αρχαία οστά στο νησί. «Δυστυχώς, το έδαφος είναι πολύ αλκαλικό, επομένως τα ανθρώπινα οστά δεν επιβιώνουν», είπε ο αρχαιολόγος.

Αυτά τα ευρήματα έχουν εμπνεύσει ανανεωμένη συζήτηση και έρευνα για την άφιξη των Νεάντερταλ και των πρώιμων ανθρώπων στα νησιά της Μεσογείου. Οι αρχαιολόγοι σχεδιάζουν να συνεχίσουν τις ανασκαφές στην τοποθεσία, ελπίζοντας να βρουν περισσότερα πρωτοποριακά αντικείμενα.

Στοιχεία από πλεύση Νεάντερταλ στην Κρήτη πριν από 130.000 χρόνια

Οι ανακαλύψεις εργαλείων της λίθινης εποχής που έγιναν στο Ελληνικό νησί της Κρήτης το 2010 υποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος ταξίδεψε στη Μεσόγειο ήδη πριν από 130.000 χρόνια —και όχι πριν από 10.000 χρόνια όπως πίστευαν αρχικά— σύμφωνα με το περιοδικό Science.

Σε ένα άρθρο με τίτλο «Αναζητώντας έναν Οδυσσέα της πέτρινης εποχής», οι συγγραφείς λένε ότι μέχρι πριν από μια δεκαετία, οι αρχαιολόγοι υπέθεταν ότι τα περιπετειώδη ταξίδια του Οδυσσέα, όπως αντικατοπτρίζονται στην Οδύσσεια του Ομήρου, ήταν τα πρώτα εγχειρήματα στη Μεσόγειο, που πιστεύεται ότι είχαν πραγματοποιηθεί 10.000 χρόνια πριν.

Κάποιοι άλλοι υπέθεσαν ότι τα θαλάσσια ταξίδια ήταν μια ανθρώπινη προσπάθεια που ξεκίνησε στην Εποχή του Χαλκού.

Ωστόσο, οι ανασκαφείς το 2010 ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν πέτρινα εργαλεία στην Κρήτη που χρονολογούνται τουλάχιστον 130.000 χρόνια πριν, οδηγώντας σε υποθέσεις ότι ο άνθρωπος ταξίδεψε στις θάλασσες ήδη από το στάδιο της ανθρώπινης ανάπτυξης του Νεάντερταλ.