Συνεχίζεται η μελέτη του μεγαλύτερου αρχαίου νεκροταφείου βρεφών που βρέθηκε στην Αστυπάλαια στην Ελλάδα, ρίχνοντας φως στη λατρεία της θεάς του τοκετού και της μητέρας Γης.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου που διεξάγει τη μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν όλα τα νήπια που θάφτηκαν στο σημείο ήταν νεογέννητα ή, το πολύ, λίγων μηνών. Υπάρχουν επίσης μερικά νήπια που ήταν έως δύο ετών.
Τα σώματα των μωρών τοποθετούνταν σε κεραμικά δοχεία, κυρίως αμφορείς ή υδρίες, τα οποία ήταν θαμμένα σε ρηχούς λάκκους με πέτρες από πάνω που δείχνουν ότι εκεί υπήρχε τάφος.
Η ταφή νεογέννητων και βρεφών σε τέτοια δοχεία ήταν ένας μάλλον συνηθισμένος τρόπος ταφής στην αρχαιότητα.
Αυτό που διακρίνει το βρεφικό νεκροταφείο της Αστυπάλαιας είναι ο τεράστιος αριθμός τάφων και η χρήση του για σχεδόν μια ολόκληρη χιλιετία.
Ιστορία του βρεφικού νεκροταφείου της Αστυπάλαιας
Οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι οι ταφές στο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας για βρέφη ξεκίνησαν τον 8ο αιώνα π.Χ. και συνεχίστηκαν μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ. στην αυτοκρατορική Ρωμαϊκή εποχή.
Μέχρι στιγμής έχουν ανασκαφεί συνολικά 3.000 αγγεία που περιέχουν σκελετούς μωρών, αλλά πολλά άλλα είναι θαμμένα στο νεκροταφείο.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι τάφοι δεν περιείχαν αγαπημένα αντικείμενα των νεκρών. Αυτό ήταν σύνηθες για τα νεογέννητα και τα βρέφη δεδομένου ότι δεν θεωρούνταν «γεμάτα» άτομα σε εκείνο το σημείο και έτσι δεν θάβονταν τελετουργικά σύμφωνα με τις παραδόσεις όπως όλοι οι ενήλικες.
Ο αριθμός των τάφων και το γεγονός ότι τα δοχεία προέρχονταν από διάφορα μέρη της Μεσογείου δείχνουν ότι είναι πιθανό πολλά από τα νήπια να μην ανήκαν στους κατοίκους της Αστυπάλαιας.
Αρχαίο νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια. Εικόνα: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου
Αρχαία Ελληνική θεά των γυναικών που γεννούν
Αφθονούν θεωρίες που εικάζουν για τους λόγους που η αρχαία Αστυπάλαια επιλέχθηκε ως τόπος ταφής για τόσα πολλά βρέφη.
Η μοναδικότητα της περιοχής της Κυλίνδρας στο νησί έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί ταφικό χώρο αποκλειστικά για νεογέννητα και βρέφη, τα περισσότερα από τα οποία πέθαναν κατά τη γέννηση.
Ένα τόσο μεγάλο νεκροταφείο βρεφών σίγουρα δεν δικαιολογείται από το μέγεθος του πληθυσμού του νησιού. Εκεί υπήρχε μια πόλη, αλλά δεν ήταν από τις πιο σημαντικές στην αρχαία Ελλάδα.
Η πιο ρεαλιστική θεωρία για την ύπαρξη νεκροταφείου για βρέφη στο νησί είναι ότι θα μπορούσε να υπήρχε ιερό στην Αστυπάλαια όπου πήγαιναν γυναίκες να γεννήσουν.
Πράγματι, στο νησί έχουν βρεθεί επιγραφές που αναφέρουν όχι μόνο τον Ασκληπιό, τον θεό της ιατρικής, αλλά και την Ειλειθυία, τη θεά του τοκετού και της μαιευτικής.
Η θεά του τοκετού βοηθούσε τις γυναίκες να γεννήσουν και να αντέξουν τους μεγάλους πόνους της. Λατρευόταν επίσης ως θεά που φροντίζει τα νεογέννητα.
Το τελευταίο φαίνεται πιο πιθανό να συνδέεται με την παρουσία νεογνών και βρεφών στο νησί. Τέτοια ιερά υπήρχαν και σε άλλα μέρη του ελληνικού κόσμου, αλλά αυτό της Αστυπάλαιας ήταν ίσως ένα από τα πιο γνωστά και είχε πανελλήνια σημασία.
Έτσι, γυναίκες που δεν ήταν από την Αστυπάλαια προτιμούσαν να γεννούν εκεί, όπως, για παράδειγμα, ασθενείς από όλη την Ελλάδα επισκέπτονταν το Ασκληπιείο της Επιδαύρου για θεραπείες των ασθενειών τους.
Πιθανόν να υπήρχαν ακόμη και γιατροί στα ιερά της Ειλείθυιας που ειδικεύονταν στη μαιευτική, κάτι που θα βοηθούσε ιδιαίτερα τις μαίες σε μια εποχή που ο τοκετός ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνος και πολλά νεογέννητα και μητέρες πέθαιναν στη διαδικασία.
Ακόμη και κάτω από αυτές τις συνθήκες, πολλά νεογέννητα πέθαναν στο ιερό, ίσως αυτά να ήταν που θάφτηκαν στο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας.
Η Ειλείθυια είχε πολλά ιερά στην Κρήτη. Οι πιο διάσημοι τόποι λατρείας που της ήταν αφιερωμένοι βρέθηκαν στην Αμνισό, την Ολούντα, το Δικτυνναίο και την Ινάτο, αλλά η κύρια έδρα της θεάς ήταν στην αρχαία Λατώ.
Reviewed by Αρχαία Ελληνικά
on
Κυριακή, Μαΐου 08, 2022
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια: